साहित्य अकादमी पुरस्कार तेलुगू

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
साहित्य अकादमी पुरस्कार (तेलुगू भाषा)
देश भारत
प्रथम सम्मानित १९५५
अंतिम सम्मानित २०१६

साहित्य अकादमी पुरस्कार एक साहित्यिक सम्मान है जो कुल २४ भाषाओं में प्रदान किया जाता हैं और तेलुगू भाषा इन में से एक भाषा हैं।

साहित्य अकादमी पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

तेलुगू में दिए गए साहित्य अकादमी पुरस्कारों की सूची इस प्रकार है:[1]

वर्ष लेखक कृति शैली
१९५५ सुरवरम् प्रताप रेड्डी आंध्रलु सांधिक चरित्रमु सामाजिक इतिहास
१९५६ बुलुस वेंकटेश्वरुलु भारतीय तत्त्वशास्त्रमु सर्वपल्ली राधाकृष्णन की हिस्ट्री ऑफ़ इंडियन फिलॉसफ़ी का अनुवाद
१९५७ चिरंतनानंद स्वामी श्रीरामकृष्णानि जीवित चरित्र जीवनी
१९५८ पुरस्कार वितरण नाही
१९५९ पुरस्कार वितरण नाही
१९६० पोणांगी श्रीराम अप्पारावु नाट्यशास्त्रमु टीका
१९६१ बालनथ्रापु रजनीकांत राव आंध्र वाग्येयकार चित्रमु तेलुगु गीतकारों की जीवनियाँ
१९६२ विश्वनाथ सत्यनारायण विश्वनाथ मध्यक्कारलु कविता–संग्रह
१९६३ टी. गोपीचंद पंडित परमेश्वर शास्त्री वीलुनामा उपन्यास
१९६४ जी. जोशुआ क्रीष्टु चरित्र काव्य
१९६५ आचार्य रायप्रोलु सुब्बाराव मिश्रमंजरी कविता–संग्रह
१९६६ पुरस्कार वितरण नाही
१९६७ पुरस्कार वितरण नाही
१९६८ पुरस्कार वितरण नाही
१९६९ तुम्मल सीताराममूर्ति महात्मा कथा काव्य
१९७० डी. बालगंगाधर तिलक अमृतम् कुरिसिना रात्रि कविता–संग्रह
१९७१ थापि धर्मराव विजय विलासुम : हृदयोल्लास व्याख्या टीका
१९७२ श्री श्री श्री श्री साहित्यमु कविता–संग्रह
१९७३ सी. नारायण रेड्डी मंतलु मानवुडु कविता–संग्रह
१९७४ दाशरथि तमिरम् तो समरम् कविता–संग्रह
१९७५ बोयी भीमन्ना गुडिसेलु कालिपोतुन्नै कविता–संग्रह
१९७६ पुरस्कार वितरण नाही
१९७७ कुंदुर्ति आंजनेयुलु कुंदुर्ति कृतुलु कविता–संग्रह
१९७८ डी. वी. कृष्ण शास्त्री कृष्ण शास्त्री कृतुल (६ खंड) कविता और नाटक
१९७९ पी. नारायणाचार्य जनप्रिय रामायण कविता–संग्रह
१९८० पुरस्कार वितरण नाही
१९८१ वी. आर. नार्ला सीता जोस्यम नाटक
१९८२ आई. सरस्वती देवी स्वर्णकमलालु कहानी–संग्रह
१९८३ रावूरि भारद्वाज जीवन समरम् रेखाचित्र
१९८४ आलूरि बैरागी अगम गीति कविता–संग्रह
१९८५ पी. पद्मराजु गालिवाना कहानी–संग्रह
१९८६ जी. वी. सुब्रह्मण्यम् आंध्र साहित्य विमर्श आंग्ल प्रभावम् समालोचना
१९८७ आरुद्र गुरजाड गुरुपीठम समालोचना
१९८८ राचमल्लु रामचंद्र रेड्डी अनुवाद समस्यालु समालोचना
१९८९ एस. वी. जोगाराव मणिप्रवाळमु निबंध–संग्रह
१९९० के. शिवा रेड्डी मोहना! ओ मोहना! कविता–संकलन
१९९१ भामिडिपाटि रामगोपालम् इट्लु, मी विधेयुडु कहानी–संग्रह
१९९२ मालती चंदूर हृदयनेत्री उपन्यास
१९९३ मधुरांतकम राजाराम मधुरांतकम् राजाराम कथळु कहानी–संग्रह
१९९४ गुंटूर शेषेन्द्र शर्मा काल रेखा समालोचना
१९९५ कालीपटनम रामाराव यज्ञम तो तोम्मिदी कहानी–संग्रह
१९९६ केतु विश्वनाथ रेड्डी केतु विश्वनाथ रेड्डी कथलु कहानी–संग्रह
१९९७ अजंता (पी. वी. शास्त्री) स्वप्न लिपि कविता–संकलन
१९९८ बलिवड कांता राव बलिवड कांता राव कतलु कहानी–संग्रह
१९९९ वल्लमपट्टि वेंकट सुब्बय्या कथा शिल्पम निबंध–संग्रह
२००० एन. गोपी कालान्नि निद्र पोनीव्वनु कविता–संग्रह
२००१ तिरुमल रामचंद्र हम्पी नुंची हड़प्पा दाका आत्मकथा
२००२ चेकुरी रामाराव स्मृति किणांकम निबंध–संग्रह
२००३ उत्पल सत्यनारायणाचार्य श्रीकृष्ण चंद्रोदयमु कविता–संग्रह
२००४ डी. नवीन कालरेखलु उपन्यास
२००५ अब्बूरि छाया देवी तन मार्गम् कहानी–संग्रह
२००६ मुनिपल्ले राजू अस्तित्त्वनदम आवली तीराना कहानी–संग्रह
२००७ गड़ियारम रामकृष्ण शर्मा शतपत्रमु आत्मकथा
२००८ चिटिप्रोलु कृष्णमूर्ति पुरुषोत्तमुडु कविता–संग्रह
२००९ यार्लगड्डा लक्ष्मी प्रसाद द्रौपदी उपन्यास
२०१० सैयद सलीम कालुतुन्ना पूलातोटा उपन्यास
२०११ शामला सदाशिव स्वर लयालु निबंध–संग्रह
२०१२ पी. सुब्बरामय्या पेद्दीबोटला सुब्बरामय्या कथाळु (भाग–1) कहानी–संग्रह
२०१३ कात्‍यायनी विद्यमहे साहित्‍यआकाशमलो सगम निबंध-संग्रह
२०१४ राचपालेम चन्‍द्रशेखर रेड्डी मना नवलाललु - मना कथानिकलु समालोचना
२०१५ वोल्‍गा विमुक्त कहानी
२०१६ पापिनेनि शिवशंकर रजनीगन्धा कविता
  • - मरणोपरांत सम्मानित किया गया

अनुवाद पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

साहित्य अकादमी ने १९८९ से अनुवाद के लिए नया पुरस्कार शुरू किया। इस पुरस्कार के विजेता इस प्रकार हैँ: [2]

वर्ष लेखक कृति शैली मूल लेखक मूल कृति मूल भाषा
१९८९ वी. गोपाल रेड्डी रवीन्द्रुनि नाटिकुलु नाटक रवीन्द्रनाथ ठाकुर विदायेर अभिशाप, चित्रांगदा, आदि, बंगाली
१९९० चर्ल गणपति शास्त्री गणपति रामायण सुधा महाकाव्य वाल्मीकि श्रीमद्रामायणम् संस्कृत
१९९१ सी.आर. शर्मा तिरुक्कुरल शोध–प्रबंध तिरुवळ्ळुवर तिरुक्कुरल तमिल
१९९२ वाई. लक्ष्मीप्रसाद तमस उपन्यास भीष्म साहनी तमस हिन्दी
१९९३ मद्दिपटला सूरी समयम कानि समयम उपन्यास विमल कर असमय बंगाली
१९९४ पी. आदेश्वर राव अमृतम् विषम् उपन्यास अमृतलाल नागर अमृत और विष हिन्दी
१९९५ भार्गवी पी. राव तलदंडम् नाटक गिरीश कार्नाड तलेदंड कन्नड़
१९९६ पी. श्रीरामचंद्रडु काव्य प्रकाशमु टीका मम्मट काव्य प्रकाशम् संस्कृत
१९९७ वी.के. ईश्वर गडचिन कालम उपन्यास के.पी. केशव मेनन कषिञकालम मलयालम
१९९८ आई. पांडुरंग राव मेट्टुक पै मेट्टु उपन्यास तकष़ी शिवशंकर पिळ्ळै एणिप्पटिकळ मलयालम
१९९९ वेमराजु भानुमूर्ति सगम वेननेला रात्रि उपन्यास गुरदयाल सिंह अध चानणी रात पंजाबी
२००० आर.ए. पद्मनाभ राव छायारेखलु जीवनी अमिताव घोष शैडो लाइन्स अंग्रेज़ी
२००१ पिंगलि सूर्य सुंदरम् आत्म साक्षात्कारमु जीवनी बी.वी. नरसिंह स्वामी सेल्फ रियलाइज़ेशन अंग्रेज़ी
२००२ दीवि सुब्बाराव माटन्नदि ज्योतिर्लिंगम चुने हुए वचन विभिन्न लेखक संकलन कन्नड़
२००३ बेतवोलु रामब्रह्मम् श्री देवी भागवतमु महाकाव्य वेद व्यास देवी भागवतम् संस्कृत
२००४ गांगिशेट्टी लक्ष्मीनारायण पर्व उपन्यास एस. एल. भैरप्प पर्व कन्नड़
२००५ जी. एस. मोहन मास्ति चिन्न कथलु कहानि-संग्रह मास्ती वेंकटेश अयंगार सण्ण कथेगळु खंड 12–13 कन्नड़
२००६ एम. विमला शर्मा भावार्थ रामायणमु काव्य एकनाथ भावार्थ रामायण मराठी
२००७ मंत्रीप्रगद शेषाबाई अंतरालु उपन्यास शिवशंकरी पालंगळ तमिल
२००८ वाड्रेव चिन वीरभद्रुडु ना देश युवजनुलारा निबंध ए.पी.जे. अब्दुल कलाम इग्नेटेड माइंड्स अंग्रेज़ी
२००९ प्रभाकर मंदारा आंध्र प्रदेश दलित उद्यम चरित्र सांस्कृतिक अध्ययन यागति चिन्ना राव दलित्स स्ट्रगल फ़ॉर आइटेंटिटी अंग्रेज़ी
२०१० जी. बालाजी कल्याणी उपन्यास डी. जयकांतन ओरु नडिगै नाङगम पर्किराल तमिल
२०११ एस. जयप्रकाश प्रताप मुदलियार चरित्र उपन्यास वेदनायगम पिल्लै प्रताप मुदलियार चरित्रम तमिल
२०१२ आर. वेंकटेश्वर राव टोली चारित्रिका आंध्र प्रदेश (500 बी.सी.– 624 ए.डी.) इतिहास साहित्य आई.के. शर्मा अर्ली हिस्ट्री ऑफ़ आंध्र प्रदेश (500 बी.सी. – 624 ए.डी.) अंग्रेज़ी
२०१३ नलीमेला भास्कर स्मारक शिलालु उपन्यास पुणातिल कुन्हअब्दुल्ला स्मारक शिलाकळ मलयालम
२०१४ आर्. शांता सुंदरी इंतलो प्रेमचंद जीवनी शिवरानी देवी प्रेमचंद घर में हिन्दी
२०१५ एल.आर्. स्वामी सुफी चेप्पिना कथा उपन्यास के.पी. रामनुन्नी सूफी परंज कथा मलयालम
२०१६ तंकशला अशोक वल्लभभाई पटेल जीवनी राजमोहन गांधी पटेल : ए लाइफ अंग्रेज़ी
  • - मरणोपरांत सम्मानित किया गया

बाल साहित्य पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

साहित्य अकादमी ने २०१० से बाल साहित्य के लिए नया पुरस्कार शुरू किया। इस पुरस्कार के विजेता इस प्रकार हैँ: [3]

वर्ष लेखक कृति शैली
२०१० कलुवकोलनु सदानंद अडवि तल्लि उपन्यास
२०११ एम. भूपाल रेड्डी उग्गुपालू कहानी–संग्रह
२०१२ रेड्डी राघवय्या चिरु दिव्वेलु कविता–संग्रह
२०१३ डी. सुजाता देवी आटलो अरटिपंडु कहानी–संग्रह
२०१४ दसरी वेंकटरमण आनन्दम कहानी-संग्रह
२०१५ चोक्कपु वेंकटरमन बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये
२०१६ अलापर्थी वेंकट सुब्बा राव 'बालबंधु' स्वर्ण पुष्पालु कविता
२०१७ वसाला नरसइयाँ बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये

युवा पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

साहित्य अकादमी ने २०११ से युवा लेखकों के लिए नया पुरस्कार शुरू किया। इस पुरस्कार के विजेता इस प्रकार हैँ: [4]

वर्ष लेखक कृति शैली
२०११ वेमपल्ली गंगाधर मोलोकलापुन्नामी कहानी–संग्रह
२०१२ वेमपल्ली शरीफ़ जुम्मा कहानी–संग्रह
२०१३ मंत्री कृष्ण मोहन परावाहिंचे पदलु एण्ड अदर पोएम्स कविता–संग्रह
२०१४ अप्पिरेड्डी हरिनाथ रेड्डी सीमा सहिति स्वरम श्री साधना पत्रिका निबंध
२०१५ पसुनूरि रविंदर आउट ऑफ़ कवरेज एरिया कहानी
२०१६ चैतन्य पिंगली चिट्टगांग विप्लव वनितलु कहानी
२०१७ मर्सी मारग्रेट माटल मडुगु कविता-संग्रह

सन्दर्भ[संपादित करें]

  1. "अकादेमी पुरस्कार (1955-2016)". साहित्य अकादमी. १ अगस्त २०१७. मूल से 15 सितंबर 2016 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि १८ सितम्बर २०१७.
  2. "अकादमी अनुवाद पुरस्कार (१९८९-२०१६)". साहित्य अकादमी. १९ जुलाई २०१७. मूल से 4 सितंबर 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि १८ सितम्बर २०१७.
  3. "बाल साहित्य पुरस्कार (2010-2016)". साहित्य अकादमी. १९ जुलाई २०१७. मूल से 2 अगस्त 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि १८ सितम्बर २०१७.
  4. "साहित्य अकादेमी युवा पुरस्कार (2011–2017)". साहित्य अकादमी. २६ जुलाई २०१७. मूल से 2 अगस्त 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि १८ सितम्बर २०१७.