महाराष्ट्र सरकार

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
महाराष्ट्र सरकार
महाराष्ट्राचे राज्यचिन्ह
भारताचा ध्वज
स्थापना1 मई 1960; 63 वर्ष पूर्व (1960-05-01)
देशभारतीय गणराज्य
संकेतस्थळmaharashtra.gov.in
स्थानराज्यभवन, मुंबई
विधान मंडळ
विधान मंडळमहाराष्ट्र विधान मंडळ
उच्च सदनमहाराष्ट्र विधान परिषद
सभापतीनीलम गोऱ्हे (शिवसेना-शिंदे) (अतिरिक्त जबाबदारी)
उपसभापतीनीलम गोऱ्हे (शिवसेना-शिंदे)
सभागृह नेतेदेवेंद्र फडणवीस (भाजप)
(महाराष्ट्र के उपमुख्यमंत्री)
सभागृह उपनेतेउदय सामंत (शिवसेना-शिंदे) (कार्यवाहू)
नेता प्रतिपक्षअंबादास दानवे (शिवसेना-ठाकरे)
उप नेता प्रतिपक्षभाई जगताप (राष्ट्रीय काँग्रेस)
निचला सदनमहाराष्ट्र विधानसभा
अध्यक्षराहुल नार्वेकर (भाजप)
उपाध्यक्षनरहरी झिरवळ (राष्ट्रवादी-अजित पवार)
सभागृह नेतेएकनाथ शिंदे (शिवसेना-शिंदे)
(महाराष्ट्र के मुख्यमंत्री)
सभागृह उपनेते
नेता प्रतिपक्षविजय नामदेवराव वडेट्टीवार (राष्ट्रीय काँग्रेस)
उप नेता प्रतिपक्ष
बैठक स्थानविधिमंडळ
कार्यकारी
राज्य के प्रधानरमेश बैस (भाजप)
(महाराष्ट्र के राज्यपाल)
सरकार के प्रमुखएकनाथ शिंदे (शिवसेना-शिंदे)
(महाराष्ट्र के मुख्यमंत्री)
सरकार के उपप्रमुख
मुख्य विभागराज्य मंत्रीमंडळ
नागरी सेवा प्रमुखमनोज सौनिक (भारतीय प्रशासनिक सेवा)
(महाराष्ट्र के मुख्य सचिव)
बैठक स्थानमंत्रालय, मुंबई
मंत्रालय (शासन विभाग)68
याला उत्तरदायीमहाराष्ट्र विधानसभा
न्यायमंडळ
न्यायालयमुंबई उच्च न्यायालय
सरन्यायाधिशदेवेंद्र कुमार उपाध्याय

महाराष्ट्र सरकार भारत के महाराष्ट्र राज्य के लिए राज्य शासी प्राधिकरण है। यह एक लोकतांत्रिक ढंग से चुनी गई सरकार है जिसमें 288 विधायक पांच साल के कार्यकाल के लिए विधानसभा के लिए चुने गए हैं।

प्रमुख संवैधानिक पद[संपादित करें]

घर नेता चित्र तब से
संवैधानिक पद
राज्यपाल रमेश बैस 18 फरवरी 2023
मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे 30 जून 2022
उप मुख्यमंत्री (प्रथम) देवेन्द्र फड़नवीस 30 जून 2022
उप मुख्यमंत्री (द्वितीय) अजित पवार 02 जुलाई 2023
सभापति महाराष्ट्र विधान परिषद (अतिरिक्त प्रभार) नीलम गोरे 07 जुलाई 2022
अध्यक्ष महाराष्ट्र विधान सभा राहुल नारवेकर 03 जुलाई 2022
उप सभापति महाराष्ट्र विधान परिषद श नीलम गोरे 08 सप्टेंबर 2020
उप अध्यक्ष महाराष्ट्र विधानसभा नरहरी सिताराम झिरवाळ - 14 मार्च 2022श0
सदन के नेता महाराष्ट्र विधान सभा एकनाथ शिंदे 03 जुलाई 2022
सदन के नेता महाराष्ट्र विधान परिषद देवेन्द्र फड़नवीस - 17 अगस्त 2022
सदन के उप नेता महाराष्ट्र विधान सभा (प्रथम) देवेन्द्र फड़नवीस 03 जुलाई 2022
सदन के उपनेता महाराष्ट्र विधान सभा (द्वितीय) अजित पवार 17 जुलाई 2022
सदन के उपनेता महाराष्ट्र विधान परिषद (कार्यवाहक) उदय सामंत - 17 जुलाई 2022
नेता प्रतिपक्ष महाराष्ट्र विधान सभा विजय नामदेवराव वडेट्टीवार 03 अगस्त 2023
नेता प्रतिपक्ष महाराष्ट्र विधान परिषद अंबादास दानवे - 09 ऑगस्ट 2022
उपनेता प्रतिपक्ष महाराष्ट्र विधान सभा (द्वितीय) जीतेन्द्र अव्हाड 03 अगस्त 2023
उपनेता प्रतिपक्ष महाराष्ट्र विधान सभा (द्वितीय) अजय चौधरी 03 अगस्त 2023
उपनेता प्रतिपक्ष महाराष्ट्र विधान परिषद भाई जगताप - 17 जुलाई 2022
मुंबई उच्च न्यायालया के सरन्यायाधीश मा. सरन्यायाधीश देवेन्द्र कुमार उपाध्याय - 29 जुलाई 2023
महाराष्ट्र के मुख्य सचिव मनोज सौनिक - 01 मई 2023
महाराष्ट्र पोलिस महासंचालक रजनीश सेठ - 17 फरवरी 2022
आयुक्त, महाराष्ट्र राज्य चुनाव आयोग श्री उरविंदर पाल सिंह मदान 26 मई 2020
अध्यक्ष, महाराष्ट्र लोक सेवा आयोग किशोर दत्तात्रय राजे-निंबाळकर - 26 नोव्हेंबर 2021
अध्यक्ष महाराष्ट्र राज्य महिला आयोग रुपाली चाकणकर 21 ऑक्टोबर 2021


मंत्री परिषद्[संपादित करें]

30 जून 2022 को एकनाथ शिंदे ने अपने पूर्ववर्ती उद्धव ठाकरे के इस्तीफे पर 30 जून 2022 को महाराष्ट्र के मुख्यमंत्री के रूप में शपथ ली । शिंदे एक ऐसी सरकार का नेतृत्व कर रहे हैं जिसमें एकनाथ शिंदे के मंत्रिमंडल के रूप में उनकी पार्टी शिव सेना (शिंदे समूह), राष्ट्रवादी कांग्रेस पार्टी ( अजित पवार समूह) और भारतीय जनता पार्टी शामिल है

केबिनेट मंत्री

एकनाथ शिंदे मुख्यमंत्री (कोपरी-पचपखड़ी विधानसभा क्षेत्र)

    • सामान्य प्रशासन मंत्रालय
    • सूचान प्रौद्योगिकी मंत्रालय
    • सूचना एवं जनसंपर्क मंत्रालय
    • शहरी विकास मंत्रालय
    • परिवहन मंत्रालय
    • सामाजिक न्याय मंत्रालय
    • पर्यावरण एवं जलवायु परिवर्तन मंत्रालय
    • खनन विभाग मंत्रालय

अन्य विभाग किसी भी मंत्री को आवंटित नहीं किये गये

    • पूर्व सैनिक कल्याण मंत्रालय
    • बहुसंख्यक कल्याण विकास मंत्रालय
    • भूकंप पुनर्वास मंत्रालय
    • खर भूमि विकास मंत्रालय
    • विकलांगता कल्याण मंत्रालय
    • सामाजिक एवं शैक्षणिक रूप से पिछड़ा वर्ग मंत्रालय
    • विमुक्त जाति मंत्रालय
    • खानाबदोश जनजाति मंत्रालय
    • विशेष पिछड़ा वर्ग कल्याण मंत्रालय

देवेन्द्र फडणवीस उप मुख्यमंत्री (नागपुर दक्षिण पश्चिम विधानसभा क्षेत्र)

    • गृह मंत्रालय
    • कानून और न्यायपालिका मंत्रालय
    • जल संसाधन मंत्रालय
    • कमान क्षेत्र विकास मंत्रालय
    • ऊर्जा मंत्रालय
    • शिष्टाचार मंत्रालय

अजित पवार उप मुख्यमंत्री (बारामती विधानसभा क्षेत्र)

    • वित्त मंत्रालय
    • योजना मंत्रालय

छगन भुजबल (येवला विधानसभा)

    • खाद्य, नागरिक आपूर्ति मंत्रालय
    • उपभोक्ता मामलों मंत्रालय

राधाकृष्ण विखे पाटिल (शिरडी विधानसभा क्षेत्र)

    • आय मंत्रालय
    • पशुपालन मंत्रालय
    • डेयरी विकास मंत्रालय

दिलीप वळसे पाटील (अंबेगांव विधानसभा)

    • सहकारिता मंत्रालय

सुधीर मुनगंटीवार (बल्लारपुर विधानसभा क्षेत्र)

    • वन विभाग मंत्रालय
    • सांस्कृतिक मामले मंत्रालय
    • मत्स्य पालन विभाग मंत्रालय

चंद्रकांत पाटिल (कोथरुड विधानसभा क्षेत्र)

    • उच्च शिक्षा एवं तकनीकी शिक्षा मंत्रालय
    • कपड़ा मंत्रालय
    • संसदीय कार्य मंत्रालय
    • राज्य सीमा रक्षा मंत्रालय (प्रथम)

विजयकुमार गावित (नंदुरबार विधानसभा क्षेत्र)

    • जनजातीय विकास मंत्रालय

धनंजय मुंडे (परली विधानसभा क्षेत्र)

    • कृषि मंत्रालय

हसन मुश्रीफ (कागल विधानसभा क्षेत्र)

    • चिकित्सीय शिक्षा मंत्रालय
    • विशेष सहायता मंत्रालय

गिरीश महाजन (जामनेर विधानसभा क्षेत्र)

    • ग्रामीण विकास मंत्रालय
    • पर्यटन मंत्रालय

गुलाब रघुनाथ पाटील (जलगांव ग्रामीण विधानसभा क्षेत्र)

    • जलापूर्ति मंत्रालय
    • स्वच्छता मंत्रालय

धरमरावबाबा भगवंतराव आत्राम (अहेरी विधानसभा क्षेत्र)

    • खाद्य एवं औषधि प्रशासन मंत्रालय

दादाजी भुसे (मालेगांव आउटर विधानसभा क्षेत्र)

    • लोक निर्माण कार्य (सार्वजनिक उपक्रमों सहित)

आदिती सुनील तटकरे (Shrivardhan विधानसभा क्षेत्र)

    • महिला एवं बाल विकास मंत्रालय

संजय राठोड (दिग्रास विधानसभा क्षेत्र)

    • मृदा एवं जल संरक्षण मंत्रालय

सुरेश खाडे (मिराज विधानसभा क्षेत्र)

    • श्रम मंत्रालय

संदिपानराव भुमरे (पैठण विधानसभा क्षेत्र)

    • रोजगार गारंटी मंत्रालय
    • बागवानी मंत्रालय

उदय सामंत (रत्नागिरि विधानसभा क्षेत्र)

    • इंडस्ट्रीज मंत्रालय

तानाजी सावंत (परंदा विधानसभा क्षेत्र)

    • लोक स्वास्थ्य एवं परिवार कल्याण मंत्रालय

रवींद्र चव्हाण (डोम्बीवली विधानसभा क्षेत्र)

    • लोक निर्माण कार्य (सार्वजनिक उपक्रमों को छोड़कर

अब्दुल सत्तार (सिल्लोड विधानसभा क्षेत्र)

    • अल्पसंख्यक विकास एवं औकाफ मंत्रालय
    • विपणन मंत्रालय

दीपक केसरकर (सावंतवाडी विधानसभा क्षेत्र)

    • विद्यालय शिक्षा मंत्रालय
    • मराठी भाषा मंत्रालय

संजय बनसोडे (उदगीर विधानसभा क्षेत्र)

    • खेल एवं युवा कल्याण मंत्रालय
  • 6बंदरगाहों का विकास मंत्रालय

अतुल सावे (औरंगाबाद पूर्व विधानसभा क्षेत्र)

    • आवास मंत्रालय
    • अन्य पिछड़ा बहुजन कल्याण मंत्रालय
    • अन्य पिछड़ा वर्ग मंत्रालय

शंभूराज देसाई (पाटन विधानसभा क्षेत्र)

    • राज्य उत्पाद शुल्क मंत्रालय
    • राज्य सीमा रक्षा मंत्रालय (द्वितीय)

मंगल लोढा (मालाबार हिल विधानसभा क्षेत्र)

    • कौशल विकास और उद्यमिता मंत्रालय

अनिल भाईदास पाटील (अमलनेर विधानसभा क्षेत्र)

    • राहत एवं पुनर्वास मंत्रालय
    • आपदा प्रबंधन मंत्रालय