"विश्व में बौद्ध धर्म": अवतरणों में अंतर

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
छो बॉट: वर्तनी एकरूपता।
देशानुसार बौद्ध जनसंख्या
टैग: मोबाइल संपादन मोबाइल वेब संपादन
पंक्ति 245: पंक्ति 245:


== क्षेत्र के आधार पर बौद्ध ==
== क्षेत्र के आधार पर बौद्ध ==
== विश्व के देशों में बौद्ध ==
== देशों के अनुसार बौद्ध ==
{| class="sortable wikitable"
|+<big> '''देशानुसार बौद्ध जनसंख्या''' </big>
|-
! क्षेत्र
! देश
! जनसंख्या (2007)
! बौद्ध %
! कुल बौद्ध
|-
| align="center" | [[मध्य एशिया]]
| '''{{flagicon|Afghanistan}} Afeganistão'''
| align="right" | 31.889.923
| align="center" | 0,2%<ref name="Encyclopædia Britannica">{{cite web|url = http://encyclopedia.jrank.org/PAS_PER/HINDKI.html| title = Hindki|publisher = Encyclopædia Britannica Eleventh Edition|accessdate = 2007-09-15}}</ref>
| align="right" | 63.780
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Argentina}} Argentina'''
| align="right" | 40.301.927
| align="center" | 0,1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Argentina/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 40.302
|-
| align="center" | [[Caribe]]
| '''{{flagicon|Aruba}} Aruba'''
| align="right" | 100.018
| align="center" | 1,2% (aprox.) <ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aa.html The World Factbook]</ref>
| align="right" | 1.200
|-
| align="center" | [[Oceania]]
| '''{{flagicon|Australia}} Austrália'''
| align="right" | 20.434.176
| align="center" | 2,1% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90129.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 429.119
|-
| align="center" | [[Europa Central]]
| '''{{flagicon|Austria}} Áustria'''
| align="right" | 8.199.783
| align="center" | 0,130% {{citation needed|date=Agosto de 2009}}
| align="right" | 10.660
|-
| align="center" | [[Oriente Médio]]
| '''{{flagicon|Bahrain}} Bahrain'''
| align="right" | 708.573
| align="center" | 1% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71419.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 7.086
|-
| align="center" | [[Sul da Ásia]]
| '''{{flagicon|Bangladesh}} Bangladesh'''
| align="right" | 150.448.339
| align="center" | 0,7% <ref>[http://www.banbeis.gov.bd/bd_pro.htm banbeis.gov.bd]</ref>
| align="right" | 1.053.138
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Belgium}} Bélgica'''
| align="right" | 10.392.226
| align="center" | 0,29% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=107 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 31.177
|-
| align="center" | [[América Central]]
| '''{{flagicon|Belize}} Belize'''
| align="right" | 294.385
| align="center" | 0,35% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=93 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 1.030
|-
| align="center" | [[Sul da Ásia]]
| '''{{flagicon|Bhutan}} Butão'''
| align="right" | 2.327.849
| align="center" | 66% - 75%<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71439.htm state.gov]</ref> - 94%
| align="right" | 1.536.380 - 1.745.888 - 2.141.622
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Bolivia}} Bolívia'''
| align="right" | 9.119.152
| align="center" | 0,26% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=90 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 23.710
|-
| align="center" | [[Balcãs]]
| '''{{flagicon|Bosnia and Herzegovina}} Bósnia e Herzegovina'''
| align="right" | 4.552.198
| align="center" | 0,01%{{citation needed|date=Agosto de 2009}}
| align="right" | 455
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Brazil}} [[Budismo no Brasil|Brasil]]'''
| align="right" | 190.010.647
| align="center" | 0,130% <ref>[http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/censo2000/primeiros_resultados_amostra/brasil/pdf/tabela_1_1_2.pdf ibge.gov.br]</ref>
| align="right" | 247.014
|-
| align="center" | [[Sudeste Asiático]]
| '''{{flagicon|Brunei}} Brunei'''
| align="right" | 374.577
| align="center" | 9,09% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=87 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 29.822
|-
| align="center" | [[Europa Oriental]]
| '''{{flagicon|Bulgaria}} Bulgária'''
| align="right" | 7.322.858
| align="center" | 0,015% (aprox.)
| align="right" | 1.098
|-
| align="center" | [[Sudeste Asiático]]
| '''{{flagicon|Myanmar}} Burma'''
| align="right" | 55.400.000
| align="center" | 90% <ref>[http://www.buddhanet.net/e-learning/buddhistworld/burma-txt.htm buddhanet.net], [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bm.html The CIA World Factbook]</ref>
| align="right" | 42.636.562 - 48.019.200
|-
| align="center" | [[Sudeste Asiático]]
| '''{{flagicon|Cambodia}} Camboja'''
| align="right" | 14.805.358
| align="center" | 96,4% <ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html The World Factbook]</ref>
| align="right" | 14.272.365
|-
| align="center" | [[América do Norte]]
| '''{{flagicon|Canada}} Canadá'''
| align="right" | 33.390.141
| align="center" | 1,0 <ref>[http://www12.statcan.ca/english/census01/Products/Analytic/companion/rel/tables/canada/cdamajor.cfm]</ref>
| align="right" | 300.345
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Chile}} Chile'''
| align="right" | 16.284.741
| align="center" | 0,04% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=83 religiousintelligence.co.uk]</ref><ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71453.htm International Religious Freedom Report 2006 - Chile]</ref>
| align="right" | 6.514
|-
| align="center" | [[Ásia Oriental]]
| '''{{flagicon|People's Republic of China}} [[Budismo na China|China]]'''
| align="right" | 1.321.851.888
| align="center" | 8%<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ch.html The World Factbook]</ref><ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71338.htm state.gov]</ref> - 21% <ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6337627.stm BBC News - Survey finds 300m China believers]</ref><ref>[http://www.chinadaily.com.cn/china/2007-02/07/content_802994.htm chinadaily.com.cn]</ref> - +80%<ref name="Buddhists in the world" /><ref name=autogenerated2 /><ref>http://www.justchina.org/china/china-beliefs.asp</ref><ref>http://www.foreignercn.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2929:buddhism-in-china&catid=1:history-and-culture&Itemid=114</ref><ref>http://www.chinabusinessinterpreter.com/Dasiy/16.aspx</ref> - 91% <ref>Gach, Alpha Books, 2001</ref>
| align="right" | 105.748.151 - 277.588.896 - 1.057.481.510 - 1.202.885.218
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Colombia}} Colômbia'''
| align="right" | 44.379.598
| align="center" | 0,01% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=78 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 4.438
|-
| align="center" | [[América Central]]
| '''{{flagicon|Costa Rica}} Costa Rica'''
| align="right" | 4.133.884
| align="center" | 2,34% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=77 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 96.733
|-
| align="center" | [[África Ocidental]]
| '''{{flagicon|Costa do Marfim}} Costa do Marfim'''
| align="right" | 18.013.409
| align="center" | 0,06% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71297.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 10.808
|-
| align="center" | [[Balcãs]]
| '''{{flagicon|Croatia}} Croácia'''
| align="right" | 4.493.312
| align="center" | 0,03%
| align="right" | 1.348
|-
| align="center" | [[Caribe]]
| '''{{flagicon|Cuba}} Cuba'''
| align="right" | 11.394.043
| align="center" | 0,25% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=76 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 28.485
|-
| align="center" | [[Oriente Médio]]
| '''{{flagicon|Cyprus}} Chipre'''
| align="right" | 788.457
| align="center" | 1%
| align="right" | 7.885
|-
| align="center" | [[Europa Central]]
| '''{{flagicon|Czech Republic}} República Tcheca'''
| align="right" | 10.228.744
| align="center" | 0,5%
| align="right" | 51.144
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Denmark}} Dinamarca'''
| align="right" | 5.468.120
| align="center" | >0.5% <ref name=Aarhus2008>[http://www.globalbuddhism.org/9/borup08.htm Journal of Global Buddhism, Article by Jørn Borup, Department of Study of Religion at University of Aarhus, Denmark. 2008, based on research from 2005], "There are about 20,000 Buddhists in Denmark." 0.5% of 5.5 million would be 27,500.</ref>
| align="right" | 20.000-25.000<ref name=Aarhus2008 />
|-
| align="center" | [[Caribe]]
| '''{{flagicon|Dominica}} Dominica'''
| align="right" | 72.386
| align="center" | 0,25% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=75 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 181
|-
| align="center" | [[Caribe]]
| '''{{flagicon|Dominican Republic}} República Dominicana'''
| align="right" | 9.365.818
| align="center" | 0,1% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=74 religiousintelligence.co.uk], [http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Dominican_Republic/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 9.366
|-
| align="center" | [[Sudeste Asiático]]
| '''{{flagicon|East Timor}}'''
| align="right" | 1.084.971
| align="center" | 0,1% (aprox.) <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2001/5749.htm East Timor<!-- Bot generated title -->]</ref>
| align="right" | 1.085
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Ecuador}} Equador'''
| align="right" | 13.755.680
| align="center" | 0,2% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Ecuador/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu], [http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=73 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 27.511
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|El Salvador}} El Salvador'''
| align="right" | 6.948.073
| align="center" | 0,03% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=71 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 2.084
|-
| align="center" | [[África Oriental]]
| '''{{flagicon|Eritrea}} Eritreia'''
| align="right" | 4.906.585
| align="center" | 0,1% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71300.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 4.907
|-
| align="center" | [[Europa Oriental]]
| '''{{flagicon|Estonia}} Estônia'''
| align="right" | 1.315.912
| align="center" | 0,4% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71378.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 5.264
|-
| align="center" | [[Oceania]]
| '''{{flagicon|Fiji}} Fiji '''
| align="right" | 918.675
| align="center" | 1%
| align="right" | 9.187
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Finland}} Finlândia'''
| align="right" | 5.238.460
| align="center" | 0,1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Finland/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 5.238
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|France}} França'''
| align="right" | 63.718.187
| align="center" | 1,2%
| align="right" | 764.618
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Guiana Francesa}} Guiana Francesa'''
| align="right" | 203.321
| align="center" | 4% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=69 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 8.132
|-
| align="center" | [[Oceania]]
| '''{{flagicon|French Polynesia}} Polinésia Francesa'''
| align="right" | 278.963
| align="center" | 7,5%
| align="right" | 20.922
|-
| align="center" | [[Cáucaso]]
| '''{{flagicon|Georgia}} Geórgia'''
| align="right" | 4.646.003
| align="center" | 0.1% (aprox.)<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71381.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 4.646
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Germany}} Alemanha'''
| align="right" | 82.400.996
| align="center" | 1%
| align="right" | 824.001
|-
| align="center" | [[África Ocidental]]
| '''{{flagicon|Ghana}} Gana'''
| align="right" | 22.931.299
| align="center" | 0,05% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71304.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 11.466
|-
| align="center" | [[Balcãs]]
| '''{{flagicon|Greece}} [[Greco-budismo|Grécia]]'''
| align="right" | 10.706.290
| align="center" | 0,1% (aprox.)
| align="right" | 10.706
|-
| align="center" | [[América Central]]
| '''{{flagicon|Guatemala}} Guatemala'''
| align="right" | 12.728.111
| align="center" | 0,1% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=64 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 12.728
|-
| align="center" | [[África Ocidental]]
| '''{{flagicon|Guinea}} Guiné'''
| align="right" | 9.947.814
| align="center" | 0,1% (aprox.) <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71305.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 9.948
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Guyana}} Guiana
| align="right" | 769,095
| align="center" | 0,25% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=63 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 1.923
|-
| align="center" | [[América Central]]
| '''{{flagicon|Honduras}} Honduras'''
| align="right" | 7.483.763
| align="center" | 0,1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Honduras/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 7.484
|-
| align="center" | [[Ásia Oriental]]
| '''{{flagicon|Hong Kong}} Hong Kong'''
| align="right" | 6.980.412
| align="center" | 10,1%<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90133.htm#hk International Religious Freedom Report 2007 - Hong Kong]</ref> - 92% <ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/hk.html The World Factbook], [http://www.yearbook.gov.hk/2006/en/18_03.htm], [http://www.yearbook.gov.hk/2006/en/18_04.htm][http://www.yearbook.gov.hk/2006/en/18_05.htm], [http://www.marimari.com/cOnTENT/hong_kong/general_info/religion/main.html]</ref>
| align="right" | 705.022 - 6.421.980
|-
| align="center" | [[Europa Oriental]]
| '''{{flagicon|Hungary}} Hungria'''
| align="right" | 9.956.108
| align="center" | 0,05%
| align="right" | 5.223 <ref>[http://www.nepszamlalas.hu/eng/volumes/26/tables/load4_1_1.html Population by religion, denomination, religious community, etc., main age groups and sex]</ref>
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Iceland}} Islândia'''
| align="right" | 301.931
| align="center" | 0,15% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=179 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 453
|-
| align="center" | [[Sul da Ásia]]
| '''{{flagicon|India}} Índia'''
| align="right" | 1.129.866.154
| align="center" | 0,8%<ref>[http://www.censusindia.gov.in/ Indian Census]</ref> - 3,25% <ref>[http://www.newsweek.com/id/117810/page/1 35 million Buddhists in India (2008)]</ref>
| align="right" | 12.248.969 - 37.913.134
|-
| align="center" | [[Sudeste Asiático]]
| '''{{flagicon|Indonesia}} Indonésia'''
| align="right" | 234.693.997
| align="center" | 1%<ref>[http://www.depag.go.id/index.php?menu=page&pageid=17 depag.go.id]</ref>
| align="right" | 2.346.940
|-
| align="center" | [[Oriente Médio]]
| '''{{flagicon|Iran}} Irã'''
| align="right" | 72.212.000
| align="center"| &mdash;
| align="right" | &mdash;
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Ireland}} Irlanda'''
| align="right" | 4.109.086
| align="center" | 0,2% <ref>[http://beyond2020.cso.ie/Census/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=1852 beyond2020.cso.ie]</ref>
| align="right" | 8.218 <ref>Cox, Laurence and Griffin, Maria. "The ''Wild Irish girl'' and the 'dalai lama of little Thibet': the long encounter between Ireland and Asian Buddhism". 53-73 in Olivia Cosgrove et al. (eds), Ireland's new religious movements. Cambridge Scholars, 2011</ref>
|-
| align="center" | [[Oriente Médio]]
| '''{{flagicon|Israel}} Israel'''
| align="right" | 6.426.679
| align="center" | 0,1% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71423.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 6.426
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Italy}} Itália'''
| align="right" | 58.147.733
| align="center" | 0,2% <ref>[http://www.buddhismo.it/ente.htm Unione Buddhista Italiana - UBI: L'Ente<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>[http://www.sgi-italia.org/chi/ibisg.html SGI-ITALIA.ORG: L'Istituto Buddista Italiano Soka Gakkai<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>http://www.db.caritas.glauco.it/caritas/dati/news/2004-05/25/Scheda.pdf</ref>
| align="right" | 116.295
|-
| align="center" | [[Caribe]]
| '''{{flagicon|Jamaica}} Jamaica'''
| align="right" | 2.780.132
| align="center" | 0,3% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=55 religiousintelligence.co.uk], [http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Jamaica/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 8.340
|-
| align="center" | [[Ásia Oriental]]
| '''{{flagicon|Japan}} [[Budismo no Japão|Japão]]'''
| align="right" | 127.433.494
| align="center" | 20% - 45%<ref name="martin2007p53">{{cite book|author=Michael Martin|title=The Cambridge companion to atheism|url=http://books.google.com/books?id=tAeFipOVx4MC|year=2007|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521842709|pages=[http://books.google.com/books?id=tAeFipOVx4MC&53 53] - 96%|quote=According to Norris and Inglehart (2004), 65% of those in Japan do not believe in God. According to Demerath (2001:138), 64% do not believe in God and 55% do not believe in Buddha. According to the 1999 Gallup International Poll, nearly 29% of the Japanese chose 'none' as their religion. According to Johnstone (1993:323), 84% of the Japanese claim no personal religion, but most follow 'the customs of Japanese traditional religion.'}}<!--also see http://www.pitzer.edu/academics/faculty/zuckerman/Ath-Chap-under-7000.pdf--></ref> - 96.7%
| align="right" |57.061.994 - 91.000.000 - 123.317.953
|-
| align="center" | [[मध्य एशिया]]
| '''{{flagicon|Kazakhstan}} Cazaquistão'''
| align="right" | 15.284.929
| align="center" | 0,55% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=52 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 84.067
|-
| align="center" | [[Ásia Oriental]]
| '''{{flagicon|North Korea}} Coreia do Norte'''
| align="right" | 23.301.725
| align="center" | 4,5% (aprox.)<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kn.html The CIA World Factbook], [http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2792.htm state.gov]</ref><ref>[http://www.everyculture.com/Ja-Ma/North-Korea.html Every Culture - Culture of NORTH KOREA]</ref><ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kn.html#People CIA The World Factbook -- North Korea]</ref>
| align="right" | 10.000<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90140.htm state.gov]</ref> - 15.029.613
|-
| align="center" | [[Ásia Oriental]]
| '''{{flagicon|South Korea}} Coreia do Sul'''
| align="right" | 49.044.790
| align="center" | 22,8%<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71345.htm state.gov]</ref><ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2800.htm state.gov]</ref><ref>[http://www.korea.net/korea/kor_loca.asp?code=U05 About Korea - Religion]</ref><ref>[http://www.everyculture.com/wc/Japan-to-Mali/South-Koreans.html Every Culture - South Koreans]</ref><ref>[http://www.everyculture.com/Ja-Ma/South-Korea.html Every Culture - Culture of SOUTH KOREA]</ref> - 38%
| align="right" | 11.427.436 - 18.572.500
|-
| align="center" | [[Ásia Central]]
| '''{{flagicon|Kyrgyzstan}} Quirguistão'''
| align="right" | 5.284.149
| align="center" | 0,35% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=50 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 18.495
|-
| align="center" | [[Oriente Médio]]
| '''{{flagicon|Kuwait}} Kuwait'''
| align="right" | 2.505.559
| align="center" | 4% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71425.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 100.222
|-
| align="center" | [[Sudeste Asiático]]
| '''{{flagicon|Laos}} [[Budismo no Laos|Laos]]'''
| align="right" | 6.521.998
| align="center" | 67%<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/la.html#People]</ref> - 98%
| align="right" | 4.369.739 - 6.391.558
|-
| align="center" | [[Europa Oriental]]
| '''{{flagicon|Latvia}} Letônia'''
| align="right" | 2.259.810
| align="center" | 0,004% <ref name=autogenerated1>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71415.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 90
|-
| align="center" | [[Oriente Médio]]
| '''{{flagicon|Lebanon}} Líbano'''
| align="right" | 3.925.502
| align="center" | 0,1% <ref>[http://www.dailystar.com.lb/article.asp?edition_id=1&categ_id=1&article_id=86340 dailystar.com.lb], [http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71426.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 3.926
|-
| align="center" | [[África Austral]]
| '''{{flagicon|Lesotho}} Lesoto'''
| align="right" | 2.125.262
| align="center" | 0,1% (aprox.)<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71308.htm state.gov], [http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2831.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 2.125
|-
| align="center" | [[África Ocidental]]
| '''{{flagicon|Liberia}} Libéria'''
| align="right" | 3.195,931
| align="center" | 0,1% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71309.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 3.196
|-
| align="center" | [[Norte da África]]
| '''{{flagicon|Libya}} Líbia'''
| align="right" | 6.036.914
| align="center" | 0,3% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=140 religiousintelligence.co.uk], [http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Libya/rbodies.html http://religiousfreedom.lib.virginia.edu], [http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71427.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 18.120
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Liechtenstein}} Liechtenstein'''
| align="right" | 34.247
| align="center" | 0,22% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71391.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 75
|-
| align="center" | [[Ásia Oriental]]
| '''{{flagicon|Macau}} Macau'''
| align="right" | 456.989
| align="center" | 17%<ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/7066.htm Background Note: Macau]</ref> - 50%<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mc.html#People CIA Factbook - Macau]</ref> - 85%<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71338.htm#macau International Religious Freedom Report 2006 - Macau]</ref><ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90133.htm#macau International Religious Freedom Report 2007 - Macau]</ref>
| align="right" | 77.688 - 228.495 - 388.441
|-
| align="center" | [[África Oriental]]
| '''{{flagicon|Madagascar}} Madagascar'''
| align="right" | 19.448.815
| align="center" | 0,1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Madagascar/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu], [http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=141 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 19.449
|-
| align="center" | [[Sudeste Asiático]]
| '''{{flagicon|Malaysia}} Malásia'''
| align="right" | 24.821.286
| align="center" | 22% <ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2777.htm], [http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71347.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 5.460.683
|-
| align="center" | [[Sul da Ásia]]
| '''{{flagicon|Maldives}} Maldivas'''
| align="right" | 369.031
| align="center" | 0,45% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=46 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 1.661
|-
| align="center" | [[África Oriental]]
| '''{{flagicon|Mauritius}} Maurício'''
| align="right" | 1.250.882
| align="center" | 2,5% <ref>[http://www.adherents.com/adhloc/Wh_202.html adherents.com/adhloc/Wh_202.html]</ref>
| align="right" | 31.272
|-
| align="center" | [[América do Norte]]
| '''{{flagicon|Mexico}} México'''
| align="right" | 108.700.891
| align="center" | 0,1% (aprox.)<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mx.html The CIA World Factbook]</ref>
| align="right" | 108.701
|-
| align="center" | [[Ásia Central]]
| '''{{flagicon|Mongolia}} Mongólia'''
| align="right" | 2.951.786
| align="center" | 50%<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mg.html The CIA World Factbook]</ref> - 94%<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71350.htm state.gov], [http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2779.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 1.475.893 - 2.774.679
|-
| align="center" | [[África Austral]]
| '''{{flagicon|Namibia}} Namíbia'''
| align="right" | 2.055.080
| align="center" | 0,1% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71316.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 2.055
|-
| align="center" | [[Sul da Ásia]]
| '''{{flagicon|Nepal}} [[Budismo no Nepal|Nepal]]'''
| align="right" | 28.901.790
| align="center" | 11% <ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/5283.htm state.gov], [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/np.html The CIA World Factbook]</ref> - 21%
| align="right" | 3.179.197 - 6.159.510
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Netherlands}} Países Baixos'''
| align="right" | 16.570.613
| align="center" | 0,105%<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71398.htm state.gov]</ref> - 1%<ref>[http://www.adherents.com/adhloc/Wh_223.html adherents.com]</ref>
| align="right" | 17.399 - 165.706
|-
| align="center" | [[Caribe]]
| '''{{flagicon|Netherlands Antilles}} Antilhas Holandesas'''
| align="right" | 223.652
| align="center" | 0,7% (aprox.)
| align="right" | 1.566
|-
| align="center" | [[Oceania]]
| '''{{flagicon|New Caledonia}} Nova Caledônia'''
| align="right" | 221.943
| align="center" | 3% <ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nc.html The World Factbook]</ref>
| align="right" | 6.657
|-
| align="center" | [[Oceania]]
| '''{{flagicon|New Zealand}} Nova Zelândia'''
| align="right" | 4.115.771
| align="center" | 1,2% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/New_Zealand/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu], [http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71352.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 49.389
|-
| align="center" | [[América Central]]
| '''{{flagicon|Nicaragua}} Nicarágua'''
| align="right" | 5.675.356
| align="center" | 0,1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Nicaragua/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 5.675
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Norway}} Noruega'''
| align="right" | 4.627.926
| align="center" | 0,42% <ref>[http://www.norway.lk/policy/Buddhism+in+Norway/Buddhism+in+Norway.htm norway.lk]</ref>
| align="right" | 19.437
|-
| align="center" | [[Oriente Médio]]
| '''{{flagicon|Oman}} Omã'''
| align="right" | 3.204.897
| align="center" | 1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Oman/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu], [http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=36 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 32.049
|-
| align="center" | [[Sul da Ásia]]
| '''{{flagicon|Pakistan}} Paquistão'''
| align="right" | 164.741.924
| align="center" | 0,1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Pakistan/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 164.742
|-
| align="center" | [[América Central]]
| '''{{flagicon|Panama}} Panamá'''
| align="right" | 3.242.173
| align="center" | 2,1% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=33 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 68.086
|-
| align="center" | [[Oceania]]
| '''{{flagicon|Papua New Guinea}} Papua Nova Guiné'''
| align="right" | 5.795.887
| align="center" | 0,3% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Papua_New_Guinea/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 17.388
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Paraguay}} Paraguai'''
| align="right" | 6,669,086
| align="center" | 0.5% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Paraguay/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 33,345
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Peru}} Peru'''
| align="right" | 28,674,757
| align="center" | 0.31% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=31 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 88,892
|-
| align="center" | [[Sudeste Asiático]]
| '''{{flagicon|Philippines}} Filipinas'''
| align="right" | 91.077.287
| align="center" | 3% <ref>[http://pewforum.org/ PEW Forum]</ref>
| align="right" | 2.759.490
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Portugal}} Portugal'''
| align="right" | 10.642.836
| align="center" | 0,18%
| align="right" | 20.000
|-
| align="center" | [[Europa Central]]
| '''{{flagicon|Poland}} Polônia'''
| align="right" | 38.518.241
| align="center" | 0,1%
| align="right" | 38.518
|-
| align="center" | [[Caribe]]
| '''{{flagicon|Puerto Rico}} Porto Rico'''
| align="right" | 3.944.259
| align="center" | 0,03% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=29 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 1.183
|-
| align="center" | [[Oriente Médio]]
| '''{{flagicon|Qatar}} Qatar'''
| align="right" | 907.229
| align="center" | 5% (aprox.)<ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/5437.htm state.gov], [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/qa.html The World Factbook]</ref>
| align="right" | 45.361
|-
| align="center" | [[África Oriental]]
| '''{{flagicon|France}} Reunião'''
| align="right" | 784.000
| align="center" | 1%
| align="right" | 7.840
|-
| align="center" | [[Europa Oriental]]
| '''{{flagicon|Romania}} Romênia'''
| align="right" | 22.276.056
| align="center" | 0,01% (aprox.)<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71402.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 2.228
|-
| align="center" | [[Europa Oriental]]
| '''{{flagicon|Russia}} Rússia'''
| align="right" | 141.377.752
| align="center" | 0,75%<ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=195 religiousintelligence.co.uk]</ref> - 1,1% - 1,45%<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71403.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 1.060.333 - 1.555.155 - 2.049.977
|-
| align="center" | [[Oriente Médio]]
| '''{{flagicon|Saudi Arabia}} Arábia Saudita'''
| align="right" | 27.601.038
| align="center" | 1,5% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90220.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 414.016
|-
| align="center" | [[África Ocidental]]
| '''{{flagicon|Senegal}} Senegal'''
| align="right" | 12.521.851
| align="center" | 0,01%
| align="right" | 1.252
|-
| align="center" | [[Balcãs]]
| '''{{flagicon|Serbia}} Sérvia'''
| align="right" | 10.150.265
| align="center" | 0,01% (aprox.)
| align="right" | 1.015
|-
| align="center" | [[África Oriental]]
| '''{{flagicon|Seychelles}} Seychelles'''
| align="right" | 81.895
| align="center" | 1%
| align="right" | 819
|-
| align="center" | [[Sudeste Asiático]]
| '''{{flagicon|Singapore}} Cingapura'''
| align="right" | 4.553.009
| align="center" | 42,5%<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sn.html#People CIA Factbook - Singapore]</ref> 51% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71357.htm www.state.gov]</ref> - 61,1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Singapore/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu], [http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/2798.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 1.935.029 - 2.322.035 - 2.781.888
|-
| align="center" | [[Europa Central]]
| '''{{flagicon|Slovakia}} Eslováquia'''
| align="right" | 5.447.502
| align="center" | 0,1% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71407.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 5.447
|-
| align="center" | [[Europa Central]]
| '''{{flagicon|Slovenia}} Eslovênia'''
| align="right" | 2.009.245
| align="center" | 0,075% (aprox.)
| align="right" | 1.500
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Spain}} Espanha'''
| align="right" | 40.448.191
| align="center" | 0,025% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71409.htm state.gov]</ref> - 0,5% - 0,75%
| align="right" | 10.112 - 200.000 - 300.000<ref>[http://www.20minutos.es/noticia/232754/1/ El 7% de los fieles profesan una fe que no es la católica]</ref>
|-
| align="center" | [[África Austral]]
| '''{{flagicon|South Africa}} África do Sul'''
| align="right" | 43.997.828
| align="center" | 0,1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/South_Africa/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 43.998
|-
| align="center" | [[Sul da Ásia]]
| '''{{flagicon|Sri Lanka}} Sri Lanka'''
| align="right" | 20.926.315
| align="center" | 70% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71444.htm state.gov], [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ce.html#People The CIA World Factbook]</ref>
| align="right" | 14.648.421
|-
| align="center" | América do Sul
| '''{{flagicon|Suriname}} Suriname'''
| align="right" | 470.784
| align="center" | 1%
| align="right" | 4.708
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Sweden}} Suécia'''
| align="right" | 9.031.088
| align="center" | 0,2% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71410.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 18.062
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|Switzerland}} Suíça'''
| align="right" | 7.554.661
| align="center" | 0,29% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71411.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 21.909
|-
| align="center" | [[Ásia Oriental]]
| '''{{flagicon|Taiwan}} Taiwan'''
| align="right" | 22.858.872
| align="center" | 35%<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71337.htm state.gov]</ref> - 75%<ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/35855.htm state.gov]</ref> - 93% <ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tw.html The World Factbook]</ref>
| align="right" | 8.000.605 - 17.144.154 - 21.530.358
|-
| align="center" | [[Ásia Central]]
| '''{{flagicon|Tajikistan}} Tadjiquistão'''
| align="right" | 7.076.598
| align="center" | 0,1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Tajikistan/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 7.076
|-
| align="center" | [[África Oriental]]
| '''{{flagicon|Tanzania}} Tanzânia'''
| align="right" | 39.384.223
| align="center" | 0,1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Tanzania/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 39.384
|-
| align="center" | [[Sudeste Asiático]]
| '''{{flagicon|Thailand}} [[Budismo na Tailândia|Tailândia]]'''
| align="right" | 65.068.149
| align="center" | 95% <ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/th.html The CIA World Factbook]</ref>
| align="right" | 61.814.742
|-
| align="center" | [[Caribe]]
| '''{{flagicon|Trinidad and Tobago}} Trinidad e Tobago'''
| align="right" | 1.056.608
| align="center" | 0,7% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Trinidad/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 7.396
|-
| align="center" | [[Oriente Médio]]
| '''{{flagicon|Turkey}} Turquia'''
| align="right" | 71.158.647
| align="center" | 0,1% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Turkey/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu]</ref>
| align="right" | 71.159
|-
| align="center" | [[Ásia Central]]
| '''{{flagicon|Turkmenistan}} Turcomenistão'''
| align="right" | 5.097.028
| align="center" | 0,1% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/72290.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 50.970
|-
| align="center" | [[Europa Oriental]]
| '''{{flagicon|Ukraine}} Ucrânia'''
| align="right" | 46.299.862
| align="center" | 0,1% (aprox.)<ref name=autogenerated1 />
| align="right" | 46.300
|-
| align="center" | [[Oriente Médio]]
| '''{{flagicon|United Arab Emirates}} Emirados Árabes Unidos'''
| align="right" | 4.444.011
| align="center" | 5% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71434.htm state.gov], [http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=10 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 222.201
|-
| align="center" | [[Europa Ocidental]]
| '''{{flagicon|United Kingdom}} Reino Unido'''
| align="right" | 60.776.238
| align="center" | 0,3%<ref name=UKNSO>[http://www.statistics.gov.uk/cci/nugget.asp?id=293 Religion In Britain, 2001]</ref>
| align="right" | 152.000<ref name=UKNSO />
|-
| align="center" | [[América do Norte]]
| '''{{flagicon|United States}} Estados Unidos'''
| align="right" | 301.139.947
| align="center" | 0,7%<ref>[http://www.gc.cuny.edu/faculty/research_briefs/aris/key_findings.htm American Religious Identification Survey, 2001]</ref><ref>[http://flagcounter.com/factbook/us CIA The World Factbook - United States of America]</ref>
| align="right" | 1.505.700 - 6.022.799
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Uruguay}} Uruguai'''
| align="right" | 3.460.607
| align="center" | 0,1% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71477.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 3.461
|-
| align="center" | [[Ásia Central]]
| '''{{flagicon|Uzbekistan}} Uzbequistão'''
| align="right" | 27.780.059
| align="center" | 0,2% <ref>[http://religiousfreedom.lib.virginia.edu/nationprofiles/Uzbekistan/rbodies.html religiousfreedom.lib.virginia.edu], [http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=7 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 55.560
|-
| align="center" | [[Oceania]]
| '''{{flagicon|Vanuatu}} Vanuatu'''
| align="right" | 211.971
| align="center" | 1% <ref>[http://headheeb.blogmosis.com/archives/025435.html headheeb.blogmosis.com]</ref>
| align="right" | 2.120
|-
| align="center" | [[América do Sul]]
| '''{{flagicon|Venezuela}} Venezuela'''
| align="right" | 26.023.528
| align="center" | 0,2% <ref>[http://www.religiousintelligence.co.uk/country/?CountryID=6 religiousintelligence.co.uk]</ref>
| align="right" | 52.047
|-
| align="center" | [[Sudeste Asiático]]
| '''{{flagicon|Vietnam}} Vietnã'''
| align="right" | 85.262.356
| align="center" | 16%<ref>[http://www.vietnamembassy.us/news/story.php?d=20070202130018 vietnamembassy.us]</ref> - >50%<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71363.htm state.gov]</ref> - 85% (aprox.)<ref>[http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4130.htm state.gov], [http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/pentagon2/doc125.htm mtholyoke.edu]</ref>
| align="right" | 13.641.977 - >42.631.178 - 72.473.003
|-
| align="center" | [[África Austral]]
| '''{{flagicon|Zimbabwe}} Zimbábue'''
| align="right" | 12.311.143
| align="center" | 0,1% <ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71332.htm state.gov]</ref>
| align="right" | 37
|- bgcolor=#99FFFF
! colspan="2" | Total
! 6.679.252.040
! 7,342% – 10,356% - 28,775% (''dependendo da extensão do [[sincretismo]]'')
! 489.807.761 - 690.847.214 - 1.921.989.641
|}

== प्रमुख बौद्ध तीर्थ ==
== प्रमुख बौद्ध तीर्थ ==
{{main|बौद्ध धर्म के तीर्थ स्थल}}
{{main|बौद्ध धर्म के तीर्थ स्थल}}

14:35, 7 फ़रवरी 2017 का अवतरण

विश्व में बौद्ध अनुयायि
कुल जनसंख्या
1.6 अरब – 1.8 अरब (2010)[1]
विश्व जनसंख्या में 23% – 25%
विशेष निवासक्षेत्र
दक्षिण एशिया, पूर्व एशिया, दक्षिण पूर्व एशिया में बहुसंख्यक, ऑस्ट्रेलिया और रूस के कुछ क्षेत्रों में, अल्पसंख्यक दुनिया भर में
भाषाएँ
व्यापक रूप से चीनी, अंग्रेजी और अपनी प्रादेशिक भाषाएँ
धर्म
धम्मचक्र

विश्व में बौद्ध धर्म को १.६ अरब से १.८ अरब लोक माननेवाले है। दुनिया की कुल जनसंख्या का २३% से २५% प्रतिनिधित्व बौद्ध करते है। बौद्ध धर्म एक धर्म और दर्शन है। संसार में ईसाई धर्म धर्म के बाद सबसे अधिक बौद्ध धर्म के ही अनुयायि पाये जाते। हालांकि कुछ सर्वेक्षणों के अनुसार बौद्ध धर्म आबादी ४८.८ करोड़ से ५३.५ करोड़ (विश्व की जनसंख्या का ९% से १०%) भी बताई जाती है।[2]

विश्व के सभी महाद्विपों में बौद्ध धर्म के अनुयायि रहते है। बौद्ध धर्म दुनिया का पहला विश्व धर्म है, जो अपने जन्मस्थान से निकलकर विश्व में दूर दूर तक फैला। आज दुनिया में बौद्ध धर्म की आबादी हिन्दू धर्म से अधिक और इस्लाम धर्म के बराबर या इस्लाम धर्म से भी अधिक है।

भारत में बौद्ध धर्म अल्पसंख्यक है, जबकि भारत में इस महान विश्व धर्म का उदय हुआ था। परंतु एशिया में बौद्ध धर्म प्रमुख धर्म बना रहा। २०१० में १.०७ अरब से १.२२ अरब जनसंख्या के साथ चीन बौद्धों की सबसे बड़ी आबादी वाला देश है, चीन की कुल आबादी में ८०% से ९१% बौद्ध अनुयायि है। ज्यादातर चीनी बौद्ध महायान सम्प्रदाय के अनुयायि है। दुनिया की ६५% से ७०% बौद्ध आबादी चीन में रहती है।

इतिहास

बौद्ध धर्म का उद्भव एवं प्रसार, चित्र के गहरे पिले रंगों वाले क्षेत्रों में बौद्ध धर्म प्रभावशाली है

संपूर्ण एशिया में आज बौद्ध धर्म प्रभावशाली है। चित्र में गहरे पीले रंगो वाले क्षेत्रों में बौद्ध धर्म बहुमत में है। इसवी पूर्व ६वी शताब्धि में उत्तर भारत में बौद्ध धर्म का जन्म हुआ। फिर यह धर्म बौद्ध भिक्खु, बौद्ध प्रचारक और बौद्ध सम्राट और राजांओ के माध्यम से विश्व में दूर तक फैक गया। सम्राट अशोक के काल बौद्ध धर्म अखंड भारत का राजधर्म था।

बौद्ध संप्रदाय

महायान

बौद्ध परंपराओं का सबसे बड़ा संप्रदाय महायान हैं। महायान व्यापक रूप से संपूर्ण पूर्वी एशिया में सर्वाधिक प्रचलित है, दुनिया की कुल बौद्ध आबादी में करीब ७०% बौद्ध आबादी महायान बौद्ध धर्म को माननेवाली है। चीन, हांगकांग, जापान, दक्षिण कोरिया, उत्तर कोरिया, ताइवान, मकाउ और वियतनाम में महायान बौद्ध धर्म बहुसंख्यक रूप में है।

थेरवाद

बौद्ध धर्म का दूसरा सबसे बड़ा संप्रदाय थेरवाद है, और यह संप्रदाय ज्यादातर दक्षिण पूर्व एशिया रहता है। थेरवाद बौद्ध धर्म कंबोडिया, लाओस, म्यांमार, थाईलैंड, क्रिसमस द्वीप और सिंगापुर, श्रीलंका में बहुसंख्यक तथा मलेशिया, ब्रुनेई, तिमोर, इंडोनेशिया, फिलीपींस में भी बडी संख्या में है।

वज्रयान

वज्रयान तीसरा और छोटा संप्रदाय है, ज्यादातर वज्रयानी बौद्ध तिब्बत, भूटान, हिमालय क्षेत्र, मंगोलिया और रूस के कुछ हिस्सों में बहुसंख्यक के रूप में रहता है, और यह संप्रदाय दुनिया भर में प्रसारित किया गया है।

नवयान

नवयान भारत में मुख्य बौद्ध सम्प्रदाय है, इसे भीमयान या नवबौद्ध भी कहां जाता है। दलित बौद्ध आंदोलन से इसकी शुरूवात हुई है। २०वी सदीं में नवयान बौद्ध सम्प्रदाय का उदय हुआ था और जिसका निर्माण हिंदू दलितों बराबरी एवं समानता का अधिकार दिलाना था, यह उद्देश सफल भी हुआ। भारतीय राज्यों में से महाराष्ट्र में सबसे अधिक बौद्ध जनसंख्या है।


  • पूर्वी बौद्ध धर्म (महायान) के १५० करोड़ अनुयायि है।
  • दक्षिणी बौद्ध धर्म (थेरवाद) – २३.१ करोड़ अनुयायि है।[3]
  • उत्तरी बौद्ध धर्म (वज्रयान) के ५ करोड़ अनुयायि है।
  • भारतीय बौद्ध धर्म (नवयान) के ५ करोड़ से ७ करोड़ अनुयायि है।
  • करोड़ो अतिरिक्त बौद्ध एशिया के बाहर पाए जाते हैं।

अधिकतम बौद्ध जनसंख्या वाले देश

संपूर्ण विश्व में लगभग १.८ अरब (१८० करोड़) बौद्ध हैं। इनमें से लगभग ७०% से ७५% महायानी बौद्ध और शेष २५% से ३०% थेरावादी, नवयानी (भारतीय) और वज्रयानी बौद्ध है। महायान और थेरवाद (हीनयान), नवयान, वज्रयान के अतिरिक्त बौद्ध धर्म में इनके अन्य कई उपसंप्रदाय या उपवर्ग भी हैं परन्तु इन का प्रभाव बहुत कम है। सबसे अधिक बौद्ध पूर्वी एशिया और दक्षिण पूर्व एशिया के सभी देशों बहूसंख्यक के रूप में रहते हैं। दक्षिण एशिया के दो या तीन देशों में भी बौद्ध धर्म बहुसंख्यक है। एशिया महाद्विप की लगभग आधी से ज्यादा आबादी पर बौद्ध धर्म का गहरा प्रभाव है। महाअमेरिका, ऑस्ट्रेलिया, अफ़्रीका और यूरोप जैसे महाद्विपों में भी करोडों बौद्धों के समुदाय रहते हैं। विश्व में लगभग १८ से अधिक देश ऐसे हैं जहां बौद्ध बहुसंख्यक या बहुमत में हैं। विश्व में कई देश ऐसे भी हैं जहां की बौद्ध जनसंख्या के बारे में कोई विश्वसनीय जानकारी उपलब्ध नहीं है।

अधिकतम बौद्ध जनसंख्या वाले देश (2010-11)
देश बौद्ध जनसंख्या बौद्ध प्रतिशत
 चीन 1,22,50,87,000 91%
 जापान 12,33,45,000 96%
 वियतनाम 7,45,78,000 85%
 भारत 6,79,87,899 06%
 थाईलैंड 6,46,87,000 95% [4]
 म्यान्मार 4,99,92,000 90%
 दक्षिण कोरिया 2,46,56,000 54%
 ताइवान 2,21,45,000 93%[5]
 उत्तर कोरिया 1,76,56,000 72%
 श्रीलंका 1,60,45,600 75%[6][7]
 कम्बोडिया 1,48,80,000 97%
 इंडोनेशिया 80,75,400 03%
 हांगकांग 65,87,703 93%
 मलेशिया 63,47,220 22%
 नेपाल 62,28,690 22%
 लाओस 62,87,610 98%
 अमेरिका 61,49,900 02%
 सिंगापुर 37,75,666 67%
 मंगोलिया 30,55,690 98%
 फ़िलीपीन्स 28,55,700 03%
 रूस 20,96,608 02%
 बांग्लादेश 20,46,800 01%
 कनाडा 21,47,600 03%
 ब्राजील 11,45,680 01%
 फ्रांस 10,55,600 02%

बौद्ध बहुमत वाले देश

दुनिया के बौद्ध राष्ट्र और उनमें बौद्ध जनसंख्या का प्रतिशत

देश जिनमें अधिकतम बौद्ध रहते हैं[8] बौद्ध प्रतिशत
 लाओस 98 % [9]
 मंगोलिया 98 %
 कम्बोडिया 97 % [10]
 जापान 96 % [11]
 थाईलैण्ड 95 % [12]
 भूटान 94 %
 ताइवान 93 % [13][14][15]
 हांगकांग 93 %
 चीन 91 % [16]
 म्यान्मार (बर्मा) 90 % [17]
 मकाउ 90 % [18]
 तिब्बत 90 % [19]
 वियतनाम 85 % [20][21]
 श्रीलंका 75 % [22][23]
क्रिसमस द्वीप 75 %[24]
 उत्तर कोरिया 73 %
 सिंगापुर 67 %
तूवा (रूस के गणतंत्र) 65 %
 दक्षिण कोरिया 54 %
कालमिकिया (रूस के गणतंत्र) 40 %
 मलेशिया 22 %
 नेपाल 21 %
बुर्यातिया (रूस के गणतंत्र) 20 %
 ब्रुनेई 17 %
बहुसंख्यक बौद्ध देश

आज विश्व में 20 से अधिक देशों (गणतंत्र राज्य भी) में बौद्ध धर्म बहुसंख्यक या प्रमुख धर्म के रूप में हैं।

अधिकृत बौद्ध देश

विश्व में लाओस, कम्बोडिया, भूटान, थाईलैण्ड, म्यानमार और श्रीलंका यह छह देश "अधिकृत" 'बौद्ध देश' है, क्योंकी इन देशों के संविधानों में बौद्ध धर्म को ‘राजधर्म’ या ‘राष्ट्रधर्म’ का दर्जा प्राप्त है।

क्षेत्र के आधार पर बौद्ध

देशों के अनुसार बौद्ध

देशानुसार बौद्ध जनसंख्या
क्षेत्र देश जनसंख्या (2007) बौद्ध % कुल बौद्ध
मध्य एशिया अफ़ग़ानिस्तान Afeganistão 31.889.923 0,2%[25] 63.780
América do Sul अर्जेण्टीना Argentina 40.301.927 0,1% [26] 40.302
Caribe अरूबा Aruba 100.018 1,2% (aprox.) [27] 1.200
Oceania ऑस्ट्रेलिया Austrália 20.434.176 2,1% [28] 429.119
Europa Central ऑस्ट्रिया Áustria 8.199.783 0,130% [उद्धरण चाहिए] 10.660
Oriente Médio बहरीन Bahrain 708.573 1% [29] 7.086
Sul da Ásia बांग्लादेश Bangladesh 150.448.339 0,7% [30] 1.053.138
Europa Ocidental बेल्जियम Bélgica 10.392.226 0,29% [31] 31.177
América Central बेलीज़ Belize 294.385 0,35% [32] 1.030
Sul da Ásia भूटान Butão 2.327.849 66% - 75%[33] - 94% 1.536.380 - 1.745.888 - 2.141.622
América do Sul बोलिविया Bolívia 9.119.152 0,26% [34] 23.710
Balcãs बॉस्निया और हर्ज़ेगोविना Bósnia e Herzegovina 4.552.198 0,01%[उद्धरण चाहिए] 455
América do Sul ब्राज़ील Brasil 190.010.647 0,130% [35] 247.014
Sudeste Asiático ब्रुनेई Brunei 374.577 9,09% [36] 29.822
Europa Oriental बुल्गारिया Bulgária 7.322.858 0,015% (aprox.) 1.098
Sudeste Asiático म्यान्मार Burma 55.400.000 90% [37] 42.636.562 - 48.019.200
Sudeste Asiático कम्बोडिया Camboja 14.805.358 96,4% [38] 14.272.365
América do Norte कनाडा Canadá 33.390.141 1,0 [39] 300.345
América do Sul चिली Chile 16.284.741 0,04% [40][41] 6.514
Ásia Oriental चीनी जनवादी गणराज्य China 1.321.851.888 8%[42][43] - 21% [44][45] - +80%[46][47][48][49][50] - 91% [51] 105.748.151 - 277.588.896 - 1.057.481.510 - 1.202.885.218
América do Sul कोलोंबिया Colômbia 44.379.598 0,01% [52] 4.438
América Central कोस्टा रीका Costa Rica 4.133.884 2,34% [53] 96.733
África Ocidental साँचा:देश आँकड़े Costa do Marfim Costa do Marfim 18.013.409 0,06% [54] 10.808
Balcãs क्रोएशिया Croácia 4.493.312 0,03% 1.348
Caribe क्यूबा Cuba 11.394.043 0,25% [55] 28.485
Oriente Médio साइप्रस Chipre 788.457 1% 7.885
Europa Central चेक गणराज्य República Tcheca 10.228.744 0,5% 51.144
Europa Ocidental डेनमार्क Dinamarca 5.468.120 >0.5% [56] 20.000-25.000[56]
Caribe डोमिनिका Dominica 72.386 0,25% [57] 181
Caribe डोमिनिकन गणराज्य República Dominicana 9.365.818 0,1% [58] 9.366
Sudeste Asiático पूर्वी तिमोर 1.084.971 0,1% (aprox.) [59] 1.085
América do Sul ईक्वाडोर Equador 13.755.680 0,2% [60] 27.511
América do Sul अल साल्वाडोर El Salvador 6.948.073 0,03% [61] 2.084
África Oriental इरित्रिया Eritreia 4.906.585 0,1% [62] 4.907
Europa Oriental एस्टोनिया Estônia 1.315.912 0,4% [63] 5.264
Oceania फ़िजी Fiji 918.675 1% 9.187
Europa Ocidental फिनलैंड Finlândia 5.238.460 0,1% [64] 5.238
Europa Ocidental फ़्रान्स França 63.718.187 1,2% 764.618
América do Sul साँचा:देश आँकड़े Guiana Francesa Guiana Francesa 203.321 4% [65] 8.132
Oceania फ़्रान्सीसी पॉलिनेशिया Polinésia Francesa 278.963 7,5% 20.922
Cáucaso जॉर्जिया Geórgia 4.646.003 0.1% (aprox.)[66] 4.646
Europa Ocidental जर्मनी Alemanha 82.400.996 1% 824.001
África Ocidental घाना Gana 22.931.299 0,05% [67] 11.466
Balcãs यूनान Grécia 10.706.290 0,1% (aprox.) 10.706
América Central ग्वाटेमाला Guatemala 12.728.111 0,1% [68] 12.728
África Ocidental गिनी Guiné 9.947.814 0,1% (aprox.) [69] 9.948
América do Sul गयाना Guiana 769,095 0,25% [70] 1.923
América Central हौण्डुरस Honduras 7.483.763 0,1% [71] 7.484
Ásia Oriental हॉन्ग कॉन्ग Hong Kong 6.980.412 10,1%[72] - 92% [73] 705.022 - 6.421.980
Europa Oriental हंगरी Hungria 9.956.108 0,05% 5.223 [74]
Europa Ocidental आइसलैण्ड Islândia 301.931 0,15% [75] 453
Sul da Ásia भारत Índia 1.129.866.154 0,8%[76] - 3,25% [77] 12.248.969 - 37.913.134
Sudeste Asiático इंडोनेशिया Indonésia 234.693.997 1%[78] 2.346.940
Oriente Médio ईरान Irã 72.212.000
Europa Ocidental आयरलैंड Irlanda 4.109.086 0,2% [79] 8.218 [80]
Oriente Médio इज़राइल Israel 6.426.679 0,1% [81] 6.426
Europa Ocidental इटली Itália 58.147.733 0,2% [82][83][84] 116.295
Caribe जमैका Jamaica 2.780.132 0,3% [85] 8.340
Ásia Oriental जापान Japão 127.433.494 20% - 45%[86] - 96.7% 57.061.994 - 91.000.000 - 123.317.953
मध्य एशिया कज़ाख़िस्तान Cazaquistão 15.284.929 0,55% [87] 84.067
Ásia Oriental उत्तर कोरिया Coreia do Norte 23.301.725 4,5% (aprox.)[88][89][90] 10.000[91] - 15.029.613
Ásia Oriental दक्षिण कोरिया Coreia do Sul 49.044.790 22,8%[92][93][94][95][96] - 38% 11.427.436 - 18.572.500
Ásia Central किर्गिज़स्तान Quirguistão 5.284.149 0,35% [97] 18.495
Oriente Médio कुवैत Kuwait 2.505.559 4% [98] 100.222
Sudeste Asiático लाओस Laos 6.521.998 67%[99] - 98% 4.369.739 - 6.391.558
Europa Oriental लातविया Letônia 2.259.810 0,004% [100] 90
Oriente Médio लेबनान Líbano 3.925.502 0,1% [101] 3.926
África Austral लेसोथो Lesoto 2.125.262 0,1% (aprox.)[102] 2.125
África Ocidental लाइबेरिया Libéria 3.195,931 0,1% [103] 3.196
Norte da África लीबिया Líbia 6.036.914 0,3% [104] 18.120
Europa Ocidental लिख्टेंश्टाइन Liechtenstein 34.247 0,22% [105] 75
Ásia Oriental मकाउ Macau 456.989 17%[106] - 50%[107] - 85%[108][109] 77.688 - 228.495 - 388.441
África Oriental मेडागास्कर Madagascar 19.448.815 0,1% [110] 19.449
Sudeste Asiático मलेशिया Malásia 24.821.286 22% [111] 5.460.683
Sul da Ásia मालदीव Maldivas 369.031 0,45% [112] 1.661
África Oriental मॉरिशस Maurício 1.250.882 2,5% [113] 31.272
América do Norte मेक्सिको México 108.700.891 0,1% (aprox.)[114] 108.701
Ásia Central मंगोलिया Mongólia 2.951.786 50%[115] - 94%[116] 1.475.893 - 2.774.679
África Austral नामीबिया Namíbia 2.055.080 0,1% [117] 2.055
Sul da Ásia नेपाल Nepal 28.901.790 11% [118] - 21% 3.179.197 - 6.159.510
Europa Ocidental नीदरलैंड Países Baixos 16.570.613 0,105%[119] - 1%[120] 17.399 - 165.706
Caribe नीदरलैंड एण्टिल्स Antilhas Holandesas 223.652 0,7% (aprox.) 1.566
Oceania न्यू कैलेडोनिया Nova Caledônia 221.943 3% [121] 6.657
Oceania न्यूज़ीलैंड Nova Zelândia 4.115.771 1,2% [122] 49.389
América Central निकारागुआ Nicarágua 5.675.356 0,1% [123] 5.675
Europa Ocidental नॉर्वे Noruega 4.627.926 0,42% [124] 19.437
Oriente Médio ओमान Omã 3.204.897 1% [125] 32.049
Sul da Ásia पाकिस्तान Paquistão 164.741.924 0,1% [126] 164.742
América Central पनामा Panamá 3.242.173 2,1% [127] 68.086
Oceania पापुआ न्यू गिनी Papua Nova Guiné 5.795.887 0,3% [128] 17.388
América do Sul पैराग्वे Paraguai 6,669,086 0.5% [129] 33,345
América do Sul पेरू Peru 28,674,757 0.31% [130] 88,892
Sudeste Asiático फ़िलीपीन्स Filipinas 91.077.287 3% [131] 2.759.490
Europa Ocidental पुर्तगाल Portugal 10.642.836 0,18% 20.000
Europa Central पोलैंड Polônia 38.518.241 0,1% 38.518
Caribe प्युर्तो रिको Porto Rico 3.944.259 0,03% [132] 1.183
Oriente Médio क़तर Qatar 907.229 5% (aprox.)[133] 45.361
África Oriental फ़्रान्स Reunião 784.000 1% 7.840
Europa Oriental रोमानिया Romênia 22.276.056 0,01% (aprox.)[134] 2.228
Europa Oriental रूस Rússia 141.377.752 0,75%[135] - 1,1% - 1,45%[136] 1.060.333 - 1.555.155 - 2.049.977
Oriente Médio सउदी अरब Arábia Saudita 27.601.038 1,5% [137] 414.016
África Ocidental सेनेगल Senegal 12.521.851 0,01% 1.252
Balcãs सर्बिया Sérvia 10.150.265 0,01% (aprox.) 1.015
África Oriental सेशाइल्स Seychelles 81.895 1% 819
Sudeste Asiático सिंगापुर Cingapura 4.553.009 42,5%[138] 51% [139] - 61,1% [140] 1.935.029 - 2.322.035 - 2.781.888
Europa Central स्लोवाकिया Eslováquia 5.447.502 0,1% [141] 5.447
Europa Central स्लोवेनिया Eslovênia 2.009.245 0,075% (aprox.) 1.500
Europa Ocidental स्पेन Espanha 40.448.191 0,025% [142] - 0,5% - 0,75% 10.112 - 200.000 - 300.000[143]
África Austral दक्षिण अफ़्रीका África do Sul 43.997.828 0,1% [144] 43.998
Sul da Ásia श्रीलंका Sri Lanka 20.926.315 70% [145] 14.648.421
América do Sul सूरीनाम Suriname 470.784 1% 4.708
Europa Ocidental स्वीडन Suécia 9.031.088 0,2% [146] 18.062
Europa Ocidental स्विट्ज़रलैंड Suíça 7.554.661 0,29% [147] 21.909
Ásia Oriental चीनी ताइपे Taiwan 22.858.872 35%[148] - 75%[149] - 93% [150] 8.000.605 - 17.144.154 - 21.530.358
Ásia Central ताजिकिस्तान Tadjiquistão 7.076.598 0,1% [151] 7.076
África Oriental तंजानिया Tanzânia 39.384.223 0,1% [152] 39.384
Sudeste Asiático थाईलैण्ड Tailândia 65.068.149 95% [153] 61.814.742
Caribe त्रिनिदाद एवं टोबेगो Trinidad e Tobago 1.056.608 0,7% [154] 7.396
Oriente Médio तुर्की Turquia 71.158.647 0,1% [155] 71.159
Ásia Central तुर्कमेनिस्तान Turcomenistão 5.097.028 0,1% [156] 50.970
Europa Oriental युक्रेन Ucrânia 46.299.862 0,1% (aprox.)[100] 46.300
Oriente Médio संयुक्त अरब अमीरात Emirados Árabes Unidos 4.444.011 5% [157] 222.201
Europa Ocidental यूनाइटेड किंगडम Reino Unido 60.776.238 0,3%[158] 152.000[158]
América do Norte संयुक्त राज्य Estados Unidos 301.139.947 0,7%[159][160] 1.505.700 - 6.022.799
América do Sul उरुग्वे Uruguai 3.460.607 0,1% [161] 3.461
Ásia Central उज़्बेकिस्तान Uzbequistão 27.780.059 0,2% [162] 55.560
Oceania वनुआटु Vanuatu 211.971 1% [163] 2.120
América do Sul वेनेजुएला Venezuela 26.023.528 0,2% [164] 52.047
Sudeste Asiático वियतनाम Vietnã 85.262.356 16%[165] - >50%[166] - 85% (aprox.)[167] 13.641.977 - >42.631.178 - 72.473.003
África Austral ज़िम्बाब्वे Zimbábue 12.311.143 0,1% [168] 37
Total 6.679.252.040 7,342% – 10,356% - 28,775% (dependendo da extensão do sincretismo) 489.807.761 - 690.847.214 - 1.921.989.641

प्रमुख बौद्ध तीर्थ

तीर्थ यात्रा
बौद्ध
धार्मिक स्थल
चार मुख्य स्थल
लुंबिनी · बोध गया
सारनाथ · कुशीनगर
चार अन्य स्थल
श्रावस्ती · राजगीर
सनकिस्सा · वैशाली
अन्य स्थल
पटना · गया
  कौशांबी · मथुरा
कपिलवस्तु · देवदह
केसरिया · पावा
नालंदा · वाराणसी
बाद के स्थल
साँची · रत्नागिरी
एल्लोरा · अजंता
भरहुत · दीक्षाभूमि

बौद्ध धर्म के उपासनास्थलों को विहार, स्तूप, मठ और पगोडा कहां जाता है। भगवान बुद्ध के अनुयायिओं के लिए विश्व भर में पांच मुख्य तीर्थ मुख्य माने जाते हैं

लुम्बिनी

माया देवी मंदिर, लुंबिनी, नेपाल

यह स्थान नेपाल की तराई में नौतनवां रेलवे स्टेशन से 25 किलोमीटर और गोरखपुर-गोंडा लाइन के नौगढ़ स्टेशन से करीब 12 किलोमीटर दूर है। अब तो नौगढ़ से लुम्बिनी तक पक्की सडक़ भी बन गई है। ईसा पूर्व 563 में राजकुमार सिद्धार्थ गौतम (बुद्ध) का जन्म यहीं हुआ था। हालांकि, यहां के बुद्ध के समय के अधिकतर प्राचीन विहार नष्ट हो चुके हैं। केवल सम्राट अशोक का एक स्तंभ अवशेष के रूप में इस बात की गवाही देता है कि भगवान बुद्ध का जन्म यहां हुआ था। इस स्तंभ के अलावा एक समाधि स्तूप में बुद्ध की एक मूर्ति है। नेपाल सरकार ने भी यहां पर दो स्तूप और बनवाए हैं।

बोधगया

महाबोधि विहार, बोधगया, बिहार, भारत

करीब छह साल तक जगह-जगह और विभिन्न गुरुओं के पास भटकने के बाद भी बुद्ध को कहीं परम ज्ञान न मिला। इसके बाद वे गया पहुंचे। आखिर में उन्होंने प्रण लिया कि जब तक असली ज्ञान उपलब्ध नहीं होता, वह पिपल वृक्ष के नीचे से नहीं उठेंगे, चाहे उनके प्राण ही क्यों न निकल जाएं। इसके बाद करीब छह दिन तक दिन रात एक पिपल वृक्ष के नीचे भूखे-प्यासे तप किया। आखिर में उन्हें परम ज्ञान या बुद्धत्व उपलब्ध हुआ। सिद्धार्थ गौतम अब बुद्धत्व पाकर आकाश जैसे अनंत ज्ञानी हो चूके थे। जिस पिपल वृक्ष के नीचे वह बैठे, उसे बोधि वृक्ष यानी ज्ञान का वृक्ष कहां जाता है। वहीं गया को तक बोधगया (बुद्ध गया) के नाम से जाना जाता है।

सारनाथ

धामेक स्तूप के पास प्राचीण बौद्ध मठ, सारनाथ, मध्य प्रदेश, भारत

बनारस छावनी स्टेशन से छह किलोमीटर, बनारस-सिटी स्टेशन से साढ़े तीन किलोमीटर और सडक़ मार्ग से सारनाथ चार किलोमीटर दूर पड़ता है। यह पूर्वोत्तर रेलवे का स्टेशन है और बनारस से यहां जाने के लिए सवारी तांगा और रिक्शा आदि मिलते हैं। सारनाथ में बौद्ध-धर्मशाला है। यह बौद्ध तीर्थ है। लाखों की संख्या में बौद्ध अनुयायी और बौद्ध धर्म में रुचि रखने वाले लोग हर साल यहां पहुंचते हैं। बौद्ध अनुयायिओं के यहां हर साल आने का सबसे बड़ा कारण यह है कि भगवान बुद्ध ने अपना प्रथम उपदेश यहीं दिया था। सदियों पहले इसी स्थान से उन्होंने धर्म-चक्र-प्रवर्तन प्रारंभ किया था। बौद्ध अनुयायी सारनाथ के मिट्टी, पत्थर एवं कंकरों को भी पवित्र मानते हैं। सारनाथ की दर्शनीय वस्तुओं में अशोक का चतुर्मुख सिंह स्तंभ, भगवान बुद्ध का प्राचीन मंदिर, धामेक स्तूप, चौखंडी स्तूप, आदि शामिल हैं।

कुशीनगर

महापरिनिर्वाण स्तूप, कुशीनगर, उत्तर प्रदेश, भारत

कुशीनगर बौद्ध अनुयायिओं का बहुत बड़ा पवित्र तीर्थ स्थल है। भगवान बुद्ध कुशीनगर में ही महापरिनिर्वाण को प्राप्त हुए। कुशीनगर के समीप हिरन्यवती नदी के समीप बुद्ध ने अपनी आखरी सांस ली। रंभर स्तूप के निकट उनका अंतिम संस्कार किया गया। उत्तर प्रदेश के जिला गोरखपुर से 55 किलोमीटर दूर कुशीनगर बौद्ध अनुयायिओं के अलावा पर्यटन प्रेमियों के लिए भी खास आकर्षण का केंद्र है। 80 वर्ष की आयु में शरीर त्याग से पहले भारी संख्या में लोग बुद्ध से मिलने पहुंचे। माना जाता है कि 120 वर्षीय ब्राह्मण सुभद्र ने बुद्ध के वचनों से प्रभावित होकर संघ से जुडऩे की इच्छा जताई। माना जाता है कि सुभद्र आखरी भिक्षु थे जिन्हें बुद्ध ने दीक्षित किया।

दीक्षाभूमी

दीक्षाभूमि, नागपुर, महाराष्ट्र, भारत

दीक्षाभूमि, नागपुर महाराष्ट्र राज्य के नागपूर शहर में स्थित प्रवित्र एवं महत्त्वपूर्ण बौद्ध तीर्थ स्थल है। बौद्ध धर्म भारत में इसवी पूर्व 6वी शताब्धीं से 12वी शताब्धीं तक रहां, बाद में हिंदूओं और मुस्लिमों के हिंसक आतंक से शांतिवादी बौद्ध धर्म का प्रभाव कम होता गया और 12वी शताब्दी में जैसे बौद्ध धर्म भारत से गायब सा हो गया। 12वी से 20वी शताब्धी तक हिमालयीन क्षेत्रों के अलावा पुरे भारत में बौद्ध धर्म के अनुयायिओं की संख्या बहूत ही कम रहीं। लेकिन, आधुनिक भारत के निर्माता बोधिसत्व डॉ॰ बाबासाहेब आंबेडकर जी ने 20वी शताब्धी के मध्य में अशोक विजयादशमी (इसी दिन सम्राट अशोक भी बौद्ध धर्म में प्रवर्तित हुए थे) के दिन 14 अक्टूबर, 1956 को हिन्दू धर्म त्यागकर स्वयं बौद्ध धम्म की दीक्षा अपनी पत्नी डॉ॰ माई साहेब आंबेडकर के साथ लेकर वे बौद्ध बने, फिर उन्होंने अपने 5,00,000 हिंदू दलित समर्थकों को नवयान बौद्ध धर्म की दीक्षा दी। बौद्ध धर्म की दीक्षा देने के लिए बाबासाहेब ने त्रिशरण, पँचशील एवं अपनी 22 प्रतिज्ञाँए अपने नव-बौद्धों को दी। महज तीन दिन में डॉ॰ बाबासाहेब आंबेडकर ने 10,00,000 से अधिक लोगों को बौद्ध धम्म की दिक्षा देकर विश्व के बौद्धों को जनसंख्या 10 लाख से बढा दी। यह विश्व का सबसे बडा धार्मिक रूपांतरण या धर्मांतरण माना जाता है। बौद्ध विद्वान, बोधिसत्व डॉ॰ बाबासाहेब आंबेडकर जी ने भारत में बौद्ध धर्म का पुनरूत्थान किया। एक सर्वेक्षण के अनुसार मार्च 1959 तक लगभग 1.5 से 2 करोड़ दलितों ने बौद्ध धर्म ग्रहन किया था। 1956 से आज तक हर साल यहाँ देश और विदशों से 20 से 25 लाख बुद्ध और बाबासाहेब के बौद्ध अनुयायी अभिवादन करने के लिए आते है। इस प्रवित्र एवं महत्त्वपूर्ण तीर्थ स्थल को महाराष्ट्र सरकार द्वारा ‘अ’वर्ग पर्यटन एवं तीर्थ स्थल का दर्जा भी प्राप्त हुआ दी।

सन्दर्भ

  1. विश्व में बौद्ध धर्म दूसरे स्थान पर [1]
  2. https://books.google.co.in/books?id=u0sg9LV_rEgC&lpg=PP1&dq=buddhism+introduction&pg=PA5&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  3. विश्व में थेरवाद बौद्ध धर्म [2]
  4. Department of Census and Statistics,The Census of Population and Housing of Sri Lanka-2011
  5. ताइवान की जनसंख्या[3]
  6. बौद्ध धर्म और श्रीलंकन संस्कृती[4]
  7. [5]
  8. http://www.asiantribune.com/node/85770 विश्व में बौद्ध धर्म
  9. http://www.liquisearch.com/list_of_religious_populations/by_proportion/buddhists
  10. http://en.m.wikipedia.org/wiki/Religion_in_Cambodia
  11. http://www.infoplease.com/ipa/A0855613.html
  12. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Religion_in_Thailand
  13. http://www.indexmundi.com/taiwan/demographics_profile.html
  14. http://a-bas-le-ciel.blogspot.in/2012/08/religious-identity-in-taiwan-2001-2011.html?m=1
  15. http://a-bas-le-ciel.blogspot.in/2012/08/religious-identity-in-taiwan-2001-2011.html?m=1
  16. https://hi.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%8C%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE#cite_note-5
  17. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Freedom_of_religion_in_Myanmar
  18. https://books.google.com/books?id=nF-zCwAAQBAJ&pg=PA46&lpg=PA46&dq=90%25+buddhist+in+macau&source=bl&ots=QeL5srWTvZ&sig=Pf3e93G9iEb2DTbqm3wHeBCV6Vc&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjR1rXU_OPQAhWMuI8KHdr9BcsQ6AEIGDAB
  19. http://www.nepalreisentrek.com/index.php?option=com_content&view=article&id=141&Itemid=434
  20. http://m.vietnambiketours.com/?url=http://www%2evietnambiketours%2ecom%2fvietnam%2dreligion%2ehtml
  21. http://siu.no/index.php/eng/Media/SIU/Highlight-countries/Vietnam-Asia
  22. http://www.dhammawiki.com/index.php?title=Sri_Lanka
  23. https://www.directtraveller.com/blog/buddhism-and-sri-lankan-cultural-heritage/
  24. %http://www.gettyimages.com/detail/photo/buddhist-temple-christmas-island-royalty-free-image/496848403
  25. "Hindki". Encyclopædia Britannica Eleventh Edition. अभिगमन तिथि 2007-09-15.
  26. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  27. The World Factbook
  28. state.gov
  29. state.gov
  30. banbeis.gov.bd
  31. religiousintelligence.co.uk
  32. religiousintelligence.co.uk
  33. state.gov
  34. religiousintelligence.co.uk
  35. ibge.gov.br
  36. religiousintelligence.co.uk
  37. buddhanet.net, The CIA World Factbook
  38. The World Factbook
  39. [6]
  40. religiousintelligence.co.uk
  41. International Religious Freedom Report 2006 - Chile
  42. The World Factbook
  43. state.gov
  44. BBC News - Survey finds 300m China believers
  45. chinadaily.com.cn
  46. सन्दर्भ त्रुटि: <ref> का गलत प्रयोग; Buddhists in the world नाम के संदर्भ में जानकारी नहीं है।
  47. सन्दर्भ त्रुटि: <ref> का गलत प्रयोग; autogenerated2 नाम के संदर्भ में जानकारी नहीं है।
  48. http://www.justchina.org/china/china-beliefs.asp
  49. http://www.foreignercn.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2929:buddhism-in-china&catid=1:history-and-culture&Itemid=114
  50. http://www.chinabusinessinterpreter.com/Dasiy/16.aspx
  51. Gach, Alpha Books, 2001
  52. religiousintelligence.co.uk
  53. religiousintelligence.co.uk
  54. state.gov
  55. religiousintelligence.co.uk
  56. Journal of Global Buddhism, Article by Jørn Borup, Department of Study of Religion at University of Aarhus, Denmark. 2008, based on research from 2005, "There are about 20,000 Buddhists in Denmark." 0.5% of 5.5 million would be 27,500.
  57. religiousintelligence.co.uk
  58. religiousintelligence.co.uk, religiousfreedom.lib.virginia.edu
  59. East Timor
  60. religiousfreedom.lib.virginia.edu, religiousintelligence.co.uk
  61. religiousintelligence.co.uk
  62. state.gov
  63. state.gov
  64. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  65. religiousintelligence.co.uk
  66. state.gov
  67. state.gov
  68. religiousintelligence.co.uk
  69. state.gov
  70. religiousintelligence.co.uk
  71. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  72. International Religious Freedom Report 2007 - Hong Kong
  73. The World Factbook, [7], [8][9], [10]
  74. Population by religion, denomination, religious community, etc., main age groups and sex
  75. religiousintelligence.co.uk
  76. Indian Census
  77. 35 million Buddhists in India (2008)
  78. depag.go.id
  79. beyond2020.cso.ie
  80. Cox, Laurence and Griffin, Maria. "The Wild Irish girl and the 'dalai lama of little Thibet': the long encounter between Ireland and Asian Buddhism". 53-73 in Olivia Cosgrove et al. (eds), Ireland's new religious movements. Cambridge Scholars, 2011
  81. state.gov
  82. Unione Buddhista Italiana - UBI: L'Ente
  83. SGI-ITALIA.ORG: L'Istituto Buddista Italiano Soka Gakkai
  84. http://www.db.caritas.glauco.it/caritas/dati/news/2004-05/25/Scheda.pdf
  85. religiousintelligence.co.uk, religiousfreedom.lib.virginia.edu
  86. Michael Martin (2007). The Cambridge companion to atheism. Cambridge University Press. पपृ॰ 53 - 96%. आई॰ऍस॰बी॰ऍन॰ 9780521842709. According to Norris and Inglehart (2004), 65% of those in Japan do not believe in God. According to Demerath (2001:138), 64% do not believe in God and 55% do not believe in Buddha. According to the 1999 Gallup International Poll, nearly 29% of the Japanese chose 'none' as their religion. According to Johnstone (1993:323), 84% of the Japanese claim no personal religion, but most follow 'the customs of Japanese traditional religion.'
  87. religiousintelligence.co.uk
  88. The CIA World Factbook, state.gov
  89. Every Culture - Culture of NORTH KOREA
  90. CIA The World Factbook -- North Korea
  91. state.gov
  92. state.gov
  93. state.gov
  94. About Korea - Religion
  95. Every Culture - South Koreans
  96. Every Culture - Culture of SOUTH KOREA
  97. religiousintelligence.co.uk
  98. state.gov
  99. [11]
  100. state.gov
  101. dailystar.com.lb, state.gov
  102. state.gov, state.gov
  103. state.gov
  104. religiousintelligence.co.uk, http://religiousfreedom.lib.virginia.edu, state.gov
  105. state.gov
  106. Background Note: Macau
  107. CIA Factbook - Macau
  108. International Religious Freedom Report 2006 - Macau
  109. International Religious Freedom Report 2007 - Macau
  110. religiousfreedom.lib.virginia.edu, religiousintelligence.co.uk
  111. [12], state.gov
  112. religiousintelligence.co.uk
  113. adherents.com/adhloc/Wh_202.html
  114. The CIA World Factbook
  115. The CIA World Factbook
  116. state.gov, state.gov
  117. state.gov
  118. state.gov, The CIA World Factbook
  119. state.gov
  120. adherents.com
  121. The World Factbook
  122. religiousfreedom.lib.virginia.edu, state.gov
  123. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  124. norway.lk
  125. religiousfreedom.lib.virginia.edu, religiousintelligence.co.uk
  126. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  127. religiousintelligence.co.uk
  128. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  129. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  130. religiousintelligence.co.uk
  131. PEW Forum
  132. religiousintelligence.co.uk
  133. state.gov, The World Factbook
  134. state.gov
  135. religiousintelligence.co.uk
  136. state.gov
  137. state.gov
  138. CIA Factbook - Singapore
  139. www.state.gov
  140. religiousfreedom.lib.virginia.edu, state.gov
  141. state.gov
  142. state.gov
  143. El 7% de los fieles profesan una fe que no es la católica
  144. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  145. state.gov, The CIA World Factbook
  146. state.gov
  147. state.gov
  148. state.gov
  149. state.gov
  150. The World Factbook
  151. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  152. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  153. The CIA World Factbook
  154. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  155. religiousfreedom.lib.virginia.edu
  156. state.gov
  157. state.gov, religiousintelligence.co.uk
  158. Religion In Britain, 2001
  159. American Religious Identification Survey, 2001
  160. CIA The World Factbook - United States of America
  161. state.gov
  162. religiousfreedom.lib.virginia.edu, religiousintelligence.co.uk
  163. headheeb.blogmosis.com
  164. religiousintelligence.co.uk
  165. vietnamembassy.us
  166. state.gov
  167. state.gov, mtholyoke.edu
  168. state.gov

इन्हें भी देखें

बाहरी कड़ियाँ