"भारत में सबसे बड़े साम्राज्यों की सूची": अवतरणों में अंतर
Content deleted Content added
छो 2405:204:E201:CB87:1AC:177:8928:2A68 (Talk) के संपादनों को हटाकर राजू जांगिड़ के आखिरी अवतरण को पूर्ववत किया टैग: वापस लिया |
छो बॉट: पुनर्प्रेषण ठीक कर रहा है |
||
पंक्ति 1: | पंक्ति 1: | ||
'''भारत में सबसे बडे साम्राज्यों की सूची''' इसमें 10 लाख से अधिक वर्ग किलोमीटर से अधिक क्षेत्र पर राज करने वाले भारत के सबसे बड़े [[साम्राज्य]]ों की ऐतिहासिक सूची है। ([[भारतीय उपमहाद्वीप]] में अपनी पूंजी के साथ है, [[ब्रिटिश राज]] और [[सिकंदर महान]] साम्राज्य की तरह विदेशी शासित साम्राज्य को छोड़कर) एक साम्राज्य बाहरी प्रदेशों के ऊपर एक राज्य की [[संप्रभुता]] का विस्तार शामिल है। [[सम्राट अशोक]] का [[मौर्य साम्राज्य]] भारत का सबसे बडा साम्राज्य और सबसे शक्तिशाली साम्राज्य था।'' |
'''भारत में सबसे बडे साम्राज्यों की सूची''' इसमें 10 लाख से अधिक वर्ग किलोमीटर से अधिक क्षेत्र पर राज करने वाले भारत के सबसे बड़े [[साम्राज्य]]ों की ऐतिहासिक सूची है। ([[भारतीय उपमहाद्वीप]] में अपनी पूंजी के साथ है, [[ब्रिटिश राज]] और [[सिकंदर|सिकंदर महान]] साम्राज्य की तरह विदेशी शासित साम्राज्य को छोड़कर) एक साम्राज्य बाहरी प्रदेशों के ऊपर एक राज्य की [[सम्प्रभुता|संप्रभुता]] का विस्तार शामिल है। [[अशोक|सम्राट अशोक]] का [[मौर्य राजवंश|मौर्य साम्राज्य]] भारत का सबसे बडा साम्राज्य और सबसे शक्तिशाली साम्राज्य था।'' |
||
{| class="wikitable sortable" |
{| class="wikitable sortable" |
||
! साम्राज्य || अधिकतम<br/>सिमा क्षेत्र<br/>(वर्ग कि॰मी॰ में) || भारतीय गणराज्य<br/>की तुलना में<br/>क्षेत्र आकार का प्रतिशत || साम्राज्य का<br/>शासन<br/>काल<br/> || अधिकतम साम्राज्य क्षेत्र<br/>बढानेवाले शासक || अधिकतम सिमा<br/>के दौरान राजधानी || द्वारा अनुमान |
! साम्राज्य || अधिकतम<br/>सिमा क्षेत्र<br/>(वर्ग कि॰मी॰ में) || भारतीय गणराज्य<br/>की तुलना में<br/>क्षेत्र आकार का प्रतिशत || साम्राज्य का<br/>शासन<br/>काल<br/> || अधिकतम साम्राज्य क्षेत्र<br/>बढानेवाले शासक || अधिकतम सिमा<br/>के दौरान राजधानी || द्वारा अनुमान |
||
|- |
|- |
||
| [[मौर्य साम्राज्य]] || 50,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*5000000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|-250}} || [[सम्राट अशोक]] <small> (''[[चक्रवर्ती]]'', ''[[सम्राट]]'') </small> || [[पाटलिपुत्र]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006">{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D | title = East-West Orientation of Historical Empires | journal = Journal of world-systems research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url =http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|accessdate=12 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref> |
| [[मौर्य राजवंश|मौर्य साम्राज्य]] || 50,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*5000000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|-250}} || [[अशोक|सम्राट अशोक]] <small> (''[[चक्रवर्ती]]'', ''[[सम्राट्|सम्राट]]'') </small> || [[पाटलिपुत्र]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006">{{cite journal |last1=Turchin|first1=Peter|last2=Adams|first2=Jonathan M.|last3=Hall|first3=Thomas D | title = East-West Orientation of Historical Empires | journal = Journal of world-systems research|date=December 2006 |volume=12|issue=2 |page=223 |url =http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381|accessdate=12 September 2016 |issn= 1076-156X}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
| [[मुगल साम्राज्य]] || 40,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*4000000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|1690}} || [[औरंगजेब]] <small> (''[[सम्राट]]'') </small> || [[पुरानी दिल्ली|शहाजहानबाद]] <small> ([[दिल्ली का इतिहास|दिल्ली]]) </small> || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
| [[मुग़ल साम्राज्य|मुगल साम्राज्य]] || 40,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*4000000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|1690}} || [[औरंगज़ेब|औरंगजेब]] <small> (''[[सम्राट्|सम्राट]]'') </small> || [[पुरानी दिल्ली|शहाजहानबाद]] <small> ([[दिल्ली का इतिहास|दिल्ली]]) </small> || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
||
|- |
|- |
||
| [[गुप्त राजवंश]] || 35,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*3500000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|400}} || [[चन्द्रगुप्त विक्रमादित्य]] <small> (''[[सम्राट]]'') </small> || [[पाटलिपुत्र]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
| [[गुप्त राजवंश]] || 35,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*3500000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|400}} || [[चन्द्रगुप्त विक्रमादित्य]] <small> (''[[सम्राट्|सम्राट]]'') </small> || [[पाटलिपुत्र]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
||
|- |
|- |
||
| '''[[भारतीय गणराज्य]] (तुलना के लिए)''' || 32,87,263 || - || - || - || - || [[भारत सरकार]]<ref>{{cite web |url=http://india.gov.in/india-glance/profile |title=India: Profile |work=National Portal of India |accessdate=14 October 2015 }}</ref> |
| '''[[भारत|भारतीय गणराज्य]] (तुलना के लिए)''' || 32,87,263 || - || - || - || - || [[भारत सरकार]]<ref>{{cite web |url=http://india.gov.in/india-glance/profile |title=India: Profile |work=National Portal of India |accessdate=14 October 2015 }}</ref> |
||
|- |
|- |
||
| [[दिल्ली सल्तनत]] ([[तुग़लक़ राजवंश|तुगलक]]) || 32,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*3200000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|1312}} || [[मुहम्मद बिन तुगलक]] <small> (''[[सुल्तान]]'') </small> || [[दिल्ली का इतिहास|दिल्ली]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
| [[दिल्ली सल्तनत]] ([[तुग़लक़ राजवंश|तुगलक]]) || 32,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*3200000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|1312}} || [[मुहम्मद बिन तुग़लक़|मुहम्मद बिन तुगलक]] <small> (''[[सुल्तान]]'') </small> || [[दिल्ली का इतिहास|दिल्ली]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
||
|- |
|- |
||
| [[मराठा साम्राज्य]] || 25,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*2500000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|1760}} || [[बालाजी बाजीराव पेशवा]] <small> (''[[पेशवा]]'') </small> || [[रायगड]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
| [[मराठा साम्राज्य]] || 25,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*2500000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|1760}} || [[बालाजी बाजी राव|बालाजी बाजीराव पेशवा]] <small> (''[[पेशवा]]'') </small> || [[रायगढ़ जिला, महाराष्ट्र|रायगड]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
||
|- |
|- |
||
| [[कुषाण राजवंश]] || 20,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*2000000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|200}} || [[कनिष्क]] <small> (''[[सम्राट]]'') </small> || [[:en:Kapisi|कापीसी]] <br> [[:en:Purushapur|पुरुषापुर]] <br> [[तक्षशिला]] <br> [[मथुरा]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
| [[कुषाण राजवंश]] || 20,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*2000000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|200}} || [[कनिष्क]] <small> (''[[सम्राट्|सम्राट]]'') </small> || [[:en:Kapisi|कापीसी]] <br> [[:en:Purushapur|पुरुषापुर]] <br> [[तक्षशिला]] <br> [[मथुरा]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
||
|- |
|- |
||
| [[गुर्जर प्रतिहार राजवंश]] || 18,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1800000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|860}} || [[मिहिर भोज|भोज 1]] <small> (''[[महाराजा]]'') </small> || [[कन्नौज]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/99/Gurjara-Pratihara-Empire]</ref> |
| [[गुर्जर प्रतिहार राजवंश]] || 18,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1800000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|860}} || [[मिहिर भोज|भोज 1]] <small> (''[[महाराजा]]'') </small> || [[कन्नौज]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/99/Gurjara-Pratihara-Empire]</ref> |
||
|- |
|- |
||
| [[राष्ट्रकूट राजवंश]] || 17,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1700000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|805}} || [[गोविन्द ३]] <small> (''[[सम्राट]]'') </small> || [[मान्यखेट]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/112/Rashtrakuta-Dynasty]</ref> |
| [[राष्ट्रकूट राजवंश]] || 17,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1700000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|805}} || [[गोविन्द तृतीय|गोविन्द ३]] <small> (''[[सम्राट्|सम्राट]]'') </small> || [[मान्यखेट]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/112/Rashtrakuta-Dynasty]</ref> |
||
|- |
|- |
||
| [[नंद वंश|नंद साम्राज्य]] || 15,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1500000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|-350}} || [[धनानंद]] <small> (''[[सम्राट]]'') </small> || [[पाटलिपुत्र]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/82/Nanda-Dynasty]</ref> |
| [[नंद वंश|नंद साम्राज्य]] || 15,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1500000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|-350}} || [[धनानंद]] <small> (''[[सम्राट्|सम्राट]]'') </small> || [[पाटलिपुत्र]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/82/Nanda-Dynasty]</ref> |
||
|- |
|- |
||
| [[:en:Indo-Scythians|इंडो-सिथीएंस साम्राज्य]] || 15,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1500000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|-100}} || [[:en:Maues|माउस]] <small> (''[[राजा]]'') </small> || [[:en:Sigal|सिगल]] <br> [[तक्षशिला]] <br> [[मथुरा]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/84/Indo-Scythians-Shaka]</ref> |
| [[:en:Indo-Scythians|इंडो-सिथीएंस साम्राज्य]] || 15,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1500000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|-100}} || [[:en:Maues|माउस]] <small> (''[[राजा]]'') </small> || [[:en:Sigal|सिगल]] <br> [[तक्षशिला]] <br> [[मथुरा]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/84/Indo-Scythians-Shaka]</ref> |
||
|- |
|- |
||
| [[शुंग राजवंश]] || 12,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1200000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|-150}} || [[पुष्यमित्र शुंग]] <small> (''[[सम्राट]]'') </small> || [[पाटलिपुत्र]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/148/Sunga-Empire]</ref> |
| [[शुंग राजवंश]] || 12,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1200000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|-150}} || [[पुष्यमित्र शुंग]] <small> (''[[सम्राट्|सम्राट]]'') </small> || [[पाटलिपुत्र]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/148/Sunga-Empire]</ref> |
||
|- |
|- |
||
| [[चालुक्य राजवंश]] || 11,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1100000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|636}} || [[पुलकैशिन द्वितीय]] <small> (''[[महाराजा]]'') </small> || [[बदामी, कर्नाटक]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/145/Chalukya-Dynasty]</ref> |
| [[चालुक्य राजवंश]] || 11,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1100000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|636}} || [[द्वितीय पुलकेशी|पुलकैशिन द्वितीय]] <small> (''[[महाराजा]]'') </small> || [[बदामी, कर्नाटक]] || <ref>[http://empires.findthedata.com/l/145/Chalukya-Dynasty]</ref> |
||
|- |
|- |
||
| [[पुष्यभूति राजवंश|हर्ष साम्राज्य]] || 10,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1000000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|648}} || [[हर्षवर्धन]] <small> (''[[सम्राट]]'') </small> || [[कन्नौज]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
| [[पुष्यभूति राजवंश|हर्ष साम्राज्य]] || 10,00,000 || {{Formatnum:{{#expr:100*1000000/3287263 round 0}}}}% || {{dts|648}} || [[हर्षवर्धन]] <small> (''[[सम्राट्|सम्राट]]'') </small> || [[कन्नौज]] || Peter Turchin et al.<ref name="Peter_2006"/> |
||
|} |
|} |
||
पंक्ति 53: | पंक्ति 53: | ||
width:15 textcolor:black shift:(5,-5) anchor:from fontsize:s |
width:15 textcolor:black shift:(5,-5) anchor:from fontsize:s |
||
bar:C1 from:0 till:5000 color:country text:"[[मौर्य साम्राज्य]]" ([[सम्राट अशोक]]) |
bar:C1 from:0 till:5000 color:country text:"[[मौर्य राजवंश|मौर्य साम्राज्य]]" ([[अशोक|सम्राट अशोक]]) |
||
bar:C2 from:0 till:4000 color:country text:"[[मुगल साम्राज्य]]" |
bar:C2 from:0 till:4000 color:country text:"[[मुग़ल साम्राज्य|मुगल साम्राज्य]]" |
||
bar:C3 from:0 till:3500 color:country text:"[[गुप्त साम्राज्य]]" |
bar:C3 from:0 till:3500 color:country text:"[[गुप्त साम्राज्य]]" |
||
bar:T1 from:0 till:3287 color:territory text:"[[भारत का गणतंत्र]]" |
bar:T1 from:0 till:3287 color:territory text:"[[भारत का गणतंत्र]]" |
19:15, 3 मार्च 2020 का अवतरण
भारत में सबसे बडे साम्राज्यों की सूची इसमें 10 लाख से अधिक वर्ग किलोमीटर से अधिक क्षेत्र पर राज करने वाले भारत के सबसे बड़े साम्राज्यों की ऐतिहासिक सूची है। (भारतीय उपमहाद्वीप में अपनी पूंजी के साथ है, ब्रिटिश राज और सिकंदर महान साम्राज्य की तरह विदेशी शासित साम्राज्य को छोड़कर) एक साम्राज्य बाहरी प्रदेशों के ऊपर एक राज्य की संप्रभुता का विस्तार शामिल है। सम्राट अशोक का मौर्य साम्राज्य भारत का सबसे बडा साम्राज्य और सबसे शक्तिशाली साम्राज्य था।
साम्राज्य | अधिकतम सिमा क्षेत्र (वर्ग कि॰मी॰ में) |
भारतीय गणराज्य की तुलना में क्षेत्र आकार का प्रतिशत |
साम्राज्य का शासन काल |
अधिकतम साम्राज्य क्षेत्र बढानेवाले शासक |
अधिकतम सिमा के दौरान राजधानी |
द्वारा अनुमान |
---|---|---|---|---|---|---|
मौर्य साम्राज्य | 50,00,000 | 152% | 250 ई.पू. | सम्राट अशोक (चक्रवर्ती, सम्राट) | पाटलिपुत्र | Peter Turchin et al.[1] |
मुगल साम्राज्य | 40,00,000 | 122% | 1690 | औरंगजेब (सम्राट) | शहाजहानबाद (दिल्ली) | Peter Turchin et al.[1] |
गुप्त राजवंश | 35,00,000 | 106% | 400 | चन्द्रगुप्त विक्रमादित्य (सम्राट) | पाटलिपुत्र | Peter Turchin et al.[1] |
भारतीय गणराज्य (तुलना के लिए) | 32,87,263 | - | - | - | - | भारत सरकार[2] |
दिल्ली सल्तनत (तुगलक) | 32,00,000 | 97% | 1312 | मुहम्मद बिन तुगलक (सुल्तान) | दिल्ली | Peter Turchin et al.[1] |
मराठा साम्राज्य | 25,00,000 | 76% | 1760 | बालाजी बाजीराव पेशवा (पेशवा) | रायगड | Peter Turchin et al.[1] |
कुषाण राजवंश | 20,00,000 | 61% | 200 | कनिष्क (सम्राट) | कापीसी पुरुषापुर तक्षशिला मथुरा |
Peter Turchin et al.[1] |
गुर्जर प्रतिहार राजवंश | 18,00,000 | 55% | 860 | भोज 1 (महाराजा) | कन्नौज | [3] |
राष्ट्रकूट राजवंश | 17,00,000 | 52% | 805 | गोविन्द ३ (सम्राट) | मान्यखेट | [4] |
नंद साम्राज्य | 15,00,000 | 46% | 350 ई.पू. | धनानंद (सम्राट) | पाटलिपुत्र | [5] |
इंडो-सिथीएंस साम्राज्य | 15,00,000 | 46% | 100 ई.पू. | माउस (राजा) | सिगल तक्षशिला मथुरा |
[6] |
शुंग राजवंश | 12,00,000 | 37% | 150 ई.पू. | पुष्यमित्र शुंग (सम्राट) | पाटलिपुत्र | [7] |
चालुक्य राजवंश | 11,00,000 | 33% | 636 | पुलकैशिन द्वितीय (महाराजा) | बदामी, कर्नाटक | [8] |
हर्ष साम्राज्य | 10,00,000 | 30% | 648 | हर्षवर्धन (सम्राट) | कन्नौज | Peter Turchin et al.[1] |
चित्रात्मक चार्ट
इन्हें भी देखें
बाहरी कड़ियाँ
सन्दर्भ
- ↑ अ आ इ ई उ ऊ ए Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (December 2006). "East-West Orientation of Historical Empires". Journal of world-systems research. 12 (2): 223. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 1076-156X. अभिगमन तिथि 12 September 2016.
- ↑ "India: Profile". National Portal of India. अभिगमन तिथि 14 October 2015.
- ↑ [1]
- ↑ [2]
- ↑ [3]
- ↑ [4]
- ↑ [5]
- ↑ [6]