इनुपियाक भाषा

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
नारंगी रंग में इनुपियाक भाषा का क्षेत्र प्रदर्शित है (उत्तरी अलास्का और सुदूर उत्तर-पश्चिमी कनाडा का एक कोना)।

इनुपियाक या अलास्काई इनुइट, इनुइट भाषा की बोलियों का एक समूह है, जो उत्तरी और उत्तर-पश्चिमी अलास्का के इनुपियाक लोगों द्वारा बोली जाती है। इनुपियाक भाषा ऐस्किमो भाषाओं की एक सदस्य भाषा है। इस भाषा को बोलने वालों की संख्या सात से नौ हज़ार है। यह भाषा लैटिन लिपि में लिखी जाती है।

इनुपियाक वर्णमाला[संपादित करें]

इनुपियाक वर्णमाला[1]
A a Ch ch G g Ġ ġ H h I i K k L l Ḷ ḷ Ł ł Ł̣ ł̣ M m
a cha ga ġa ha i ka la ḷa ła ł̣a ma
N n Ñ ñ Ŋ ŋ P p Q q R r S s Sr sr T t U u V v Y y
na ña ŋa pa qa ra sa sra ta u va ya

वाक्य का नमूना[संपादित करें]

यह कोबुक नदी के ऐस्किमो की इनुपियाट भाषा का एक नमूना है ( के लिए q पुन: प्रतिलेखित)।

Kayuqtuq ukiaġmi. Sikulġmiu-rami pisruktuaq tamaani. Qaluŋmik niġiruak tikiññiġaa iyyaġrim apiq-srukługu-aasriiñ, "Nakiñ taamna qa-lik piviuŋ?"

"Kanakŋa sikuiḷḷiġumun pamium-nik niksiksuqługu niksiksikkaġa," itnaġniġaa.[2]

हिन्दी अनुवाद:

पतझड़ के समय जब पहली बर्फ़ जम रही थी तब लोमड़ी और काला भालू आसपास थे। भालू मछली खा रही लोमड़ी के पास आया और उससे पूछा, "तुम्हें यह मछली कहाँ से प्राप्त हुई?"।

लोमड़ी ने कहा, "मैंने नदी में जहाँ पर खुले स्थल हैं में अपनी पूँछ को हूक बनाकर मछली पकड़ी"।

शब्दकोश की तुलना[संपादित करें]

तीन बोलियों में संख्या नामों की तुलना:

नॉर्थ स्लोप इनुपियाक[3] उत्तर-पश्चिम अलास्का इनुपियाक[3]
(कोबुक मालिमियुट)
किंग द्वीप इनुपियाक[4] अर्थ
atausiq atausriq atausiq 1
malġuk malġuk maġluuk 2
piŋasut piñasrut piŋasut 3
sisamat sisamat sitamat 4
tallimat tallimat tallimat 5
itchaksrat itchaksrat aġvinikłit 6
tallimat malġuk tallimat malġuk tallimat maġluuk 7
tallimat piŋasut tallimat piñasrut tallimat piŋasut 8
quliŋuġutaiḷaq quliŋŋuutaiḷaq qulinŋutailat 9
qulit qulit qulit 10
qulit atausiq qulit atausriq qulit atausiq 11
qulit malġuk qulit malġuk qulit maġluuk 12
qulit piŋasut qulit piñasrut qulit piŋasut 13
akimiaġutaiḷaq akimiaŋŋutaiḷaq agimiaġutailaq 14
akimiaq akimiaq agimiaq 15
akimiaq atausiq akimiaq atausriq agimiaq atausiq 16
akimiaq malġuk akimiaq malġuk agimiaq maġluuk 17
akimiaq piŋasut akimiaq piñasrut agimiaq piŋasut 18
iñuiññaŋŋutaiḷaq iñuiñaġutaiḷaq inuinaġutailat 19
iñuiññaq iñuiñaq inuinnaq 20
iñuiññaq qulit iñuiñaq qulit inuinaq qulit 30
malġukipiaq malġukipiaq maġluutiviaq 40
malġukipiaq qulit malġukipiaq qulit maġluutiviaq qulit 50
piŋasukipiaq piñasrukipiaq piŋasuutiviaq 60
piŋasukipiaq qulit piñasrukipiaq qulit piŋasuutiviaq qulit 70
sisamakipiaq sisamakipiaq . 80
sisamakipiaq qulit sisamakipiaq qulit . 90
tallimakipiaq tallimakipiaq tallimativiaq 100
kavluutit . kabluutit 1000

सन्दर्भ[संपादित करें]

  1. Kaplan, Lawrence (2000). "L'Inupiaq et les contacts linguistiques en Alaska". In Tersis, Nicole and Michèle Therrien (eds.), Les langues eskaléoutes: Sibérie, Alaska, Canada, Groënland, pages 91-108. Paris: CNRS Éditions. For an overview of Inupiaq phonology, see pages 92-94.
  2. Unipchaat 2: Animal stories of the Kobuk River Eskimos 1969. Fairbanks: Summer Institute of Linguistics. Booklet, 26 p.
  3. "Interactive IñupiaQ Dictionary". Alaskool.org. मूल से 8 जुलाई 2015 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2012-08-23.
  4. "Ugiuvaŋmiuraaqtuaksrat / Future King Island Speakers". Ankn.uaf.edu. 2009-04-17. मूल से 23 सितंबर 2015 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2012-08-23. (अंग्रेज़ी)

बाहरी कड़ियाँ[संपादित करें]