"राजस्थान के मुख्यमंत्रियों की सूची": अवतरणों में अंतर

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
Shi Kiya
टैग: यथादृश्य संपादिका मोबाइल संपादन मोबाइल वेब संपादन
पंक्ति 71: पंक्ति 71:
<small>([[1952 Rajasthan Legislative Assembly election|1952 election]])</small>
<small>([[1952 Rajasthan Legislative Assembly election|1952 election]])</small>
|-
|-
| (3)
| (5
|[[File:Jai Narayan Vyas 1974 stamp of India.jpg|75px]]
|[[File:Jai Narayan Vyas 1974 stamp of India.jpg|75px]]
| [[जय नारायण व्यास]]
| [[जय नारायण व्यास]]
पंक्ति 79: पंक्ति 79:
|{{Age in years and days|1952|11|1|1954|11|13}}
|{{Age in years and days|1952|11|1|1954|11|13}}
|-
|-
| rowspan="3" | 5
| rowspan="3" | 6
| rowspan="3" |[[File:Mohan Lal Sukhadia 1988 stamp of India.jpg|75px]]
| rowspan="3" |[[File:Mohan Lal Sukhadia 1988 stamp of India.jpg|75px]]
| rowspan="3" | [[मोहन लाल सुखाड़िया]]
| rowspan="3" | [[मोहन लाल सुखाड़िया]]
पंक्ति 107: पंक्ति 107:
|colspan=3| N/A
|colspan=3| N/A
|-
|-
| (5)
| 7
|[[File:Mohan Lal Sukhadia 1988 stamp of India.jpg|75px]]
|[[File:Mohan Lal Sukhadia 1988 stamp of India.jpg|75px]]
| [[मोहन लाल सुखाड़िया]]
| [[मोहन लाल सुखाड़िया]]
पंक्ति 119: पंक्ति 119:
| rowspan="4" style="background-color: {{party color|भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस}}" |
| rowspan="4" style="background-color: {{party color|भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस}}" |
|-
|-
|rowspan=2| 6
|rowspan=2| 8
|rowspan=2|
|rowspan=2|
|rowspan=2| [[बरकतुल्लाह ख़ान|बरकतुल्लाह खान]]
|rowspan=2| [[बरकतुल्लाह ख़ान|बरकतुल्लाह खान]]
पंक्ति 130: पंक्ति 130:
<small>([[1972 Rajasthan Legislative Assembly election|1972 election]])</small>
<small>([[1972 Rajasthan Legislative Assembly election|1972 election]])</small>
|-
|-
| 7
| 9
|
|
| [[हरिदेव जोशी]]
| [[हरिदेव जोशी]]
पंक्ति 148: पंक्ति 148:
|colspan=3| N/A
|colspan=3| N/A
|-
|-
| 8
| 10
|[[File:BS Shekhawat.jpg|75px]]
|[[File:BS Shekhawat.jpg|75px]]
| [[भैरोंसिंह शेखावत|भैरों सिंह शेखावत]]
| [[भैरोंसिंह शेखावत|भैरों सिंह शेखावत]]
पंक्ति 170: पंक्ति 170:
|colspan=3| N/A
|colspan=3| N/A
|-
|-
| 9
| 11
|[[File:Jagannath Pahadia.jpg|75px]]
|[[File:Jagannath Pahadia.jpg|75px]]
| [[जगन्नाथ पहाड़िया]]
| [[जगन्नाथ पहाड़िया]]
पंक्ति 182: पंक्ति 182:
| rowspan="6" style="background-color: {{party color|भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस}}" |
| rowspan="6" style="background-color: {{party color|भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस}}" |
|-
|-
| 10
| 12
| [[File:The Governor of Assam, Shri Shiv Charan Mathur calls on the Vice President, Shri Mohd. Hamid Ansari, in New Delhi on July 23, 2008 (cropped).jpg|75px]]
| [[File:The Governor of Assam, Shri Shiv Charan Mathur calls on the Vice President, Shri Mohd. Hamid Ansari, in New Delhi on July 23, 2008 (cropped).jpg|75px]]
| [[शिवचरण माथुर]]
| [[शिवचरण माथुर]]
पंक्ति 190: पंक्ति 190:
|{{Age in years and days|1981|7|14|1985|2|23}}
|{{Age in years and days|1981|7|14|1985|2|23}}
|-
|-
| 11
| 13
|
|
| [[हीरा लाल देवपुरा]]
| [[हीरा लाल देवपुरा]]
पंक्ति 198: पंक्ति 198:
|{{Age in years and days|1985|2|23|1985|3|10}}
|{{Age in years and days|1985|2|23|1985|3|10}}
|-
|-
| (7)
| 14
|
|
| [[हरिदेव जोशी]]
| [[हरिदेव जोशी]]
पंक्ति 208: पंक्ति 208:
<small>([[1985 Rajasthan Legislative Assembly election|1985 election]])</small>
<small>([[1985 Rajasthan Legislative Assembly election|1985 election]])</small>
|-
|-
| (10)
| 15
|[[File:The Governor of Assam, Shri Shiv Charan Mathur calls on the Vice President, Shri Mohd. Hamid Ansari, in New Delhi on July 23, 2008 (cropped).jpg|75px]]
|[[File:The Governor of Assam, Shri Shiv Charan Mathur calls on the Vice President, Shri Mohd. Hamid Ansari, in New Delhi on July 23, 2008 (cropped).jpg|75px]]
| [[शिवचरण माथुर]]
| [[शिवचरण माथुर]]
पंक्ति 216: पंक्ति 216:
|{{Age in years and days|1988|1|20|1989|12|4}}
|{{Age in years and days|1988|1|20|1989|12|4}}
|-
|-
| (7)
| 16
|
|
| [[हरिदेव जोशी]]
| [[हरिदेव जोशी]]
पंक्ति 224: पंक्ति 224:
|{{Age in years and days|1989|12|4|1990|3|4}}
|{{Age in years and days|1989|12|4|1990|3|4}}
|-
|-
| (8)
| 17
|[[File:BS Shekhawat.jpg|75px]]
|[[File:BS Shekhawat.jpg|75px]]
| [[भैरोंसिंह शेखावत|भैरों सिंह शेखावत]]
| [[भैरोंसिंह शेखावत|भैरों सिंह शेखावत]]
पंक्ति 245: पंक्ति 245:
|colspan=3| N/A
|colspan=3| N/A
|-
|-
| (8)
| (18)
|[[File:BS Shekhawat.jpg|75px]]
|[[File:BS Shekhawat.jpg|75px]]
| [[भैरोंसिंह शेखावत|भैरों सिंह शेखावत]]
| [[भैरोंसिंह शेखावत|भैरों सिंह शेखावत]]
पंक्ति 257: पंक्ति 257:
| style="background-color: {{party color|भारतीय जनता पार्टी}}" |
| style="background-color: {{party color|भारतीय जनता पार्टी}}" |
|-
|-
| 12
| 19
|[[File:Ashok Gehlot.jpg|75px]]
|[[File:Ashok Gehlot.jpg|75px]]
| [[अशोक गहलोत]]
| [[अशोक गहलोत]]
पंक्ति 268: पंक्ति 268:
| style="background-color: {{party color|भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस}}" |
| style="background-color: {{party color|भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस}}" |
|-
|-
| 13
| 20
|[[File:Vasundhra Raje.jpg|75px]]
|[[File:Vasundhra Raje.jpg|75px]]
| [[वसुन्धरा राजे सिंधिया|वसुन्धरा राजे]]
| [[वसुन्धरा राजे सिंधिया|वसुन्धरा राजे]]
पंक्ति 280: पंक्ति 280:
| style="background-color: {{party color|भारतीय जनता पार्टी}}" |
| style="background-color: {{party color|भारतीय जनता पार्टी}}" |
|-
|-
| (12)
| (21)
|[[File:Ashok Gehlot.jpg|75px]]
|[[File:Ashok Gehlot.jpg|75px]]
| [[अशोक गहलोत]]
| [[अशोक गहलोत]]
पंक्ति 292: पंक्ति 292:
| style="background-color: {{party color|भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस}}" |
| style="background-color: {{party color|भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस}}" |
|-
|-
| (13)
| (22)
|[[File:Vasundhra Raje.jpg|75px]]
|[[File:Vasundhra Raje.jpg|75px]]
| [[वसुन्धरा राजे सिंधिया|वसुन्धरा राजे]]
| [[वसुन्धरा राजे सिंधिया|वसुन्धरा राजे]]
पंक्ति 304: पंक्ति 304:
| style="background-color: {{party color|भारतीय जनता पार्टी}}" |
| style="background-color: {{party color|भारतीय जनता पार्टी}}" |
|-
|-
| (12)
| (23)
|[[File:Ashok Gehlot.jpg|75px]]
|[[File:Ashok Gehlot.jpg|75px]]
| [[अशोक गहलोत]]
| [[अशोक गहलोत]]
पंक्ति 316: पंक्ति 316:
| style="background-color: {{party color|भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस}}" |
| style="background-color: {{party color|भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस}}" |
|-
|-
| 14
| 24
| [[File:Bhajan Lal Sharma sworn as CM.jpg|75px]]
| [[File:Bhajan Lal Sharma sworn as CM.jpg|75px]]
| [[भजन लाल शर्मा]]
| [[भजन लाल शर्मा]]

01:50, 17 दिसम्बर 2023 का अवतरण

मुख्यमंत्री, राजस्थान
राजस्थान सरकार
अधिस्थानसांगानेर
नियुक्तिकर्ताराजस्थान के राज्यपाल
अवधि काल5 वर्ष
उद्घाटक धारकहीरालाल शास्त्री
गठन7 अप्रैल 1949
उपाधिकारी
वेबसाइटhttps://cmo.rajasthan.gov.in/home

राजस्थान का मुख्यमंत्री भारतीय राज्य राजस्थान का मुख्य कार्यकारी होता है। भारत के संविधान के अनुसार, राज्यपाल राज्य का कानूनी प्रमुख होता है, लेकिन वास्तविक कार्यकारी अधिकार मुख्यमंत्री के पास होता है। राजस्थान विधान सभा के चुनावों के बाद, राज्य के राज्यपाल आमतौर पर बहुमत वाली पार्टी (या गठबंधन) को सरकार बनाने के लिए आमंत्रित करते हैं। राज्यपाल मुख्यमंत्री की नियुक्ति करता है, जिसकी मंत्रिपरिषद सामूहिक रूप से विधानसभा के प्रति उत्तरदायी होती है। विधानसभा के विश्वास को देखते हुए, मुख्यमंत्री का कार्यकाल पांच साल के लिए होता है और यह किसी कार्यकाल सीमा के अधीन नहीं है।

1949 से अब तक 14 लोग राजस्थान के मुख्यमंत्री रहे हैं। भारतीय जनता पार्टी की वसुंधरा राजे सिंधिया राज्य की मुख्यमंत्री के रूप में सेवा करने वाली एकमात्र महिला हैं।भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस के अशोक गहलोत ने 17 दिसंबर 2018 को तीसरी बार पदभार संभाला और दिसंबर 2023 तक कार्य करते हुवे 15 वर्षों के 3 कार्यकाल पूरे करने वाले राज्य के प्रथम मुख्यमंत्री बने।[1][2] 1998 से निरंतर चल रहे सत्ता परिवर्तन के रिवाज़ को आगे बढ़ाते हुवे, 2023 विधान सभा चुनाव में 115 सीटों के साथ जीतने पर भारतीय जनता पार्टी के भजन लाल शर्मा ने राज्य के 14वें मुख्यमंत्री के रूप में पदभार संभाला।

मुख्यमंत्रियों की सूची

राजस्थान के मुख्यमंत्रियों की सूची क्रमशः इस प्रकार से है–

क्र.स. Portrait मुख्यमंत्री का नाम निर्वाचन-क्षेत्र कार्यकाल विधानसभा

(चुनाव)

दल[a]
1 हीरालाल शास्त्री N/A 7 अप्रैल 1949 6 जनवरी 1951 &0000000055231200.0000001 वर्ष, 274 दिन भारतीय जनता पार्टी
2 सी एस वेंकटाचार N/A 6 जनवरी 1951 26 अप्रैल 1951 &0000000009504000.000000110 दिन
3 जय नारायण व्यास N/A 26 April 1951 3 March 1952 &0000000026956800.000000312 दिन
4 टीका राम पालीवाल महुवा 3 March 1952 1 November 1952 &0000000020995200.000000243 दिन 1st

(1952 election)

(5 जय नारायण व्यास किशनगढ़ 1 November 1952 13 November 1954 &0000000064152000.0000002 वर्ष, 12 दिन
6 मोहन लाल सुखाड़िया उदयपुर 13 November 1954 11 April 1957 &0000000389059200.00000012 वर्ष, 120 दिन
11 April 1957 11 March 1962 2nd

(1957 election)

12 March 1962 13 March 1967 3rd

(1962 election)

रिक्त[b]

(राष्ट्रपति शासन)

N/A 13 March 1967 26 April 1967 &0000000003801600.00000044 दिन N/A
7 मोहन लाल सुखाड़िया उदयपुर 26 April 1967 9 July 1971 &0000000132624000.0000004 वर्ष, 74 दिन 4th

(1967 election)

भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस
8 बरकतुल्लाह खान तिजारा 9 July 1971 11 October 1973 &0000000071236800.0000002 वर्ष, 94 दिन
5th

(1972 election)

9 हरिदेव जोशी बांसवाड़ा 11 October 1973 29 April 1977 &0000000111952800.0000003 वर्ष, 200 दिन
रिक्त[b]

(राष्ट्रपति शासन)

N/A 29 April 1977 22 June 1977 &0000000004665600.00000054 दिन N/A
10 भैरों सिंह शेखावत छबड़ा 22 June 1977 16 February 1980 &0000000083764800.0000002 वर्ष, 239 दिन 6th

(1977 election)

जनता पार्टी
रिक्त[b]

(राष्ट्रपति शासन)

N/A 16 February 1980 6 June 1980 &0000000009590400.000000111 दिन N/A
11 जगन्नाथ पहाड़िया वैर 6 June 1980 14 July 1981 &0000000034840800.0000001 वर्ष, 38 दिन 7th

(1980 election)

भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस
12 शिवचरण माथुर मांडलगढ़ 14 July 1981 23 February 1985 &0000000114026400.0000003 वर्ष, 224 दिन
13 हीरा लाल देवपुरा कुंभलगढ़ 23 February 1985 10 March 1985 &0000000001296000.00000015 दिन
14 हरिदेव जोशी बांसवाड़ा 10 March 1985 20 January 1988 &0000000090417600.0000002 वर्ष, 316 दिन 8th

(1985 election)

15 शिवचरण माथुर मांडलगढ़ 20 January 1988 4 December 1989 &0000000059032800.0000001 वर्ष, 318 दिन
16 हरिदेव जोशी बांसवाड़ा 4 December 1989 4 March 1990 &0000000007776000.00000090 दिन
17 भैरों सिंह शेखावत छबड़ा 4 मार्च 1990 15 दिसंबर 1992 &0000000087825600.0000002 वर्ष, 286 दिन 9th

(1990 चुनाव)

भारतीय जनता पार्टी
रिक्त[b](राष्ट्रपति शासन) N/A 15 दिसंबर 1992 4 दिसंबर1993 &0000000030585600.000000354 दिन N/A
(18) भैरों सिंह शेखावत बाली 4 दिसंबर 1993 1 दिसंबर 1998 &0000000157507200.0000004 वर्ष, 362 दिन 10th

(1993 चुनाव)

भारतीय जनता पार्टी
19 अशोक गहलोत सरदारपुरा 1 दिसंबर 1998 8 दिसंबर 2003 &0000000158392800.0000005 वर्ष, 7 दिन 11th
(1998 चुनाव)
भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस
20 वसुन्धरा राजे झालरापाटन 8 दिसंबर 2003 12 दिसंबर 2008 &0000000158133600.0000005 वर्ष, 4 दिन 12th

(2003 चुनाव)

भारतीय जनता पार्टी
(21) अशोक गहलोत सरदारपुरा 12 दिसंबर 2008 13 दिसंबर 2013 &0000000157874400.0000005 वर्ष, 1 दिन 13th

(2008 चुनाव)

भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस
(22) वसुन्धरा राजे झालरापाटन 13 दिसंबर 2013 17 दिसंबर 2018 &0000000158133600.0000005 वर्ष, 4 दिन 14th

(2013 चुनाव)

भारतीय जनता पार्टी
(23) अशोक गहलोत सरदारपुरा 17 दिसंबर 2018 15 दिसंबर 2023 &0000000157593600.0000004 वर्ष, 363 दिन 15th

(2018 चुनाव)

भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस
24 भजन लाल शर्मा सांगानेर 15 दिसंबर 2023 पदस्थ &0000000011836800.000000137 दिन 16th

(2023 चुनाव)

भारतीय जनता पार्टी

समय-रेखा

भजन लाल शर्मावसुंधरा राजेअशोक गहलोतहीरा लाल देवपुरािशवचरण माथुरजगन्नाथ पहािड़याभैरों िसंह शेखावतहरिदेव जोशीबरकतुल्लाह खानमोहन लाल सुखािड़याटीका राम पालीवालजय नारायण व्याससी एस वेंकटाचारहीरा लाल शास्त्री

आंकड़े

कार्यकाल के अनुसार मुख्यमंत्रियों की सूची

क्र.स. मुख्यमंत्री का नाम दल मुख्यमंत्री पद की अवधि
1. मोहन लाल सुखाड़िया कांग्रेस 16 वर्ष, 194 दिन
2. अशोक गेहलोत कांग्रेस 15 वर्ष, 6 दिन
3. भैरों सिंह शेखावत भाजपा 10 वर्ष, 157 दिन
4. वसुन्धरा राजे भाजपा 10 वर्ष, 8 दिन
5. हरिदेव जोशी कांग्रेस 6 वर्ष, 241 दिन
6. शिव चरण माथुर कांग्रेस 5 वर्ष, 117 दिन
7. जय नारायण व्यास कांग्रेस 2 वर्ष, 324 दिन
8. बरकतुल्लाह खान कांग्रेस 2 वर्ष, 94 दिन
9. हीरा लाल शास्त्री कांग्रेस 1 वर्ष, 274 दिन
10. जगन्नाथ पहाड़िया कांग्रेस 1 वर्ष, 38 दिन
11. टीका राम पालीवाल कांग्रेस 243 दिन
12. सी. एस. वेंकटाचार कांग्रेस 110 दिन
13. हीरा लाल देवपुरा कांग्रेस 15 दिन
14. भजन लाल शर्मा भाजपा 1 दिन

इन्हें भी देखें

सन्दर्भ

  1. "Ashok Gehlot Resigns As Rajasthan Chief Minister As BJP Thumps Congress In Assembly Polls". English Jagran (अंग्रेज़ी में). 2023-12-03. अभिगमन तिथि 2023-12-03.
  2. "Who is Bhajan Lal Sharma, the new chief minister of Rajasthan". The Times of India. 2023-12-12. आइ॰एस॰एस॰एन॰ 0971-8257. अभिगमन तिथि 2023-12-14.
  1. This column only names the chief minister's party. The state government he heads may be a complex coalition of several parties and independents; these are not listed here.
  2. सन्दर्भ त्रुटि: <ref> का गलत प्रयोग; PR नाम के संदर्भ में जानकारी नहीं है।