साहित्य अकादमी पुरस्कार बंगाली

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
साहित्य अकादमी पुरस्कार (बंगाली भाषा)
देश भारत
प्रथम सम्मानित १९५५
अंतिम सम्मानित २०१६

साहित्य अकादमी पुरस्कार एक साहित्यिक सम्मान है जो कुल २४ भाषाओं में प्रदान किया जाता हैं और बंगाली भाषा इन में से एक भाषा हैं।

साहित्य अकादमी पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

बंगाली में दिए गए साहित्य अकादमी पुरस्कारों की सूची इस प्रकार है:[1]

वर्ष लेखक कृति शैली
१९५५ जीवनानंद दास श्रेष्ठ कविता कविता–संग्रह
१९५६ ताराशंकर बंद्योपाध्याय आरोग्य निकेतन उपन्यास
१९५७ प्रेमेन्द्र मित्र सागर थेके फेरा कविता–संग्रह
१९५८ राजशेखर बोस 'परशुराम' आनंदीबाई इत्यादि गल्प कहानी–संग्रह
१९५९ गजेन्द्र कुमार मित्र कोलकातार काछेई उपन्यास
१९६० पुरस्कार वितरण नाही
१९६१ शशिभूषण दासगुप्ता भारतेर शक्ति–साधना ओ शाक्त–साहित्य शाक्त सम्प्रदाय का अध्ययन
१९६२ अन्नदाशंकर राय जापाने यात्रा–वृत्तांत
१९६३ अमिय चक्रवर्ती घरे फेरार दिन कविता–संग्रह
१९६४ सुभाष मुखोपाध्याय जत दुरेई जाई कविता–संग्रह
१९६५ विष्णु दे स्मृति सत्ता भविष्यत् कविता–संग्रह
१९६६ मनोज बसु निशि–कुटुंब उपन्यास
१९६७ बुद्धदेव बोस तपस्वी ओ तरंगिणी काव्य–नाटक
१९६८ पुरस्कार वितरण नाही
१९६९ मणीन्द्र राय मोहिनी आड़ाल कविता–संग्रह
१९७० अबू सईद अय्यूब आधुनिकता ओ रवीन्द्रनाथ समालोचना
१९७१ उमाप्रसाद मुखोपाध्याय मणिमहेश यात्रा–वृत्तांत
१९७२ संतोष कुमार घोष शेष नमस्कार उपन्यास
१९७३ पुरस्कार वितरण नाही
१९७४ नीरेन्द्रनाथ चक्रवर्ती उलंग राजा कविता–संग्रह
१९७५ बिमल कर असमय उपन्यास
१९७६ मैत्रेयी देवी न हन्यते उपन्यास
१९७७ शंख घोष बाबरेर प्रार्थना कविता–संग्रह
१९७८ शंकरीप्रसाद बसु विवेकानंद ओ समकालीन भारतवर्ष खंड I, II और III जीवनी और संस्कृतिक इतिहास
१९७९ महाश्वेता देवी अरण्येर अधिकार उपन्यास
१९८० समरेश बसु 'कालकूट' शांब उपन्यास
१९८१ राधारमण मित्र कलिकाता दर्पण (खंड। ) स्थानीय इतिहास और संस्कृति
१९८२ कमल दास अमृतस्य पुत्री उपन्यास
१९८३ शक्ति चट्टोपाध्याय जेते पारि किन्तु केनो जाबो कविता–संग्रह
१९८४ समरेश मजूमदार कालबेला उपन्यास
१९८५ सुनील गंगोपाध्याय सेई समय (खंड 1) उपन्यास
१९८६ अमियभूषण मजूमदार राजनगर उपन्यास
१९८७ अरुण मित्र खुँजते खुँजते एत दूर कविता–संग्रह
१९८८ रमापद चौधुरी बाड़ि बदले जाए उपन्यास
१९८९ शीर्षेन्दु मुखोपाध्याय मानव जमीन उपन्यास
१९९० देवेश राय तिस्ता पारेर वृत्तांत उपन्यास
१९९१ मति नंदी सादा खाम उपन्यास
१९९२ आलोकरंजन दासगुप्ता मरमी करात कविता–संग्रह
१९९३ श्यामल गंगोपाध्याय शाहजादा दाराशुकोह उपन्यास
१९९४ सैयद मुस्तफ़ा सिराज अलीक मानुष उपन्यास
१९९५ नरेश गुहा कविता संग्रह कविता–संग्रह
१९९६ अशोक मित्र ताल बेताल निबंध
१९९७ नवारुण भट्टाचार्य हरबर्ट उपन्यास
१९९८ दिव्येन्दु पालित अनुभव उपन्यास
१९९९ नवनीता देव सेन नवनीता काव्य और कथा–साहित्य
२००० जय गोस्वामी पागली तोमार संगे कविता–संग्रह
२००१ अतीन बंद्योपाध्याय पंचाशटि गल्प कहानी–संग्रह
२००२ संदीपन चट्टोपाध्याय आमि ओ बनबिहारी उपन्यास
२००३ प्रफुल्ल राय क्रान्तिकाल उपन्यास
२००४ सुधीर चक्रवर्ती बाउल फकिर कथा समालोचना
२००५ बिनय मजूमदार हासपाताले लेखा कवितागुच्छ कविता–संग्रह
२००६ अमर मित्र ध्रुवपुत्र उपन्यास
२००७ समरेन्द्र सेनगुप्त आमार समय अल्प कविता–संग्रह
२००८ शरत कुमार मुखोपाध्याय घुमेर बड़िर मतो चाँद कविता–संग्रह
२००९ सौरीन भट्टाचार्य केनो आमरा रवीन्द्रनाथके चाइ एवं कीभावे निबंध–संकलन
२०१० बाणी बसु खना मिहिरेर ढिपि उपन्यास
२०११ मनींद्र गुप्ता बने आज कनचेर्टो कविता–संग्रह
२०१२ सुब्रत मुखोपाध्याय बीरासन उपन्यास
२०१३ सुबोध सरकार द्वैपायन ह्रदेर धारे कविता-संग्रह
२०१४ उत्‍पल कुमार बसु पिया मन भाबे कविता
२०१५ आलोक सरकार शोनो जवाफुल कविता
२०१६ नृसिंह प्रसाद भादुड़ी महाभारतेर अष्टादशी निबंध
  • - मरणोपरांत सम्मानित किया गया

अनुवाद पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

साहित्य अकादमी ने १९८९ से अनुवाद के लिए नया पुरस्कार शुरू किया। इस पुरस्कार के विजेता इस प्रकार हैँ:[2]

वर्ष लेखक कृति शैली मूल लेखक मूल कृति मूल भाषा
१९८९ निलीना अब्राहम पातुम्मार छागल ओ बाल्यसखी कहानियाँ वैक्कम मोहम्मद बशीर पातुम्मयुडे आडु और बाल्यकाल मलयालम
१९९० मैत्री शुक्ल उनिश बिघा दुई काठ उपन्यास फ़क़ीर मोहन सेनापति छ: माण आठ गुंट ओड़िया
१९९१ एस. कृष्णमूर्ति रक्तबन्या उपन्यास इंदिरा पार्थसारथी कुरुति पुनल तमिल
१९९२ माया गुप्त काक ओ कालापानी कहानी–संग्रह निर्मल वर्मा कव्वे और काला पानी हिन्दी
१९९३ मानवेन्द्र बंद्योपाध्याय वैक्कम मुहम्मद बशीरेर श्रेष्ठ गल्प कहानियाँ वैक्कम मुहम्मद बशीर संचयन मलयालम
१९९४ वीणा आलासे गुलामगीरी संवाद ज्योतिबा फुले गुलामगीरी मराठी
१९९५ कानाइलाल दत्त विनोबा भावे रचनावली आत्मकथात्मक लेखन विनोबा भावे अहिंसा की तलाश हिन्दी
१९९६ रणेन्द्रनाथ बंद्योपाध्याय सर्प ओ रज्जु उपन्यास राजा राव द सर्पेण्ट एंड द रोप अंग्रेज़ी
१९९७ रामेश्वर झा भविष्यतेर कविता निबंध–संग्रह श्रीअरविन्द द फ्यूचर पोएट्री अंग्रेज़ी
१९९८ जया मित्र जिप्सी नदीर धारा आत्मकथा अजीत कौर ख़ानाबदोश पंजाबी
१९९९ शंख घोष रक्तकल्याण नाटक गिरीश कार्नाड तले–दण्ड कन्नड़
२००० अफ़सर आमेद
कलम हाजिक
साढ़े तिन हात भूमि उपन्यास अब्दुस्समद दो गज़ ज़मीन उर्दू
२००१ ननी शूर कृष्णचंदरेर निर्वाचित गल्प कृश्नचंदर संकलन उर्दू
२००२ उषारंजन भट्टाचार्य मृत्युंजय उपन्यास बी.के. भट्टाचार्य मृत्युंजय असमिया
२००३ मलय राय चौधुरी सूर्येर सप्तम अश्व उपन्यास धर्मवीर भारती सूरज का सातवाँ घोड़ा हिन्दी
२००४ सुजीत चौधुरी असमिया गल्प संकलन कहानियाँ निर्मलाप्रभा बारदोलोइ संकलन असमिया
२००५ रंजन बंद्योपाध्याय कबीर बीजक ओ अन्यान्य कविता कविता कबीर संकलन हिन्दी
२००६ ज्योतिभूषण चाकी कैफ़ी आज़मीर कविता कविता कैफ़ी आज़मी संकलन उर्दू
२००७ सुविमल बसाक आमार तोमार तार कथा उपन्यास यशपाल मेरी तेरी उसकी बात हिन्दी
२००८ भारती नंदी चित्रित अंधकार कहानी–संग्रह वीणापाणि महांती पाटदेई ओड़िया
२००९ उज्ज्वल सिंह मित्रो मरजानी उपन्यास कृष्णा सोबती मित्रो मरजानी हिन्दी
२०१० श्यामल भट्टाचार्य कुमारी हरिणीर चोख कहानी–संग्रह मोहन भंडारी मून दी अख
२०११ जगत देवनाथ राघबेर दिनरात उपन्यास नामदेव काम्बले राघववेळ मराठी
२०१२ ओइनम नीलकंठ सिंह वृष्टि आर होलो ना कहानी–संग्रह केशाम प्रियकुमार नोङदी तारक—खिदरेड मणिपुरी
२०१३ सोमा बंधोपाध्याय गठनबाद, उत्तर-गठनबाद एबंग प्राच्य काव्यतत्व समालोचना गोपीचंद नारंग साख्तियात पस–साख्तियात और मशरीक़ी शेरियात उर्दू
२०१४ विनय कुमार माहाता एइ पृथिबी पागलागारद उपन्यास सुधांशु 'शेखर' चौधरी ई बतहा संसार मैथिली
२०१५ मौ दासगुप्त अनामदासेर पुथि उपन्यास हजारी प्रसाद द्विवेदी अनामदास का पोथा हिन्दी
२०१६ गीता चौधुरी सत्येर अन्वेषण आत्मकथा मोहनदास करमचंद गांधी सत्यना प्रयोगो अथवा आत्मकथा गुजराती

बाल साहित्य पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

साहित्य अकादमी ने २०१० से बाल साहित्य के लिए नया पुरस्कार शुरू किया। इस पुरस्कार के विजेता इस प्रकार हैँ:[3]

वर्ष लेखक कृति शैली
२०१० सरल दे बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये
२०११ शैलेन घोष बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये
२०१२ बलराम बसाक भालुकेर दोलना कहानी–संग्रह
२०१३ नारायण देवनाथ कॉमिक्स समग्र कहानी–संग्रह
२०१४ गौरी धर्मपाल बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये
२०१५ कार्तिक घोष बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये
२०१६ अमरेन्द्र चक्रवर्ती गोरिल्लार चोख उपन्यासिका
२०१७ षष्ठिपद चट्टोपाध्याय बाल साहित्य में कुल योगदान के लिये

युवा पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

साहित्य अकादमी ने २०११ से युवा लेखकों के लिए नया पुरस्कार शुरू किया। इस पुरस्कार के विजेता इस प्रकार हैँ:[4]

वर्ष लेखक कृति शैली
२०११ विनोद घोषाल डानाओला मानुष कहानी–संग्रह
२०१२ सादिक़ हुसैन सम्मोहन कहानी–संग्रह
२०१३ शुभ्र बंद्योपाध्यायय बुद्धो लेखमाला ओ अन्यान्य श्रमण कविता–संग्रह
२०१४ अभिमन्यु महतो माटी कविता-संग्रह
२०१५ सुदीप चक्रवर्ती प्रेमेर साइज बत्रीश कविता
२०१६ राका दासगुप्त अपराह्न डाउनटाउन कविता
२०१७ शमीक घोष एल्विस ओ अमलासुंदरी कहानी-संग्रह

सन्दर्भ[संपादित करें]

  1. "अकादेमी पुरस्कार (1955-2016)". साहित्य अकादमी. १ अगस्त २०१७. मूल से 15 सितंबर 2016 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि १८ सितम्बर २०१७.
  2. "अकादमी अनुवाद पुरस्कार (१९८९-२०१६)". साहित्य अकादमी. १९ जुलाई २०१७. मूल से 4 सितंबर 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि १८ सितम्बर २०१७.
  3. "बाल साहित्य पुरस्कार (2010-2016)". साहित्य अकादमी. १९ जुलाई २०१७. मूल से 2 अगस्त 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि १८ सितम्बर २०१७.
  4. "साहित्य अकादेमी युवा पुरस्कार (2011–2017)". साहित्य अकादमी. २६ जुलाई २०१७. मूल से 2 अगस्त 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि १८ सितम्बर २०१७.