साहित्य अकादमी पुरस्कार गुजराती

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
साहित्य अकादमी पुरस्कार (गुजराती भाषा)
देश भारत
अंतिम सम्मानित २०१६

साहित्य अकादमी पुरस्कार एक साहित्यिक सम्मान है जो कुल २४ भाषाओं में प्रदान किया जाता हैं और गुजराती भाषा इन में से एक भाषा हैं।

साहित्य अकादमी पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

गुजराती में दिए गए साहित्य अकादमी पुरस्कारों की सूची इस प्रकार है:[1]

वर्ष लेखक कृति शैली
१९५५ महादेव देसाई महादेव भाईनी डायरी संस्मरण
१९५६ रामनारायण पाठक बृहत–पिंगल छंद शास्त्र
१९५७ पुरस्कार वितरण नाही
१९५८ पंडित सुखलाल दर्शन अने चिंतन दार्शनिक निबंध
१९५९ पुरस्कार वितरण नाही
१९६० रसिकलाल सी. पारीख शर्विलक नाटक
१९६१ राम सिंहजी राठौड़ कच्छनन संस्कृति दर्शन सांस्कृतिक सर्वेक्षण
१९६२ वी. आर. त्रिवेदी उपायन समालोचनात्मक लेखन
१९६३ राजेन्द्र शाह शांत कोलाहल कविता–संग्रह
१९६४ डोलाराय आर. मांकड नैवेद्य निबंध–संग्रह
१९६५ काकासाहेब कालेलकर जीवन–व्यवस्था निबंध–संग्रह
१९६६ पुरस्कार वितरण नाही
१९६७ पी. बी. पंडित गुजराती भाषानूं ध्वनि स्वरूप अने ध्वनि परिवर्तन भाषाशास्त्रीय अध्ययन
१९६८ सुंदरम (त्रिभुवन दास पी. लुहार) अवलोकन साहित्य–समीक्षा
१९६९ स्वामी आनंद कुलकथाओ रेखाचित्र
१९७० नगीनदास पारीख अभिनवानो रसविचार समालोचना
१९७१ सी. सी. मेहता नाट्य गठरियाँ यात्रा–वृत्तांत
१९७२ पुरस्कार वितरण नाही
१९७३ उमाशंकर जोशी कविनी श्रद्धा समालोचना
१९७४ अनंतराय एम. रावल तारतम्य समालोचना
१९७५ मनुभाई पंचोली 'दर्शक़' साक्रेटीज़ उपन्यास
१९७६ एन. के. पंड्या 'उषनस' अश्वत्थ कविता–संग्रह
१९७७ रघुवीर चौधुरी उपरवास कथात्रयी उपन्यास
१९७८ हरीन्द्र दवे हयाती कविता–संग्रह
१९७९ जगदीश जोशी वमल ना वन कविता–संग्रह
१९८० जयंत पाठक अनुनय कविता–संग्रह
१९८१ एच. सी. भायाणी रचना अने संरचना समालोचना
१९८२ प्रियकांत मणियार लिलेरो ढल कविता–संग्रह
१९८३ सुरेश जोशी चिन्तयामि मनसा निबंध–संग्रह
१९८४ रमणलाल जोशी विवेचननी प्रक्रिया समालोचना
१९८५ कुंदनिका कापडीआ सात पगलां आकाशमां उपन्यास
१९८६ चंद्रकांत टी. शेठ धूलमणि पगलियो संस्मरण
१९८७ सीतांशु यशश्चंद्र जटायु कविता–संग्रह
१९८८ भगवती कुमार शर्मा असूर्यलोक उपन्यास
१९८९ जोसेफ़ मेकवान आंगळियात उपन्यास
१९९० अनिल जोशी स्टेच्यू निबंध–संग्रह
१९९१ लाभशंकर ठाकर टोळा आवाज़ घोंघाट कविता–संग्रह
१९९२ भोलाभाई पटेल देवोनी घाटी यात्रा–वृत्तांत
१९९३ नारायण देसाई अग्निकुंडमां उगेलुं गुलाब जीवनी
१९९४ रमेश पारीख वितान सुद बीज कविता–संग्रह
१९९५ वर्षा एम. अडालजा अणसार उपन्यास
१९९६ हिमांशी शेलत अंधारी गलीमां सफ़ेद टपकां कहानी–संग्रह
१९९७ अशोकपुरी गोस्वामी कूवो उपन्यास
१९९८ जयंत कोठारी वांक–देखां विवेचनो समालोचना
१९९९ निरंजन एन. भगत गुजराती साहित्य पूर्वार्ध–उत्तरार्ध समालोचना
२००० वीनेश अंताणी धूँधभरी खींण उपन्यास
२००१ धीरूबेन पटेल आगंतुक उपन्यास
२००२ धु्रव प्रबोधराय भट्ट तत्त्वमसि उपन्यास
२००३ बिन्दु भट्ट अखेपातर उपन्यास
२००४ अमृतलाल वेगड सौन्दर्यनी नदी नर्मदा यात्रा–वृत्तांत
२००५ सुरेश दलाल अखंड ज़ालर बागे कविता–संग्रह
२००६ रतिलाल 'अनिल' आटानो सूरज निबंध–संग्रह
२००७ राजेन्द्र शुक्ल गजल संहिता कविता–संग्रह
२००८ सुमन शाह फटफटियुं कहानी–संग्रह
२००९ शिरीष जे. पंचाल वात आपणा विवेचननी समालोचनात्मक अध्ययन
२०१० धीरेन्द्र महेता छावणी उपन्यास
२०११ मोहन परमार अंचळो कहानी–संग्रह
२०१२ चंद्रकांत टोपीवाला साक्षीभास्य समालोचना
२०१३ चिनु मोदी खारां ज़रण कविता-संग्रह
२०१४ अश्विन महेता छबि भीतरनी निबंध
२०१५ रसिक शाह अंते आरंभ (खंड 1 और 2) निबंध
२०१६ कमल वोरा अनेकअेक कविता
  • - मरणोपरांत सम्मानित किया गया

अनुवाद पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

साहित्य अकादमी ने १९८९ से अनुवाद के लिए नया पुरस्कार शुरू किया। इस पुरस्कार के विजेता इस प्रकार हैँ: [2]

वर्ष लेखक कृति शैली मूल लेखक मूल कृति मूल भाषा
१९८९ नगीनदास पारेख न हन्यते संस्मरण मैत्रेयी देवी न हन्यते बंगाली
१९९० रमणीक मेघानी गणदेवता उपन्यास ताराशंकर बंद्योपाध्याय गणदेवता बंगाली
१९९१ रमणलाल पी. सोनी काबुलीबाला कहानी-संग्रह रवीन्द्रनाथ ठाकुर गल्पगुच्छ बंगाली
१९९२ जया वी. मेहता सुवर्ण मुद्रा अने... जी. ए. कुलकर्णी माणझा अरभात आणि चिल्लर मराठी
१९९३ अनिला ए. दलाल प्रच्छन्न उपन्यास विमल कर प्रछन्न बंगाली
१९९४ सुरेश दलाल मनोहर छे, तोपुन... आत्मकथा सुनीता देशपांडे आहे, मनोहर, तारी मराठी
१९९५ प्रतिभा एम. दवे मृत्युंजय उपन्यास शिवाजी सावंत मृत्युंजय मराठी
१९९६ चंद्रकांत मेहता जीवन स्वाद उपन्यास आशापूर्णा देवी जीवन स्वाद बंगाली
१९९७ प्रसाद ब्रह्मभट्ट अमृतस्य पुत्री उपन्यास कमल दास अमृतस्य पुत्री बंगाली
१९९८ भोलाभाई पटेल इयारुइंगम उपन्यास बीरेन्द्रकुमार भट्टाचार्य इयारुइंगम असमिया
१९९९ सुकन्या झवेरी इकविस बंगाली वार्ताओ कहानी-संग्रह विभिन्न लेखक इकुसटि बांला गल्प बंगाली
२००० उषा सेठ कोशेटो उपन्यास भालचंद्र नेमाडे कोसला मराठी
२००१ वर्षा दास शब्दर आकाश कविता सीताकांत महापात्र शब्दर आकाश ओड़िया
२००२ शकुंतला मेहता भात भात के लोग जीवनी पुरुषोत्तम लक्ष्मण देशपांडे व्यक्ति आणि वल्ली मराठी
२००३ रेणुका सोनी मनोज दासनी वार्ताओ कहानी-संग्रह मनोज दास संकलन ओड़िया
२००४ महेश चंपकलाल अग्नि अने वरसाद गिरीश कार्नाड द फ़ायर एंड द रेन अंग्रेज़ी
२००५ उमा रांदेरिया नवा युगनुं परोढ उपन्यास सुनील गंगोपाध्याय सेइ समय बंगाली
२००६ संजय श्रीपाद भावे उपरा उपन्यास लक्ष्मण माने उपरा मराठी
२००७ मोहन दांडीकर पहेलो गिरमीटियो उपन्यास गिरिराज किशोर पहला गिरमिटिया हिन्दी
२००८ मोहनदास एम. पटेल क्षितिमोहन सेन अने अर्द्धशताब्दीनुं शांतिनिकेतन जीवनी प्रणति मुखोपाध्याय क्षितिमोहन सेन ओ अर्द्धशताब्दीर शांतिनिकेतन बंगाली
२००९ रमणीक सोमेश्वर जळगीत कविता–संग्रह एन. गोपी जळगीतम् तेलुगू
२०१० अरुणा जडेजा पुलकित विभिन्न निबंध, संस्मरण एवं रेखाचित्र पुरुषोत्तम लक्ष्मण देशपांडे मराठी
२०११ दर्शना ढोलकिया कार्मेलीन उपन्यास दामोदर मावज़ो कार्मेलिन कोंकणी
२०१२ शालिनी चंद्रकांत टोपीवाला गुजराती साहित्यनुं अनुशीलन समालोचना जे.ई. संजना स्टडीज़ इन गुजराती लिटरेचर अंग्रेज़ी
२०१३ पुरस्कार
२०१४ नगीनदास जीवनलाल शाह तर्करहस्‍यदीपिका निबंध-संग्रह गुणरत्‍न सूरी तर्करहस्‍यदीपिका संस्‍कृत
२०१५ शरीफा वीजलीवाला जेणे लाहौर नथी जोयुं ए जन्‍म्‍यो ज नथी नाटक असगर वजाहत जिस लाहौर नइ देख्‍या ओ जम्‍याइ नइ हिन्दी
२०१६ वसंत परीख गीत गोविंद कविता जयदेव गीत गोविंद संस्‍कृत
  • - मरणोपरांत सम्मानित किया गया

बाल साहित्य पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

साहित्य अकादमी ने २०१० से बाल साहित्य के लिए नया पुरस्कार शुरू किया। इस पुरस्कार के विजेता इस प्रकार हैँ: [3]

वर्ष लेखक कृति शैली
२०१० यशवंत महेता बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये
२०११ रमेश पारेख बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये
२०१२ योसेफ मेकवान आव हया, वार्ता कहूं... कहानी–संग्रह
२०१३ श्रद्धा ए. त्रिवेदी बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये
२०१४ ईश्‍वर परमार बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये
२०१५ धीरुबेन पटेल बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये
२०१६ पुष्‍पा अंताणी बंटीना सूरजदादा कहानी
२०१७ हरीश नायक बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये
  • - मरणोपरांत सम्मानित किया गया

युवा पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

साहित्य अकादमी ने २०११ से युवा लेखकों के लिए नया पुरस्कार शुरू किया। इस पुरस्कार के विजेता इस प्रकार हैँ: [4]

वर्ष लेखक कृति शैली
२०११ ध्वनिल पारेख अंतिम युद्ध नाटक
२०१२ जतुष जोशी पश्यंतीनी पेले पार कविता–संग्रह
२०१३ अशोक चावड़ा 'बेदिल' दलखीथी साव छूटां कविता–संग्रह
२०१४ अनिल चावड़ा सवार लाइने कविता-संग्रह
२०१५ राजेश वानकर मालो कहानी
२०१६ अंकित त्रिवेदी ग़ज़लपूर्वक कविता
२०१७ राम मोरी महोतुं कहानी-संग्रह

सन्दर्भ[संपादित करें]

  1. "अकादेमी पुरस्कार (1955-2016)". साहित्य अकादमी. १ अगस्त २०१७. मूल से 15 सितंबर 2016 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि ५ सितम्बर २०१७.
  2. "अकादमी अनुवाद पुरस्कार (१९८९-२०१६)". साहित्य अकादमी. १९ जुलाई २०१७. मूल से 4 सितंबर 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि ५ सितम्बर २०१७.
  3. "बाल साहित्य पुरस्कार (2010-2016)". साहित्य अकादमी. १९ जुलाई २०१७. मूल से 2 अगस्त 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि ५ सितम्बर २०१७.
  4. "साहित्य अकादेमी युवा पुरस्कार (2011–2017)". साहित्य अकादमी. २६ जुलाई २०१७. मूल से 2 अगस्त 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि ५ सितम्बर २०१७.