सामग्री पर जाएँ

नोबेल पुरस्कार विजेताओं की सूची

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
नोबेल पुरस्कार विजेताओं को (2012) के रूप में 8 मिलियन क्रोना (लगभग यूएस $ 1.2 मिलयन, 7.6 करोड़), डिप्लोमा और एक स्वर्ण पदक प्रदान किया जाता है।

नोबेल पुरस्कार हर वर्ष रॉयल स्वीडिश एकेडमी ऑफ साइंसेस, द स्वीडिश एकेडमी, द कारोलिंस्का इंस्टीट्यूट, एवं द नॉर्वेजियन नोबेल कमिटी द्वारा उन लोगों और संस्थाओं को प्रदान की जाती है जिन्होंने रसायनशास्त्र, भौतिकीशास्त्र, साहित्य, शांति, एवं औषधीविज्ञान के क्षेत्र में अद्वितीय योगदान दिया हो। नोबेल पुरस्कारों की स्थापना अल्फ्रेड नोबेल के वसीयतनामे के अनुसार १८९५ में हुई। वसीयतनामे के मुताबकि नोबेल पुरस्कारों का प्रशासकीय कार्य नोबेल फाउंडेशन देखेगा। अर्थशास्त्र के क्षेत्र में नोबेल पुरस्कारों की शुरुआत १९६८ में स्वीडन की केंद्रीय बैंक स्वेरिंज रिक्सबैंक द्वारा हुई। यह पुरस्कार अर्थशास्त्र के क्षेत्र में अद्वितीय कार्य करने वाले लोगों और संस्थाओं को हर वर्ष दिया जाता है।[1] प्रत्येक पुरस्कार एक अलग समिति द्वारा प्रदान किया जाता है। द रॉयल स्वीडिश एकेडमी ऑफ साइंसेस भौतिकी, अर्थशास्त्र और रसायनशास्त्र में, कारोलिंस्का इंस्टीट्यूट औषधी के क्षेत्र में, नॉर्वेजियन नोबेल समिति शांति के क्षेत्र में पुरस्कार प्रदान करती है।[2] प्रत्येक पुरस्कार विजेता को एक मेडल, एक डिप्लोमा, एक मोनेटरी एवार्ड प्रदान की जाती है।[1]

वर्ष १९०१ में, पहले नोबेल पुरस्कार विजेता को पुरस्कार के रूप में १५०,७८२ स्वीडिश क्रोना दिए गए, जो 2007 के मुताबिक 7,731,004 स्वीडिश क्रोना के बराबर है। वर्ष 2008 में, विजेताओं को पुरस्कार में १०,०००,००० स्वीडिश क्रोना की राशि पुरस्कार में दी गई[3] पुरस्कार स्टॉकहोम में 10 दिसम्बर को आयोजित एक समारोह में प्रदान किया जाता है। 10 दिसम्बर को ही अल्फ्रेड नोबेल का निधन हुआ था।[4] वर्ष 2008 तक 789 लोगों और 20 संस्थाओं को नोबेल पुरस्कार प्रदान किया जा चुका है, इसमें 62 अर्थशास्त्र में पुरस्कार पाने वाले भी शामिल हैं। चार नोबेल पुरस्कार विजेताओं को उनके सरकारों द्वारा पुरस्कार स्वीकार करने की अनुमति नहीं मिली। एडोल्फ हिटलर ने तीन जर्मनों, रिचर्ड कुह्न (रसायनशास्त्र, 1938), एडॉल्फ ब्यूटेनंड्ट (रसायनशास्त्र, 1939), एवं गेरहार्ड डोमाग (औषधी, 1939) और सोवियत संघ की सरकार ने बोरिस पास्टेरनक (साहित्य, 1958) को पुरस्कार नहीं लेने के लिए दबाव डाला। दो नोबेल पुरस्कार विजेताओं ज्यां-पाल सार्त्र (साहित्य, 1964) और ली डक थो (शांति, 1973) ने पुरस्कार लेने से इनकार कर दिया। सार्त्र ने किसी भी आधिकारिक सम्मान को लेने से इनकार किया तो ली डक थो ने वियतनाम में खराब स्थिति के कारण पुरस्कार से इनकार कर दिया। छह विजेताओं ने एक से अधिक बार नोबेल पुरस्कार जीता। इनमें, द रेड क्रॉस की अंतर्राष्ट्रीय समिति ने तीन बार नोबेल शांति पुरस्कार जीता, जो किसी अन्य से ज्यादा है।[5] 809 नोबेल विजताओं में 35 महिलाएं शामिल हैं। पहली महिला नोबेल पुरस्कार विजेता मेरी क्यूरी थी, जिन्होंने 1903 में भौतिकी के लिए नोबेल पुरस्कार प्रदान किया गया।.[6] वर्ष 1940 और 1942 में द्वितीय विश्वयुद्ध के कारण पुरस्कार नहीं दिए गए।[7]

नोबेल पुरस्कार विजेता

[संपादित करें]

नोबेल पुरस्कार विजेता (1901-1950)

[संपादित करें]
वर्ष भौतिकी में नोबेल विजेताओं की सूची रसायनशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची औषधी में नोबेल पुरस्कार विजेताओं की सूची साहित्य में नोबेल विजेताओं की सूची शांति में नोबेल विजेताओं की सूची अर्थशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची[a]
1901 रॉटजन, विलहम कॉनरैडविलहम कॉनरैड रॉटजन वांट हॉफ, जैकोबस हेनरीकसजैकोबस हेनरीकस वांट हॉफ वॉन बेहरिंग, इमिलइमिल वॉन बेहरिंग प्रुधोम, सुलीसुली प्रुधोम ड्यूनेन्ट, हेनरीहेनरी ड्यूनेन्ट
पासी, फ्रेडरिकफ्रेडरिक पासी
1902 लॉरेंज, हेनरिक एहेनरिक ए लॉरेंज
जीमान, पीटरपीटर जीमान
फिशर, हरमन एमिलहरमन एमिल फिशर रॉस, रोनाल्डरोनाल्ड रॉस मॉमसन मैथियस थियोडोर ड्यूकोमुन, एलीएली ड्यूकोमुन;
गोबैट, चार्ल्स अल्बर्टचार्ल्स अल्बर्ट गोबैट
1903 बेकरेल, हेनरीहेनरी बेकरेल
क्यूरी, पियरेपियरे क्यूरी;
क्यूरी, मेरीमेरी क्यूरी
अरहेनियस, स्वान्तेस्वान्ते अरहेनियस फिनसेन, नील्स रिबर्गनील्स रिबर्ग फिनसेन ब्यर्नख़्वेर्ने ब्यर्नसॉन क्रेमर, रेंडलरेंडल क्रेमर
1904 रेली, लार्ड लार्ड रेली रामसे, विलियमविलियम रामसे पावलोव, इवान पेट्रोविचइवान पेट्रोविच पावलोव फ्रेडेरिक मिस्ट्राल,
इकेगारे, जोसजोस इकेगारे
इंस्टिट्यूट ऑफ इंटरनेशनल लॉ
1905 लेनार्ड, फिलिपफिलिप लेनार्ड वॉन बेयर, अडॉल्फअडॉल्फ वॉन बेयर कोच, रॉबर्टरॉबर्ट कोच हेन्रिक सींकीविक्ज़ सटनर, बर्था वॉनबर्था वॉन सटनर
1906 थॉमसन, जे जेजे जे थॉमसन मोयसन, हेनरीहेनरी मोयसन गोल्गि, केमिलोकेमिलो गोल्गि
रॅमॉन कजल, सांटियागोसांटियागो रॅमॉन कजल
जिओसुए कार्डुच्ची रूज़वेल्ट, थियोडोरथियोडोर रूज़वेल्ट
1907 मिशेलसन, अल्बर्ट अब्राहमअल्बर्ट अब्राहम मिशेलसन बुकनेर, एडुअर्डएडुअर्ड बुकनेर लैवेरन, चार्ल्स लुई अल्फोंसचार्ल्स लुई अल्फोंस लैवेरन किपलिंग, रुडयार्डरुडयार्ड किपलिंग मोनेटा, अर्नेस्टो तियोदोरोअर्नेस्टो तियोदोरो मोनेटा
रेनॉ, लुईलुई रेनॉ
1908 लिपमन, गाब्रियलगाब्रियल लिपमन रदरफोर्ड, अर्नेस्टअर्नेस्ट रदरफोर्ड इल्या इलिच मेखनिकोव,
एह्र्लिक, पॉलपॉल एह्र्लिक
रूडोल्फ क्रिस्टोफ यूकेन अर्नोल्डसन, क्लास पोंटसक्लास पोंटस अर्नोल्डसन
बेजर, फ्रेड्रिकफ्रेड्रिक बेजर
1909 ब्रौन, कार्ल फर्डिनाण्डकार्ल फर्डिनाण्ड ब्रौन
मार्कोनी, गुल्येल्मोगुल्येल्मो मार्कोनी
विल्हेल्म ओस्वाल्ड एमिल थियोडोर कोचेर सेल्मा लागेर्लाफ अगस्टे बर्नार्ट,
पॉल एस्टोरनेल्स डी कॉन्स्टेंट
1910 वान डर वाल्स, योहानेस डिडरिकयोहानेस डिडरिक वान डर वाल्स ओटो वल्लाच अल्ब्रेक्ट कोसेल पाल हेज़े अंतरराष्ट्रीय शांति ब्यूरो
1911 वियेन, विल्हेल्मविल्हेल्म वियेन क्युरी, मेरीमेरी क्युरी अल्वर गुल्सट्रांड मोरीस मेटरलिंक टोबियास एसर
अल्फ्रेड हरमन फ्राइड
1912 डेलेन, गुस्टाफगुस्टाफ डेलेन विक्टर ग्रीगनार्ड,
पॉल सबटाएर
अलेक्सिस कर्रेल गेर्हार्ट हौप्टमान एलिहू रूट
1913 ऑन्स, हाइके कामरलिंघहाइके कामरलिंघ ऑन्स वर्नर, अल्फ्रेडअल्फ्रेड वर्नर रिचेट, चार्ल्सचार्ल्स रिचेट ठाकुर, रवीन्द्रनाथरवीन्द्रनाथ ठाकुर फोंटेन, हेनरी लाहेनरी ला फोंटेन
1914 वान लो, माक्समाक्स वान लो रिचर्ड्स, थियोडोर विलियमथियोडोर विलियम रिचर्ड्स बारानी, रॉबर्तरॉबर्त बारानी
1915 ब्रैग, विलियम हेनरीविलियम हेनरी ब्रैग
ब्राग, विलियम लारेन्सविलियम लारेन्स ब्राग
विलस्तैतर, रिचर्डरिचर्ड विलस्तैतर रोमां रोलां
1916 फर्नर फान हैडेन्स्टाम
1917 बार्क्ला, चार्ल्स ग्लोवरचार्ल्स ग्लोवर बार्क्ला जेलेरप, कार्ल एडाल्फकार्ल एडाल्फ जेलेरप;
पोंटोपिदां, हेनरिकहेनरिक पोंटोपिदां
रेड क्रॉस की अंतर्राष्ट्रीय समिति
1918 प्लांक, मैक्समैक्स प्लांक हाबेर, फ़्रिट्ज़फ़्रिट्ज़ हाबेर 
1919 स्टार्क, जोहन्नेसजोहन्नेस स्टार्क बोर्डेट, जूल्सजूल्स बोर्डेट कार्ल स्पिटेलेर वुडरो विल्सन
1920 गुइल्लौमे, चार्ल्स एडुआर्डचार्ल्स एडुआर्ड गुइल्लौमे नेर्नस्ट, वाल्थरवाल्थर नेर्नस्ट क्रॉघ, ऑगस्टऑगस्ट क्रॉघ क्नूट हामसन बुर्जुवा, लियोनलियोन बुर्जुवा
1921 आइन्सटाइन, अल्बर्टअल्बर्ट आइन्सटाइन सोडी, फ्रेडरिकफ्रेडरिक सोडी अनातोले फ्रांस ब्रैंटिंग, हजलमारहजलमार ब्रैंटिंग;
लैंग, क्रिश्चियन लाउसक्रिश्चियन लाउस लैंग
1922 बोर, नील्सनील्स बोर एस्टन, फ्रांसिस विलियमफ्रांसिस विलियम एस्टन हिल, आर्चीबाल्डआर्चीबाल्ड हिल;
मायेरहॉफ़, ओत्तोओत्तो मायेरहॉफ़
हसिण्टो बेनावेण्टे नानसेन, फ्रिडचॉफफ्रिडचॉफ नानसेन
1923 रोबर्ट ए मिल्लिकन प्रिगल, फ़्रिट्ज़फ़्रिट्ज़ प्रिगल बैंटिंग, फ्रेडरिकफ्रेडरिक बैंटिंग;
मैकलियोड, जॉनजॉन मैकलियोड
विलियम बटलर येट्स
1924 सीगबान, मानेमाने सीगबान आइंठोवेन, विलेमविलेम आइंठोवेन व्लाडिस्लाव रेमांट
1925 जेम्स फ्रान्क,
गुस्टाफ हर्ज़
ज़िग्मोंडी, रिचर्ड एडॉल्फरिचर्ड एडॉल्फ ज़िग्मोंडी जार्ज बर्नार्ड शा चेम्बरलेन, ऑस्टेनऑस्टेन चेम्बरलेन;
डावेस, चार्ल्स गेट्सचार्ल्स गेट्स डावेस
1926 पेरिन, जां बाप्टिस्टेजां बाप्टिस्टे पेरिन स्वेडबर्ग, थियोडोरथियोडोर स्वेडबर्ग फ़िबिगर, जोहान्सजोहान्स फ़िबिगर ग्रात्सिआ डेलेड्डा ब्रियंड, एरिस्टीडएरिस्टीड ब्रियंड;
स्ट्रेसेमैन, गुस्तावगुस्ताव स्ट्रेसेमैन
1927 आर्थर एच काम्पटन,
विल्सन, सी टी आरसी टी आर विल्सन
वीलाण्ड, हेयनरिक ओटोहेयनरिक ओटो वीलाण्ड वैगनर-जौरेग, जूलियसजूलियस वैगनर-जौरेग आन्रि बर्गसां बुइसन, फर्डिनेंडफर्डिनेंड बुइसन;
क्विडे, लुडविगलुडविग क्विडे
1928 रिचार्डसन, ओवेन विलेन्स्ओवेन विलेन्स् रिचार्डसन विंडौस, एडॉल्फएडॉल्फ विंडौस निकोले, चार्ल्सचार्ल्स निकोले सिग्रिड उंडसेट
1929 द ब्रॉई, लुईलुई द ब्रॉई हार्डन, आर्थरआर्थर हार्डन;
वॉन यूलर-चेल्पिन, हांसहांस वॉन यूलर-चेल्पिन
आइकमन, क्रिस्टियानक्रिस्टियान आइकमन;
हॉपकिंस, फ्रेडरिक गौलैंडफ्रेडरिक गौलैंड हॉपकिंस
थामस मान केलॉग, फ्रैंक बिलिंग्सफ्रैंक बिलिंग्स केलॉग
1930 वेंकट रामन्, चन्द्रशेखरचन्द्रशेखर वेंकट रामन् फिशर, हांसहांस फिशर लैंडस्टीनर, कार्लकार्ल लैंडस्टीनर सिंकलेर लुइस सोदरब्लोम, नाथननाथन सोदरब्लोम
1931 बॉश, कार्लकार्ल बॉश;
बर्गियस, फ्रेडरिकफ्रेडरिक बर्गियस
ओटो वारबर्ग एरिक एक्सेल कार्लफेल्ट एडम्स, जेनजेन एडम्स;
बटलर, निकोलस मरेनिकोलस मरे बटलर
1932 हाइजनबर्ग, वर्नरवर्नर हाइजनबर्ग लैंगम्यूर, ईविंगईविंग लैंगम्यूर शेरिंगटन, चार्ल्स स्कॉटचार्ल्स स्कॉट शेरिंगटन;
एड्रियन, एडगरएडगर एड्रियन
जाह्न गाल्सवर्दी
1933 श्रोडिन्गर, अर्विनअर्विन श्रोडिन्गर;
पॉल डिरॅक
मॉर्गन, थॉमस हंटथॉमस हंट मॉर्गन इवान अलेक्सेविच बुनिन एंजेल, नॉर्मननॉर्मन एंजेल
1934 उरी, हैरोल्डहैरोल्ड उरी मिनोट, जॉर्जजॉर्ज मिनोट;
व्हिपल, जॉर्जजॉर्ज व्हिपल;
मर्फी, विलियम पैरीविलियम पैरी मर्फी
लुइगि पिरण्डेलो हेंडरसन, आर्थरआर्थर हेंडरसन
1935 चैडविक, जेम्सजेम्स चैडविक जूलियो-क्यूरी, फ्रेडरिकफ्रेडरिक जूलियो-क्यूरी;
जुलियो क्यूरी, इरेनइरेन जुलियो क्यूरी
श्पेमान, हैंसहैंस श्पेमान ओस्सिएत्ज़की, कार्ल वॉनकार्ल वॉन ओस्सिएत्ज़की
1936 हेस, विक्टर फ्रांसिसविक्टर फ्रांसिस हेस;
ऐंडरसन, कार्ल डेविडकार्ल डेविड ऐंडरसन
डिबाए, पीटरपीटर डिबाए डेल, हेनरीहेनरी डेल;
लोवी, ओटोओटो लोवी
यूजीन ओ'नील लामास, कार्लोस सावेद्राकार्लोस सावेद्रा लामास
1937 डविसन, क्लिन्टनक्लिन्टन डविसन;
थॉमसन, जॉर्ज पेजेटजॉर्ज पेजेट थॉमसन
हावर्थ, नॉर्मननॉर्मन हावर्थ;
कारियर, पॉलपॉल कारियर
सजेंट-ग्योर्गी, अल्बर्टअल्बर्ट सजेंट-ग्योर्गी रोजे मार्टिन दु गार सेसिल, लॉर्ड रॉबर्टलॉर्ड रॉबर्ट सेसिल
1938 फर्मी, एन्रीकोएन्रीको फर्मी कुह्न, रिचर्डरिचर्ड कुह्न[b] हेमैन्स, कॉर्निलकॉर्निल हेमैन्स पर्ल एस बक शरणार्थियों के लिए नानसेन अंतर्राष्ट्रीय कार्यालय
1939 लारेन्स, अर्नेस्टअर्नेस्ट लारेन्स ब्यूटेनंड्ट, एडॉल्फएडॉल्फ ब्यूटेनंड्ट[b];[A]
रुज़िचका, लियोपोल्डलियोपोल्ड रुज़िचका
डोमाग, गेरहार्डगेरहार्ड डोमाग[b] फ्रांस ईमिल सिल्लनपा
1940 द्वितीय विश्वयुद्ध के कारण निरस्त
1941
1942
1943 स्टर्न, आटोआटो स्टर्न डी हेवेसी, जॉर्जजॉर्ज डी हेवेसी डैम, हेनरिकहेनरिक डैम;
डॉयसी, एडवर्ड अडेलबर्टएडवर्ड अडेलबर्ट डॉयसी
1944 रबि, इसिडोर ऐज़कइसिडोर ऐज़क रबि ओटो हैन एर्लांगर, जोसेफजोसेफ एर्लांगर;
गैसर, हर्बर्ट स्पेंसरहर्बर्ट स्पेंसर गैसर
योहानेस विल्हेल्म जेन्सेन रेड क्रॉस की अंतर्राष्ट्रीय समिति
1945 पौली, वुल्फगांगवुल्फगांग पौली विर्टानेन, आर्तुरी इल्मारीआर्तुरी इल्मारी विर्टानेन अलेक्ज़ांडर फ्लेमिङ,
चेन, अर्न्स्टअर्न्स्ट चेन;
फ्लोरी, हॉवर्डहॉवर्ड फ्लोरी
गब्रिएला मिस्ट्राल हल, कोरडेलकोरडेल हल
1946 पर्सी ब्रिजमन साम्नर, जेम्स बैचेलरजेम्स बैचेलर साम्नर;
नॉर्थरॉप, जॉन हॉवर्डजॉन हॉवर्ड नॉर्थरॉप;
स्टेनली, वेंडेल मेरेडिथवेंडेल मेरेडिथ स्टेनली
मुलर, हरमन जोसेफहरमन जोसेफ मुलर हरमन हेस बाल्च, एमिली ग्रीनेएमिली ग्रीने बाल्च;
मॉट, जॉनजॉन मॉट
1947 एप्पलटन, एडवर्ड विक्टरएडवर्ड विक्टर एप्पलटन रॉबिन्सन, रॉबर्टरॉबर्ट रॉबिन्सन कोरी, कार्ल फार्डिनान्दकार्ल फार्डिनान्द कोरी;
कोरी, गर्टीगर्टी कोरी;
हौसे, बर्नार्डोबर्नार्डो हौसे
आन्द्रे जिदे फ्रेंड्स सर्विस काउंसिल;
अमेरिकन फ्रेंड्स सर्विस कमेटी
1948 पेट्रिक एम एस ब्लाकेट तिसेलियस, आर्नेआर्ने तिसेलियस मुलर, पॉल हर्मनपॉल हर्मन मुलर टी एस एलियट
1949 युकावा, हिदेकीहिदेकी युकावा गियूक, विलियमविलियम गियूक हेस, वाल्टर रूडोल्फवाल्टर रूडोल्फ हेस;
मोनिज, अंटोनियो एगासअंटोनियो एगास मोनिज
विलियम फाकनर ओर, सर जॉन बॉयडसर जॉन बॉयड ओर
1950 सेसिल पावेल डील्स, ओटोओटो डील्स;
आल्डर, कुर्टकुर्ट आल्डर
हेंच, फिलिप शोवाल्टरफिलिप शोवाल्टर हेंच;
केंडल, एडवर्ड कैल्विनएडवर्ड कैल्विन केंडल;
राइखस्टाइन, तादेउसतादेउस राइखस्टाइन
बर्टराण्ड रसेल बंच, राल्फराल्फ बंच

नोबेल पुरस्कार विजेता (1951-2000)

[संपादित करें]
वर्ष भौतिकी में नोबेल विजेताओं की सूची रसायनशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची औषधी में नोबेल पुरस्कार विजेताओं की सूची साहित्य में नोबेल विजेताओं की सूची शांति में नोबेल विजेताओं की सूची अर्थशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची
1951 कॉक्रॉफ़्ट, जॉनजॉन कॉक्रॉफ़्ट;
वाल्टन, अर्नेस्ट टी एसअर्नेस्ट टी एस वाल्टन
मैकमिलन, एडविनएडविन मैकमिलन;
सीबोर्ग, ग्लेन थियोडोरग्लेन थियोडोर सीबोर्ग
थाइलर, मैक्समैक्स थाइलर पार लागेरक्विस्ट जौहॉक्स, लियोनलियोन जौहॉक्स
1952 ब्लाख, फीलिक्सफीलिक्स ब्लाख;
परसेल, एडवर्ड मिल्सएडवर्ड मिल्स परसेल
मार्टिन, आर्चरआर्चर मार्टिन;
सिंज, रिचर्ड लॉरेंस मिलिंगटनरिचर्ड लॉरेंस मिलिंगटन सिंज
वैक्समैन, सेलमैनसेलमैन वैक्समैन फ्रांसवा मौरिआक श्वित्ज़र, अल्बर्टअल्बर्ट श्वित्ज़र
1953 ज़ेरनीके, फ़्रिट्सफ़्रिट्स ज़ेरनीके हर्मन स्टॉडिंगर क्रेब्स, हंस एडॉल्फहंस एडॉल्फ क्रेब्स;
लिपमान, फ्रिट्ज़ अल्बर्टफ्रिट्ज़ अल्बर्ट लिपमान
विन्सटन चर्चिल मार्शल, जॉर्जजॉर्ज मार्शल
1954 बोर्न, माक्समाक्स बोर्न;
बोटे, वाल्थरवाल्थर बोटे
पॉलिंग, लायनसलायनस पॉलिंग एंडर्स, जॉन फ्रेंकलिनजॉन फ्रेंकलिन एंडर्स;
रोबिन्स, फ्रेडरिक चैपमैनफ्रेडरिक चैपमैन रोबिन्स;
वेलर, थॉमस हकलथॉमस हकल वेलर
हेमिंग्वे, अर्नेस्टअर्नेस्ट हेमिंग्वे शरणार्थियों के लिए संयुक्त राष्ट्र के उच्चायुक्त
1955 लाम्ब, विलिस इविलिस इ लाम्ब;
कुश, पोलिकार्पपोलिकार्प कुश
डू विग्नॉड, विन्सेंटविन्सेंट डू विग्नॉड थियोरेल, ह्यूगोह्यूगो थियोरेल हालडोर लाक्सनेस
1956 बर्दीन, जॉनजॉन बर्दीन,
वॉल्टर ब्रैट्टैन,
विलियम शोक्ली
हिंशेलवुड, सिरिल नॉर्मनसिरिल नॉर्मन हिंशेलवुड;
सेम्योनोव, निकोलायनिकोलाय सेम्योनोव
कौरनांड, आंद्रे फ्रेडरिकआंद्रे फ्रेडरिक कौरनांड;
फ़ोर्समैन, वर्नरवर्नर फ़ोर्समैन;
रिचर्ड्स, डिकिंसन वुड्रूफ़डिकिंसन वुड्रूफ़ रिचर्ड्स
हुआन रामोन हिमेनेज़
1957 चेन निंग यांग,
ली, त्सांग-डावत्सांग-डाव ली
टोड, द लोर्डद लोर्ड टोड बोवेट, डैनियलडैनियल बोवेट आल्बेर कामु पियर्सन, लेस्टर बाउल्सलेस्टर बाउल्स पियर्सन
1958 चेरेन्कोव, पावेल एलेक्सेविचपावेल एलेक्सेविच चेरेन्कोव;
फ्रैंक, इल्याइल्या फ्रैंक;
टाम, इगोर वाइइगोर वाइ टाम
सैंगर, फ्रेड्रिकफ्रेड्रिक सैंगर बीडल, जॉर्जजॉर्ज बीडल;
टैटम, एडवर्डएडवर्ड टैटम;
लेडरबर्ग, जोशुआजोशुआ लेडरबर्ग
बोरिस पास्टेरनक [B] पीरे, डोमिनिकडोमिनिक पीरे
1959 एमिलियो जीनो सेगर,
ओवेन चेम्बेर्लैन
हेयरोव्स्की, यारोस्लावयारोस्लाव हेयरोव्स्की कोर्नबर्ग, आर्थरआर्थर कोर्नबर्ग;
ओचोवा, सेवेरोसेवेरो ओचोवा
साल्वाटोरी क्वासिमोडो नोयल-बेकर, फिलिपफिलिप नोयल-बेकर
1960 डोनाल्ड ए ग्लेसर लिब्बी, विल्लर्डविल्लर्ड लिब्बी बर्नेट, मैकफर्लेनमैकफर्लेन बर्नेट;
मीडोवार, पीटरपीटर मीडोवार
सां-जाह्न पेर्से लूथुली, अल्बर्टअल्बर्ट लूथुली
1961 होफ्सटैडटर, रॉबर्टरॉबर्ट होफ्सटैडटर;
मोसबेउर, रुडोल्फरुडोल्फ मोसबेउर
केल्विन, मेल्विनमेल्विन केल्विन वॉन बेकेशी, जॉर्जजॉर्ज वॉन बेकेशी ईवो आण्ड्रिच डैग हैमरस्क्जोंल्ड
1962 लेव लाण्डौ पेरुत्ज़, मैक्समैक्स पेरुत्ज़;
केंड्रू, जॉनजॉन केंड्रू
क्रिक, फ्रैन्सिसफ्रैन्सिस क्रिक;
वाटसन, जेम्स डी.जेम्स डी. वाटसन;
विल्किंस, मॉरिसमॉरिस विल्किंस
जाह्न स्टैनबेक पॉलिंग, लायनसलायनस पॉलिंग
1963 यूजीन विग्नर,
मारिया गोपर्ट-मेयर,
जेन्सेन, जे हान्स डीजे हान्स डी जेन्सेन
जिगलर, कार्लकार्ल जिगलर;
नाट्टा, जूलियोजूलियो नाट्टा
एक्लेस, जॉनजॉन एक्लेस;
हॉजकिन, एलनएलन हॉजकिन;
हक्सली, एंड्रयूएंड्रयू हक्सली
ज्योर्जोस सेफेरिस रेड क्रॉस की अंतर्राष्ट्रीय समिति;
लीग ऑफ़ रेड क्रॉस सोसाइटी
1964 चार्ल्स् एच् टाउन्स्,
निकोले बासोव,
अलेक्सान्द्र एम प्रोखोरोफ
हॉजकिन, डोरोथीडोरोथी हॉजकिन ब्लॉख, कोनराड एमिलकोनराड एमिल ब्लॉख;
लिनेन, फियोडोरफियोडोर लिनेन
ज्याँ पॉल सार्त्र [C] मार्टिन लूथर किंग
1965 तोमोनागा, सिन-इतिरोसिन-इतिरो तोमोनागा
श्विंगर, जुलियनजुलियन श्विंगर
फाइनमेन, रिचर्ड फिलिप्सरिचर्ड फिलिप्स फाइनमेन
वुडवर्ड, रॉबर्ट बर्न्स वुडवर्डरॉबर्ट बर्न्स वुडवर्ड वुडवर्ड जैकब, फ़्राँस्वाफ़्राँस्वा जैकब;
लूफ, आंद्रे मिशेलआंद्रे मिशेल लूफ;
मोनोड, जैकजैक मोनोड
मिखैल शोलोखोव यूनिसेफ
1966 कस्त्लेर, अल्फ्रेडअल्फ्रेड कस्त्लेर मुल्लिकेन, रॉबर्ट सैंडरसनरॉबर्ट सैंडरसन मुल्लिकेन रौस, फ्रांसिस पेयटनफ्रांसिस पेयटन रौस;
हग्गिन्स, चार्ल्स ब्रेंटनचार्ल्स ब्रेंटन हग्गिन्स
नेली साक्स,
श्मुएल योसेफ अग्नोन
1967 बेटू, हांस अल्ब्रेक्तहांस अल्ब्रेक्त बेटू आयगन, मैनफ्रेडमैनफ्रेड आयगन;
नॉरिश, रोनाल्ड जॉर्ज वेरीफोर्डरोनाल्ड जॉर्ज वेरीफोर्ड नॉरिश;
पोर्टर, जॉर्जजॉर्ज पोर्टर
ग्रैनिट, रगनाररगनार ग्रैनिट;
हार्टलाइन, हल्दन केफ़रहल्दन केफ़र हार्टलाइन;
वाल्ड, जॉर्जजॉर्ज वाल्ड
मिग्वेल आंगेल अस्टूरियस
1968 लुइस अल्वारेज़ ओन्सेगर, लार्सलार्स ओन्सेगर होली, रॉबर्ट विलियमरॉबर्ट विलियम होली;
हरगोविन्द खुराना;
निरेनबर्ग, मार्शल वॉरेनमार्शल वॉरेन निरेनबर्ग
यासुनारी कावाबाता कैसिन, रेनेरेने कैसिन
1969 गेलमन, मरेमरे गेलमन बार्टन, डेरेकडेरेक बार्टन;
हासेल, ओडओड हासेल
डेलब्रुक, मैक्समैक्स डेलब्रुक;
हर्षी, अल्फ्रेडअल्फ्रेड हर्षी;
लूरिया, सल्वाडोरसल्वाडोर लूरिया
बेकेट, सेम्युलसेम्युल बेकेट अंतरराष्ट्रीय श्रम संघ फ्रिश, रैगनररैगनर फ्रिश;
टिनबरजेन, जेनजेन टिनबरजेन
1970 आल्फवेन, हान्नेसहान्नेस आल्फवेन;
नील, लुइलुइ नील
लेलोइर, लुइस फेडेरिकोलुइस फेडेरिको लेलोइर एक्सेलरोड, जूलियसजूलियस एक्सेलरोड;
वॉन ओइलर, उल्फउल्फ वॉन ओइलर;
काट्ज़, बर्नार्डबर्नार्ड काट्ज़
अलेक्सान्द्र सोल्शेनीत्सिन बोरलॉग, प्रोफेसर नारमनप्रोफेसर नारमन बोरलॉग सेमुएल्सन, पाल एन्थनीपाल एन्थनी सेमुएल्सन
1971 गैबर, डैनिसडैनिस गैबर हर्ज़बर्ग, गेरहार्डगेरहार्ड हर्ज़बर्ग सदरलैंड, अर्ल विल्बरअर्ल विल्बर सदरलैंड पाब्लो नेरूदा ब्रांट, विलीविली ब्रांट कुज़्नेत्स, साइमनसाइमन कुज़्नेत्स
1972 बर्दीन, जॉनजॉन बर्दीन;
लीयों नील कूपर,
श्रीफर, जॉन रॉबर्टजॉन रॉबर्ट श्रीफर
आंफिंसेन, क्रिश्चियन बूहमरक्रिश्चियन बूहमर आंफिंसेन;
मूर, स्टैनफोर्डस्टैनफोर्ड मूर;
स्टाइन, विलियम हॉवर्डविलियम हॉवर्ड स्टाइन
एडेलमैन, जेराल्डजेराल्ड एडेलमैन;
पोर्टर, रॉडनी रॉबर्टरॉडनी रॉबर्ट पोर्टर
हैन्रिक बोल हिक्स, जॉनजॉन हिक्स;
एरो, केनेथकेनेथ एरो
1973 एसाकी, लीयोलीयो एसाकी;
जियवेर, इवरइवर जियवेर;
ब्रायन जोसेफसन
फिशर, अर्न्स्ट ओटोअर्न्स्ट ओटो फिशर;
विल्किन्सन, जेफ्रीजेफ्री विल्किन्सन
वॉन फ्रिस्क, कार्लकार्ल वॉन फ्रिस्क;
लोरेन्ज़, कोनराडकोनराड लोरेन्ज़;
टिनबर्जेन, निकोलासनिकोलास टिनबर्जेन
पैट्रिक व्हाइट किसिंजर, हेनरीहेनरी किसिंजर;
थो, ली डकली डक थो[c]
लियोन्टीफ़, वासिलीवासिली लियोन्टीफ़
1974 राइल, मार्टिनमार्टिन राइल;
हविश, एंटनीएंटनी हविश
फ्लोरी, पॉलपॉल फ्लोरी क्लाउड, अल्बर्टअल्बर्ट क्लाउड;
डे ड्यूवे, क्रिश्चियनक्रिश्चियन डे ड्यूवे;
पलाडे, जॉर्ज एमिलजॉर्ज एमिल पलाडे
ऐविण्ड जाह्नसन,
हैरी मार्टिन्सन
मैकब्राइड, जॉनजॉन मैकब्राइड;
सातु, ऐसाकुऐसाकु सातु
म्यर्दल, गुन्नारगुन्नार म्यर्दल;
हायक, फ़्रीड्रिकफ़्रीड्रिक हायक
1975 आगे बोह्र
मोटलसन, बेन रॉयबेन रॉय मोटलसन;
रेनवाटर, जेम्सजेम्स रेनवाटर
कॉर्नफोर्थ, जॉनजॉन कॉर्नफोर्थ;
प्रेलॉग, व्लादिमीरव्लादिमीर प्रेलॉग
बाल्टीमोर, डेविडडेविड बाल्टीमोर;
डुलबेको, रेनाटोरेनाटो डुलबेको;
टेमिन, हॉवर्ड मार्टिनहॉवर्ड मार्टिन टेमिन
यूजेनियो मोंटाले सखारोव, आंद्रेईआंद्रेई सखारोव कांटोरोविच, लियोनिडलियोनिड कांटोरोविच;
कूपमैन्स, त्जालिंगत्जालिंग कूपमैन्स
1976 रिक्टर, बर्टनबर्टन रिक्टर;
टिंग, शमूएल चाओ चुंगशमूएल चाओ चुंग टिंग
लिप्सकॉम्ब, विलियमविलियम लिप्सकॉम्ब ब्लमबर्ग, बरूच सैमुअलबरूच सैमुअल ब्लमबर्ग;
गजडुसेक, डेनियल कार्लटनडेनियल कार्लटन गजडुसेक
बेल्लो, सौलसौल बेल्लो विलियमस, बेट्टीबेट्टी विलियमस;
मगुइरे, मैरेडमैरेड मगुइरे
फ्रीडमैन, मिल्टनमिल्टन फ्रीडमैन
1977 फिलिप वारेन एन्डरसन,
माॅट्, नेविल फ़्रांसिसनेविल फ़्रांसिस माॅट्;
वान वलेक, जॉन हसबरौकजॉन हसबरौक वान वलेक
प्रिगोगिन, इल्याइल्या प्रिगोगिन गुइलेमिन, रोजररोजर गुइलेमिन;
शाल्ली, एंड्रयूएंड्रयू शाल्ली;
यालो, रोजालीन सूसमैनरोजालीन सूसमैन यालो
विसेण्टि अलेक्ज़ान्द्रे एमनेस्टी इण्टरनेशनल ओहलिन, बर्टिलबर्टिल ओहलिन;
मीड, जेम्सजेम्स मीड
1978 कपिज़ा, पीटरपीटर कपिज़ा;
आर्नो पेन्जियस,
विल्सन, रोबर्ट वूड्रोरोबर्ट वूड्रो विल्सन
मित्चेल, पीटर डेनिसपीटर डेनिस मित्चेल आर्बर, वर्नरवर्नर आर्बर;
नैथन्स, डेनियलडेनियल नैथन्स;
स्मिथ, हैमिल्टनहैमिल्टन स्मिथ
इसाक बेशविस सिंगर अल-सदात, अनवरअनवर अल-सदात;
बेगिन, मेनाकेममेनाकेम बेगिन
साइमन, हर्बर्टहर्बर्ट साइमन
1979 शेल्डन ग्लास्हौ,
सलाम, अब्दुसअब्दुस सलाम;
वैनबर्ग, स्टीवनस्टीवन वैनबर्ग
ब्राउन, हर्बर्ट चार्ल्सहर्बर्ट चार्ल्स ब्राउन;
विटिग, गियोर्गगियोर्ग विटिग
कॉर्मैक, एलन मैकलियोडएलन मैकलियोड कॉर्मैक;
हाउंसफ़ील्ड, गॉडफ्रेगॉडफ्रे हाउंसफ़ील्ड
ओडोसियस एलैटिस टेरेसा, मदरमदर टेरेसा शुल्त्स, थियोडोरथियोडोर शुल्त्स;
लुई, आर्थरआर्थर लुई
1980 क्रोनिन, जेम्सजेम्स क्रोनिन;
फिच, वैल लॉग्सडनवैल लॉग्सडन फिच
बर्ग, पॉलपॉल बर्ग;
गिल्बर्ट, वॉल्टरवॉल्टर गिल्बर्ट;
सैंगर, फ्रेड्रिकफ्रेड्रिक सैंगर
बेनासेराफ़, बरुजबरुज बेनासेराफ़;
डौसे, जीनजीन डौसे;
स्नेल, जॉर्ज डेविसजॉर्ज डेविस स्नेल
चेस्वाव मीलोश एस्क्विवेल, एडॉल्फो पेरेज़एडॉल्फो पेरेज़ एस्क्विवेल क्लेन, लॉरेंसलॉरेंस क्लेन
1981 ब्लोमबेर्गेन, निकोलासनिकोलास ब्लोमबेर्गेन;
स्कॉलोव, आर्थर लियोनार्डआर्थर लियोनार्ड स्कॉलोव;
सीगबान, काईकाई सीगबान
फुकुई, केनिचीकेनिची फुकुई;
हॉफमैन, रोवाल्डरोवाल्ड हॉफमैन
स्पेरी, रोजर वोल्कोटरोजर वोल्कोट स्पेरी;
हुबेल, डेविड हंटरडेविड हंटर हुबेल;
विज़ेल, टॉर्स्टनटॉर्स्टन विज़ेल
एलायस कनेटी शरणार्थियों के लिए संयुक्त राष्ट्र के उच्चायुक्त टोबिन, जेम्सजेम्स टोबिन
1982 विल्सन, केनेथ जीकेनेथ जी विल्सन क्लूज, आरोनआरोन क्लूज बर्गस्ट्रॉम, सुनेसुने बर्गस्ट्रॉम;
सैमुयलसन, बेंग्ट इंगमारबेंग्ट इंगमार सैमुयलसन;
वेन, जॉन रॉबर्टजॉन रॉबर्ट वेन
गेब्रियल गार्सिया मार्ख़ेस अल्वा म्यर्दल,
रोबल्स, अल्फोंसो गार्सियाअल्फोंसो गार्सिया रोबल्स
स्टिगलर, जॉर्जजॉर्ज स्टिगलर
1983 चन्द्रशेखर, सुब्रह्मण्यन्सुब्रह्मण्यन् चन्द्रशेखर;
विलियम ए फोलर
टॉब, हेनरीहेनरी टॉब मैक्लिंटॉक, बारबराबारबरा मैक्लिंटॉक विलियम गोल्डिंग लेक वालेसा डेब्रू, जेरार्डजेरार्ड डेब्रू
1984 रुबिया, कार्लोकार्लो रुबिया;
मीर, सिमोन वान डरसिमोन वान डर मीर
मेरिफ़ील्ड, रॉबर्ट ब्रूसरॉबर्ट ब्रूस मेरिफ़ील्ड यार्ने, नील्स काजनील्स काज यार्ने;
कोहलर, जॉर्जेसजॉर्जेस कोहलर;
मिल्स्टाइन, सीज़रसीज़र मिल्स्टाइन
यारोस्लाव सैफर्ट टूटू, डेसमंडडेसमंड टूटू स्टोन, रिचर्डरिचर्ड स्टोन
1985 वॉन क्लिटज़िंग, क्लाउसक्लाउस वॉन क्लिटज़िंग हौप्टमैन, हर्बर्ट आरोनहर्बर्ट आरोन हौप्टमैन;
कार्ले, जेरोमजेरोम कार्ले
ब्राउन, माइकल स्टीवर्टमाइकल स्टीवर्ट ब्राउन;
गोल्डस्टीन, जोसेफ लियोनार्डजोसेफ लियोनार्ड गोल्डस्टीन
क्लाड सैमन परमाणु युद्ध की रोकथाम के लिए अंतर्राष्ट्रीय चिकित्सक मोदिग्लियानी, फ्रेंकोफ्रेंको मोदिग्लियानी
1986 रुस्का, अर्न्स्टअर्न्स्ट रुस्का;
बिन्निग, गर्डगर्ड बिन्निग;
रोह्रेर, हैन्रिकहैन्रिक रोह्रेर
हर्शबैक, डडली रॉबर्टडडली रॉबर्ट हर्शबैक;
ली, युआनत्सेयुआनत्से ली;
पोलानी, जॉन चार्ल्सजॉन चार्ल्स पोलानी
कोहेन, स्टैनलीस्टैनली कोहेन;
लेवी-मोंतालचिनी, रीतारीता लेवी-मोंतालचिनी
वोले शोयिंका विसेल, एलीएली विसेल बुकानन, जेम्स मैकगिलजेम्स मैकगिल बुकानन
1987 ग्यार्ग जे बेडनोर्ज़,
मुलर, कार्ल अलेक्जेंडरकार्ल अलेक्जेंडर मुलर
क्रैम, डोनाल्ड जेम्सडोनाल्ड जेम्स क्रैम;
लैह्न, जा़न-मारीजा़न-मारी लैह्न;
पेडरसन, चार्ल्स जॉनचार्ल्स जॉन पेडरसन
तोनेगावा, सुसुमूसुसुमू तोनेगावा जोसेफ ब्रोड्स्की आरिअस, ओस्करओस्कर आरिअस सोलो, रॉबर्टरॉबर्ट सोलो
1988 लीयोन एम लीडरमन,
मेल्विन श्वार्ट्ज,
स्टीनबर्गर, जैकजैक स्टीनबर्गर
डाइजनहोफर, योहानयोहान डाइजनहोफर;
हूबर, रॉबर्टरॉबर्ट हूबर;
मिशेल, हार्टमुटहार्टमुट मिशेल
ब्लैक, जेम्स व्हाइटजेम्स व्हाइट ब्लैक;
एलियन, गर्ट्रूड बेलेगर्ट्रूड बेले एलियन;
हिचिंग्स, जॉर्ज हर्बर्टजॉर्ज हर्बर्ट हिचिंग्स
नजीब महफूज़ संयुक्त राष्ट्र शांतिस्थापन बल अलैस, मौरिसमौरिस अलैस
1989 नॉर्मन रैमसे;
डेहमेल्ट, हांस जॉर्जहांस जॉर्ज डेहमेल्ट;
वुल्फगांग पौली
ऑल्टमैन, सिडनीसिडनी ऑल्टमैन;
चेक, थॉमसथॉमस चेक
बिशप, जॉन माइकलजॉन माइकल बिशप;
वार्मस, हेरोल्ड इलियटहेरोल्ड इलियट वार्मस
कमीलो होज़े चेला ग्यात्सो, तेनजिनतेनजिन ग्यात्सो, (14वें दलाई लामा) हावेल्मो, ट्रिगवेट्रिगवे हावेल्मो
1990 फ्राइडमैन, जेरोम आइज़कजेरोम आइज़क फ्राइडमैन;
केंडल, हेनरी वेहेनरी वे केंडल;
टेलर, रिचार्ड इरिचार्ड इ टेलर
कोरी, एलियास जेम्सएलियास जेम्स कोरी मरी, जोसेफजोसेफ मरी;
थॉमस, एडवर्ड डोनलएडवर्ड डोनल थॉमस
ओक्टावियो पाज़ गोर्बाचेव, मिखाइलमिखाइल गोर्बाचेव मार्कोविट्ज़, हैरीहैरी मार्कोविट्ज़;
मिलर, मेर्टनमेर्टन मिलर;
शार्प, विलियम फोर्सिथविलियम फोर्सिथ शार्प
1991 गेनेस, पी॰जी॰डी॰पी॰जी॰डी॰ गेनेस अर्नस्ट, रिचर्ड आर॰रिचर्ड आर॰ अर्नस्ट नेहर, इरविनइरविन नेहर;
सैकमैन, बर्टबर्ट सैकमैन
नादीन गोर्दीमेर आंग सान सू की क्वासे, रोनाल्डरोनाल्ड क्वासे
1992 चर्पाक, ज्योर्जेसज्योर्जेस चर्पाक मार्कस, रूडोल्फ आर्थररूडोल्फ आर्थर मार्कस फिशर, एडमंड हेनरीएडमंड हेनरी फिशर;
क्रेब्स, एडविन गेरहार्डएडविन गेरहार्ड क्रेब्स
डेरेक वालकाट्ट मेनचु, रिगोबर्टारिगोबर्टा मेनचु बेकर, गैरीगैरी बेकर
1993 रसेल ए हल्से,
जुनियर, जोसेफ एच टेलरजोसेफ एच टेलर जुनियर
मुलिस, कैरीकैरी मुलिस;
स्मिथ, माइकलमाइकल स्मिथ
रॉबर्ट्स, रिचर्ड जॉनरिचर्ड जॉन रॉबर्ट्स;
शार्प, फिलिप एलनफिलिप एलन शार्प
टोनी मारिसन नेल्सन मंडेला,
डी क्लार्क, फ़्रेडरिक विलेमफ़्रेडरिक विलेम डी क्लार्क
फोगेल, रॉबर्टरॉबर्ट फोगेल;
नॉर्थ, डगलसडगलस नॉर्थ
1994 ब्रोकहौस, बर्टरामबर्टराम ब्रोकहौस;
शूल, क्लिफर्डक्लिफर्ड शूल
ओलाह, जॉर्ज एंड्रयूजॉर्ज एंड्रयू ओलाह गिलमैन, अल्फ्रेड जी॰अल्फ्रेड जी॰ गिलमैन;
रोडबेल, मार्टिनमार्टिन रोडबेल
केन्ज़ाबुरो ओए अराफ़ात, यासिरयासिर अराफ़ात;
पेरेज़, शिमोनशिमोन पेरेज़;
राबिन, यित्झाकयित्झाक राबिन
हरसान्यी, जॉनजॉन हरसान्यी;
नैश जूनियर, जॉन फोर्ब्सजॉन फोर्ब्स नैश जूनियर;
सेल्टेन, राइनहार्डराइनहार्ड सेल्टेन
1995 पर्ल, मार्टिन लुईमार्टिन लुई पर्ल;
फ्रेडेरिक रेन्स
क्रुटज़ेन, पॉलपॉल क्रुटज़ेन;
मोलिना, मारियो जेमारियो जे मोलिना;
रॉलैंड, फ्रैंक शेरवुडफ्रैंक शेरवुड रॉलैंड
लुईस, एडवर्ड बट्सएडवर्ड बट्स लुईस;
नुस्सलीन-वोल्हार्ड, क्रिस्टियनक्रिस्टियन नुस्सलीन-वोल्हार्ड;
विश्चौस, एरिक फ्रांसिसएरिक फ्रांसिस विश्चौस
सेमस हेनी रोटब्लाट, जोसेफजोसेफ रोटब्लाट;
विज्ञान तथा वैश्विक मामलों पर पगवाश सम्मेलन
लुकस जूनियर, रॉबर्टरॉबर्ट लुकस जूनियर
1996 डेविड ली;
ओशेरॉफ़, डगलस डीडगलस डी ओशेरॉफ़;
रोबर्ट कोलमन रिचार्डसन
कर्ल, रॉबर्टरॉबर्ट कर्ल;
क्रोटो, हैरीहैरी क्रोटो;
स्माली, रिचर्डरिचर्ड स्माली
डोहर्टी, पीटरपीटर डोहर्टी;
ज़िन्करनागेल, रॉल्फ मार्टिनरॉल्फ मार्टिन ज़िन्करनागेल
विस्लावा सिम्बोर्स्का बेलो, कार्लोसकार्लोस बेलो;
ख़ोसे रामोस होर्ता
मिरलिस, जेम्सजेम्स मिरलिस;
विक्रे, विलियमविलियम विक्रे
1997 चू, स्टीवनस्टीवन चू;
कोहेन-तनुजी, क्लाउडक्लाउड कोहेन-तनुजी;
विलियम डी फिलिप्स
बोयर, पॉल डेलोसपॉल डेलोस बोयर;
वाकर, जॉन अर्नेस्टजॉन अर्नेस्ट वाकर;
स्कौ, जेन्स क्रिश्चियनजेन्स क्रिश्चियन स्कौ
प्रूसिनर, स्टेनली बेनस्टेनली बेन प्रूसिनर डेरियो फो बारूदी सुरंगों प्रतिबंध अंतरराष्ट्रीय अभियान;
विलियम्स, जोडीजोडी विलियम्स
मेर्टन, रॉबर्ट कॉक्सरॉबर्ट कॉक्स मेर्टन;
स्कोल्स, मायरोनमायरोन स्कोल्स
1998 लाफलिन, रोबेर्ट बीरोबेर्ट बी लाफलिन;
स्टोर्मर, हर्स्ट एलहर्स्ट एल स्टोर्मर;
सुई, डेनियल सीडेनियल सी सुई
कोह्न, वाल्टरवाल्टर कोह्न;
पोपल, जॉनजॉन पोपल
फ़र्चगोट, रॉबर्ट फ्रांसिसरॉबर्ट फ्रांसिस फ़र्चगोट;
इग्नारो, लुईलुई इग्नारो;
मुराद, फेरिदफेरिद मुराद
होज़े सरमागो ह्यूम, जॉनजॉन ह्यूम;
ट्रिम्बल, डेविडडेविड ट्रिम्बल
सेन, अमर्त्यअमर्त्य सेन
1999 हूफ्ट, गेरार्डस 'टीगेरार्डस 'टी हूफ्ट;
वेल्टमैन, मार्टिनस जे जीमार्टिनस जे जी वेल्टमैन
जेवेइल, अहमदअहमद जेवेइल ब्लोबेल, गुंटरगुंटर ब्लोबेल गुण्टर ग्रास मेड्सें सां फ्रंटियेर मुंडेल, रॉबर्टरॉबर्ट मुंडेल
2000 अल्फेरोव, ज़ोरेसज़ोरेस अल्फेरोव;
क्रोएमेर, हर्बर्टहर्बर्ट क्रोएमेर;
किल्बी, जैकजैक किल्बी
हीगर, एलन जयएलन जय हीगर;
मैकडियार्मिड, एलनएलन मैकडियार्मिड;
शिराकावा, हिदेकीहिदेकी शिराकावा
कार्लसॉन, आरविदआरविद कार्लसॉन;
ग्रीनगार्ड, पॉलपॉल ग्रीनगार्ड;
कांडेल, एरिकएरिक कांडेल
गौ चिंजयान डे-जुंग, किमकिम डे-जुंग हेक्मैन, जेम्सजेम्स हेक्मैन;
मैकफैडेन, डेनियलडेनियल मैकफैडेन

नोबेल पुरस्कार विजेता (2000-अभी तक)

[संपादित करें]
वर्ष भौतिकी में नोबेल विजेताओं की सूची रसायनशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची औषधी में नोबेल पुरस्कार विजेताओं की सूची साहित्य में नोबेल विजेताओं की सूची शांति में नोबेल विजेताओं की सूची अर्थशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची
2001 कॉर्नेल, एरिक ए॰एरिक ए॰ कॉर्नेल;
केट्टेर्ले, वुल्फगांगवुल्फगांग केट्टेर्ले;
वीमन, कार्ल ई॰कार्ल ई॰ वीमन
नोल्स, विलियम एस॰विलियम एस॰ नोल्स;
नोयोरी, रयोजीरयोजी नोयोरी;
शरप्लेस, कार्ल बैरीकार्ल बैरी शरप्लेस
हार्टवेल, लेलैंड एच॰लेलैंड एच॰ हार्टवेल;
हंट, टिमटिम हंट;
नर्स, पॉलपॉल नर्स
वी एस नाइपॉल संयुक्त राष्ट्र,
कोफ़ी अन्नान
एकेर्लोफ, जॉर्जजॉर्ज एकेर्लोफ;
स्पेंस, माइकलमाइकल स्पेंस;
स्टिग्लित्ज़, जोसेफ ई॰जोसेफ ई॰ स्टिग्लित्ज़
2002 डेविस जुनियर, रेमन्डरेमन्ड डेविस जुनियर;
कोशिबा, मासातोशीमासातोशी कोशिबा;
गियाकोनी, रिक्कर्डोरिक्कर्डो गियाकोनी
जॉन बेनेट फेन,
कोइची तनक,
कर्ट वुदरिक
सिडनी ब्रेनर
हावर्ड रॉबर्ट होर्वित्ज़
जॉन सल्सटन
इम्रे कोर्टेश जिमी कार्टर कहनेमन, डैनियलडैनियल कहनेमन;
स्मिथ, वर्नन एल॰वर्नन एल॰ स्मिथ
2003 अब्रिकोसोव, अलेक्से एअलेक्से ए अब्रिकोसोव;
गिन्ज़बर्ग, वितलीवितली गिन्ज़बर्ग;
लेगेट, ए जेए जे लेगेट
पीटर एग्रे,
रॉड्रिक मैक्कीनन
पॉल लौटरबर
पीटर मैन्सफील्ड
जाह्न माक्सवेल कोएट्ज़ी शिरीन एबादी रॉबर्ट एफ एंगल
क्लाइव ग्रेंजर
2004 डेविड ग्रॉस
पुलित्ज़र, ह्यूग डेविडह्यूग डेविड पुलित्ज़र;
विल्चेक, फ्रैंकफ्रैंक विल्चेक
आरोन चियानोवीर,
एवरम हेर्शको,
इरविन रोज
रिचर्ड एक्सल
लिंडा बी बक
एल्फ्रीडे येलिनेक वंगारी मथाई फिन केडलांड,
एडवर्ड सी प्रेस्कॉट
2005 ग्लौबेर, रॉय जेरॉय जे ग्लौबेर;
हॉल, जॉन एलजॉन एल हॉल;
हैंश, थियोडोर डब्ल्यूथियोडोर डब्ल्यू हैंश
यवेस चौवीं,
रॉबर्ट हावर्ड ग्रुब्स,
रिचर्ड आर सरोक
बैरी मार्शल,
रॉबिन वारेन
हैरल्ड पिंटर अन्तर्राष्ट्रीय परमाणु ऊर्जा अभिकरण
मोहम्मद अलबारदेई
रॉबर्ट औमान्न,
थॉमस सेलिंग
2006 मैथर, जॉन सीजॉन सी मैथर;
स्मूट, जोर्ज एफजोर्ज एफ स्मूट
रोजर डी कोर्नबर्ग एंड्रयू फायर,
क्रेग मेलो
ओरहन पैमुक मोहम्मद युनुस,
ग्रामीण बैंक
एडमण्ड फेल्प्स
2007 फर्ट, अल्बर्टअल्बर्ट फर्ट;
ग्रूनबर्ग, पीटरपीटर ग्रूनबर्ग
गेरहार्ड एर्टेल कैपीची, मारियो रेनाटोमारियो रेनाटो कैपीची;
एवन्स, मार्टिन जॉनमार्टिन जॉन एवन्स;
स्मिथिस, ओलिवरओलिवर स्मिथिस
डोरिस लेसिंग जलवायु परिवर्तन पर अंतर-सरकारी पैनल;
अल्बर्ट गोर
लियोनिद हार्विच्ज़, लियोनिडलियोनिड लियोनिद हार्विच्ज़;
मास्किन, एरिकएरिक मास्किन;
मायर्सन, रोजररोजर मायर्सन
2008 नांबू, योहीरोयोहीरो नांबू;
कोबायाशी, मकोतोमकोतो कोबायाशी;
मोस्कवा, तोशीहादेतोशीहादे मोस्कवा
शिमोमुरा, ओसामूओसामू शिमोमुरा;
चाल्फी, मार्टिनमार्टिन चाल्फी;
त्सीन, रोजररोजर त्सीन
ज़ुर हौजेन, हराल्डहराल्ड ज़ुर हौजेन;
बेरे सिनुसी, फ्रांसेसफ्रांसेस बेरे सिनुसी;
मोंतानिय, ल्यूकल्यूक मोंतानिय
ज़्याँ मेरी गुस्ताव लेक्लेज़ियो आख़्तिसारी, मार्टीमार्टी आख़्तिसारी पॉल क्रूगमैन
2009 चार्ल्स के काव,
विलार्ड स्टर्लिंग बॉयल,
स्मिथ, जॉर्ज ईजॉर्ज ई स्मिथ
रामकृष्णन्, वेंकटरामन्वेंकटरामन् रामकृष्णन्;
स्टैट्ज, थॉमस एथॉमस ए स्टैट्ज;
योनाथ, ऐडाऐडा योनाथ
ब्लैकबर्न, एलिजाबेथएलिजाबेथ ब्लैकबर्न;
ग्रीडर, कैरोलकैरोल ग्रीडर;
शॉस्तक, जैकजैक शॉस्तक
हर्ता म्यूलर ओबामा, बराकबराक ओबामा ऑस्ट्रॉम, इलिनॉरइलिनॉर ऑस्ट्रॉम,
ओलिवर विलियमसन
2010 जीम, आंद्रेआंद्रे जीम;
नोवोसेलोव, कॉन्स्टेंटिनकॉन्स्टेंटिन नोवोसेलोव
हेक, रिचर्ड फ्रेडरिकरिचर्ड फ्रेडरिक हेक;
नेगीशी, येइचीयेइची नेगीशी;
सुजुकी, अकीराअकीरा सुजुकी
एडवर्ड, रॉबर्टरॉबर्ट एडवर्ड लियोसा, मारियो वर्गासमारियो वर्गास लियोसा श्याबाओ, लूलू श्याबाओ डायमंड, पीटरपीटर डायमंड;
मॉर्टेंसन , डेलडेल मॉर्टेंसन ;
पिसारिदेस, क्रिस्टोफ़रक्रिस्टोफ़र पिसारिदेस
2011 पर्लमटर, सॉलसॉल पर्लमटर
श्मिट, ब्रायनब्रायन श्मिट
रीस, एडमएडम रीस
डेनियल शेचमैन ब्रूस ब्यूल्टर, जूल्स ए हाफमैन, राल्फ स्टीनमैन तोमास त्रांसत्रोमर एलेन जानसन सरलीफ,
लिमाह रोबेर्ता गबोवी,
तवाकुल करमान
क्रिस्टोफर ए॰ सिम्स,
थॉमस जे॰ सार्जेंट
2012 सर्गी हारोश, डेविड वाइनलैंड ब्रायन कोबिका,
रॉबर्ट लेफ्कोविट्ज़
यूरोपीय संघ
2013 फ्रांसोवा आंगलेया,
पीटर हिग्स
मार्टिन कारप्लस,
माइकल लेविट,
एरिह वॉरशेल
जेम्स रॉथमैन,
रैंडी शेकमैन,
थॉमस सुडॉफ
एलिस मुनरो रासायनिक हथियार निषेध संगठन यूजीन फ़ामा,
लार्स पीटर हान्सेन,
रॉबर्ट जे शिलर
2014 अकासाकी, इसामुइसामु अकासाकी
अमानो, हिरोशीहिरोशी अमानो
नाकामूरा, शुजीशुजी नाकामूरा
एरिक बेत्ज़िग, स्टीफ़न हेल, विलियम एस्को मोइरनर जॉन ओ कीफ, मे-ब्रिट मोजर, एडवर्ड मोजर पैत्रिक मोदियानो कैलाश सत्यार्थी,
मलाला युसुफ़ज़ई
ज्याँ तिरोल
2015 तकाकी काजिता,आर्थर बी॰ मैकडोनाल्ड टॉमस लिंडाल,पॉल एल॰ मोडरिच,अज़ीज़ सैंकर विलियम सी॰ कैम्पबेल,सातोशी ओमुरा,यूयू तु स्वेतलाना अलेक्सिएविच ट्यूनीशियाई राष्ट्रीय वार्ता चौरागा एंगस डीटॉन
2016 डेविड थूल्स, डंकन हाल्डेन, माइकल कोस्टरलिट्ज़ ज्यां-पियरे सोवेज, फ्रैसर स्टाडर्ट,बर्नार्ड फेरिंगा योशिनोरी ओसुमी बॉब डिलन जुआन मैनुअल सैंटोस ऑलिवर हार्ट,बेंग्ट होल्मस्ट्रॉम
2017 रैनर वाइस, बैरी बैरिश, किप थोर्न[8] जैक्स डुबोसेट, जॉसिम फ्रैंक, रिचर्ड हेंडरसन जेफ्री सी॰ हॉल, माइकल रॉसबैश, माइकल यंग[9] काज़ुओ इशिगुरो[10] नाभिकीय निरस्त्रीकरण हेतु अंतर्राष्ट्रीय अभियान रिचर्ड थेलर[11]
2018 अशकिन, आर्थरआर्थर अशकिन;
मोरौ, गेरार्डगेरार्ड मोरौ;
स्ट्रिकलैंड, डोनाडोना स्ट्रिकलैंड
अर्नोल्ड, फ्रांसीसफ्रांसीस अर्नोल्ड;
स्मिथ, जॉर्जजॉर्ज स्मिथ;
विंटर, ग्रेगरीग्रेगरी विंटर
एलीसन, जेम्स पैट्रिकजेम्स पैट्रिक एलीसन;
होंजो, तासुकुतासुकु होंजो
टोकारजुक, ओल्गाओल्गा टोकारजुक[d] मुकवेगे, डेनिसडेनिस मुकवेगे;
मुराद, नादियानादिया मुराद
नॉर्डहॉस, विलियमविलियम नॉर्डहॉस;
रोमर, पॉलपॉल रोमर
2019 पीबल्स, जिमजिम पीबल्स;
मेयर, मिशेलमिशेल मेयर;
क्वेलोज़, डिडिएरडिडिएर क्वेलोज़
गुडइनफ़, जॉन बीजॉन बी गुडइनफ़;
व्हिटिंगम, एम स्टेनलीएम स्टेनली व्हिटिंगम;
योशिनो, अकीराअकीरा योशिनो
केलिन जूनियर, विलियमविलियम केलिन जूनियर;
रैटक्लिफ़, पीटर जॉनपीटर जॉन रैटक्लिफ़;
सेमेंज़ा, ग्रेग लियोनार्डग्रेग लियोनार्ड सेमेंज़ा
हैंडके, पीटरपीटर हैंडके अहमद, अबीअबी अहमद बनर्जी, अभिजीतअभिजीत बनर्जी;
डुफ्लो, एस्थरएस्थर डुफ्लो;
क्रेमर, माइकलमाइकल क्रेमर
2020 पेनरोस, रोजररोजर पेनरोस;
गेंजेल, रेनहार्डरेनहार्ड गेंजेल;
घेज़, एंड्रिया एम॰एंड्रिया एम॰ घेज़
शॉपोंतिये, इमानुएलइमानुएल शॉपोंतिये;
डूडना, जेनिफरजेनिफर डूडना
ऑल्टर, हार्वे जेम्सहार्वे जेम्स ऑल्टर;
हाउटन, माइकलमाइकल हाउटन;
राइस, चार्ल्स एम॰चार्ल्स एम॰ राइस
ग्लूक, लुईसलुईस ग्लूक विश्व खाद्य कार्यक्रम मिलग्रोम, पॉलपॉल मिलग्रोम;
विल्सन, रॉबर्ट बटलररॉबर्ट बटलर विल्सन
2021 पारिसी, जॉर्जियोजॉर्जियो पारिसी;
हैसलमैन, क्लॉसक्लॉस हैसलमैन;
मनाबे, स्युकुरोस्युकुरो मनाबे
लिस्त, बेंजामिनबेंजामिन लिस्त;
मैकमिलन, डेविडडेविड मैकमिलन
जूलियस, डेविडडेविड जूलियस;
पटापाउशियन, आर्डेमआर्डेम पटापाउशियन
गुरनाह, अब्दुलरज्जाकअब्दुलरज्जाक गुरनाह रेस्सा, मारियामारिया रेस्सा;
मुरातोव, दिमित्रीदिमित्री मुरातोव
कार्ड, डेविडडेविड कार्ड;
एंग्रिस्त, जोशुआजोशुआ एंग्रिस्त;
इम्बेन्स, गुइडोगुइडो इम्बेन्स
2022 एस्पेक्ट, एलेनएलेन एस्पेक्ट;
क्लॉसर, जॉनजॉन क्लॉसर;
ज़िलिंगर, एंटोनएंटोन ज़िलिंगर
बर्टोज़ज़ी, कैरोलिनकैरोलिन बर्टोज़ज़ी;
मेल्डल, मोर्टन पीटरमोर्टन पीटर मेल्डल;
शार्पलेस, कार्ल बैरीकार्ल बैरी शार्पलेस
पाबो, स्वंतेस्वंते पाबो अर्नौक्स, एनीएनी अर्नौक्स बिआलियात्स्की, एलेसएलेस बिआलियात्स्की;
मेमोरियल;
सेंटर फ़ॉर सिविल लिबर्टीज़
बर्नान्के, बेनबेन बर्नान्के;
डायमंड, डगलसडगलस डायमंड;
डायबविग, फिलिप हैलेनफिलिप हैलेन डायबविग
2023 एगोस्तिनी, पियरेपियरे एगोस्तिनी;
क्राउज़, फ़ेरेन्कफ़ेरेन्क क्राउज़;
लहुइलियर, ऐनीऐनी लहुइलियर
बावेंडी, मौंगीमौंगी बावेंडी;
ब्रूस, लुई यूजीनलुई यूजीन ब्रूस;
एकिमोव, एलेक्सीएलेक्सी एकिमोव
कारिको, कैटालिनकैटालिन कारिको;
वाइसमैन, ड्रियूड्रियू वाइसमैन
फॉसे, जॉनजॉन फॉसे मोहम्मदी, नरगिसनरगिस मोहम्मदी गोल्डिन, क्लाउडियाक्लाउडिया गोल्डिन
2024 होपफील्ड, जॉनजॉन होपफील्ड
हिंटन, जैफ्रीजैफ्री हिंटन
बेकर, डेविडडेविड बेकर;
हसाबिस, डेमिसडेमिस हसाबिस;
जम्पर, जॉन माइकलजॉन माइकल जम्पर
एम्ब्रोस, विक्टरविक्टर एम्ब्रोस
रुवकुन, गैरीगैरी रुवकुन
कांग, हानहान कांग निहोन हिंदानक्यो ऐसमोग्लू, डेरॉनडेरॉन ऐसमोग्लू;
जॉनसन, साइमनसाइमन जॉनसन;
रॉबिनसन, जेम्स एलनजेम्स एलन रॉबिनसन
वर्ष भौतिकी रसायनशास्त्र चिकित्सा
अथावा औषधि
साहित्य शांति अर्थशास्त्र

टिप्पणी

[संपादित करें]
  1. इसकी शुरूआत वर्ष 1968 में हुई।
  2. वर्ष 1938 और 1939 में जर्मनी ने वहाँ के तीन जर्मन नामांकनों को नोबेल पुरस्कार प्राप्त करने के लिए स्वीकृति नहीं दी। इसमें रिचर्ड कुह्न और एडॉल्फ ब्यूटेनंड्ट को रसायनशात्र में एवं गेरहार्ड डोमैग्क को औषधि/चिकित्सा में नामांकित किया गया था। बाद में उन्हें नोबेल पुरस्कार डिप्लोमा और मेडल दिया गया लेकिन धन नहीं दिया गया।
  3. वर्ष 1973 में ली डक थो ने नोबल शान्ति पुरस्कार को अस्वीकार कर दिया। उनके अनुसार उन्होंने पेरिस शांति समझौते (वियतनाम युद्ध में युद्ध विराम) में बातचीत करने में सहायता की, लेकिन इससे वास्तव में किसी तरह का कोई शान्ति समझौता नहीं हुआ अतः वो इसके योग्य नहीं हैं।
  4. वर्ष 2018 का साहित्य का नोबेल पुरस्कार वर्ष 2019 में दिया गया। इसका कारण स्वीडिश अकादमी में हुये यौन उत्पीड़न के मामले थे।[12]

सन्दर्भ

[संपादित करें]
  1. "The Nobel Prize". Nobel Foundation. Archived from the original on 15 अक्टूबर 2008. Retrieved 2008-11-27.
  2. "The Nobel Prize Awarders". Nobel Foundation. Archived from the original on 15 अक्टूबर 2008. Retrieved 2008-11-27.
  3. "The Nobel Prize Amounts". Nobel Foundation. Archived from the original on 31 जुलाई 2008. Retrieved 2008-11-27.
  4. "The Nobel Prize Award Ceremonies". Nobel Foundation. Archived from the original on 11 अक्टूबर 2007. Retrieved 2008-11-27.
  5. "Nobel Laureates Facts". Nobel Foundation. Archived from the original on 2 फ़रवरी 2007. Retrieved 2008-11-27.
  6. "Women Nobel Laureates". Nobel Foundation. Archived from the original on 28 सितंबर 2008. Retrieved 2008-11-27.
  7. Lundestad, Geir (2001-03-15). "The Nobel Peace Prize 1901-2000". Nobel Foundation. Archived from the original on 7 जुलाई 2013. Retrieved 2008-11-30.
  8. "संग्रहीत प्रति". Archived from the original on 22 जून 2018. Retrieved 15 जून 2020.
  9. "संग्रहीत प्रति". Archived from the original on 4 अक्टूबर 2017. Retrieved 4 अक्टूबर 2017.
  10. "संग्रहीत प्रति". Archived from the original on 11 अक्टूबर 2017. Retrieved 11 अक्टूबर 2017.
  11. "संग्रहीत प्रति". Archived from the original on 11 अक्टूबर 2017. Retrieved 11 अक्टूबर 2017.
  12. हेनली, जॉन (10 अक्टूबर 2019). "Two Nobel literature prizes to be awarded after sexual assault scandal". द गार्डियन. Retrieved 13 दिसम्बर 2023.

बाहरी कड़ियाँ

[संपादित करें]