विलोम
नेविगेशन पर जाएँ
खोज पर जाएँ
किसी शब्द का विलोम शब्द उस शब्द के अर्थ से उल्टा या विपरीत अर्थ वाला होता है। भिन्न अर्थ वाले शब्दों को विपरीतार्थी शब्द अथवा विलोम शब्द (Vilom Shabd) कहा जाता है। आसान भाषा में अगर कहा जाए तब वैसे शब्द जो एक दूसरे को विपरीत अर्थ देते हो, वह विलोम शब्द कहलाते हैं। [1] जैसे:
शब्द | विलोम शब्द |
---|---|
मोटा | पतला |
संशय | असंशय |
अच्छा | बुरा |
पूर्ण | अपूर्ण |
हित | अहित |
गुण | अवगुण |
कृतज्ञ | कृतघ्न |
तुच्छ | महान् |
प्रगतिशील | प्रतिगामी |
देव | दानव |
निकट | दूर |
रात | दिन |
धुप | छांव |
हर्ष | शोक |
कुछ प्रमुख शब्दों के विलोम शब्द[संपादित करें]
- अंकुश - निरंकुश
- अकाल - सुकाल
- माता - पिता
- अकलुष कलुष
- अग्राह्य -ग्राह्य
- अग्रज - अनुज
- उत्साह - अनुत्साह
- सोत्साह - निरुत्साह
- अग्रिम - अन्तिम
- अचल - चल
- अजल - निर्जल
- वृष्टि - अनावृष्टि
- अनंत - अंत
- अति -अल्प
- अथ - इति
- अतुकान्त - तुकान्त
- अतिवृष्टि - अनावृष्टि
- अनाहूत - आहुत
- अनुकूल - प्रतिकूल
- अनुरक्ति -विरक्ति
- अनित्य - नित्य
- अनुलोम - विलोम
- अनभिज्ञ - भिज्ञ
- अभिज्ञ - अनभिज्ञ
- अमृत, अमि, (अमिय) - विष, जहर
- अर्पण - ग्रहण
- अपेक्षा - उपेक्षा
- अर्वाचीन - प्राचीन
- अपकार - उपकार
- अवलम्ब - निरालम्ब
- अल्प - अधिक
- अधम- उत्तम
- अवनत- उन्नत
- अन्तरंग- बहिरंग
- अनाथ- सनाथ
- अथ - इति
- आदर -अनादर
- अदेय - देय
- अन्तरंग - बहिरंग
- अंतर - बाह्य
- अंशतः - पूर्णतः
- अल्पकालीन - दीर्घकालीन
- अल्पज्ञ - बहुज्ञ
- अपेक्षित - अनपेक्षित
- अधुनातन - पुरातन
- अंगीकार, स्वीकार - अस्वीकार
- अवनि, पृथ्वी, भू, - अम्बर, आकाश, नभ
- अधर्म - सध्दर्म
- अदोष - सदोष
- अल्पायु - दीर्घायु
- अभ्यस्त - अनभ्यस्त
- अनुरक्त - विरक्त
- अमर - मर्त्य
- अतल - वितल
- अवर - प्रवर
- अमावस्या - प्रूर्णिमा
- असली - नकली
- अरूचि - सुरूचि
- अज्ञ - विज्ञ
- अपकार - उपकार
- अनागत - आगत
- अनिष्ट - इष्ट
- अस्त - उदय
- अस्ताचल - उदयाचल
- अनातुर - आतुर
- अनैतिहासिक - ऐतिहासिक
- अपचार - उपचार
- अवरोह - आरोह
- अनुत्तीर्ण - उत्तीर्ण
- रात - दिन
- अमृत - विष
- अथ - इति
- अन्धकार - प्रकाश
- अल्पायु -दीर्घायु
- इच्छा -अनिच्छ।
- उत्कर्ष - अपकर्ष
- अनुराग -विराग
- आदि - अंत
- आगामी - गत
- उत्थान - पतन
- आग्रह - दुराग्रह
- एकता - अनेकता
- अनुज - अग्रज
- आकर्षण - विकर्षण
- उद्यमी - आलसी
- अधिक - न्यून
- आदान - प्रदान
- उर्वर - ऊसर
- एक - अनेक
- आलस्य - स्फूर्ति
- अर्थ - अनर्थ
- उधार - नगद
- उत्कृष्ट - निकृष्ट
- उत्तम - अधम
- आदर्श - यथार्थ
- आय - व्यय
- स्वाधीन - पराधीन
- आहार - निराहार
- दाता - याचक
- खेद - प्रसन्नता
- गुप्त - प्रकट
- प्रत्यक्ष - परोक्ष
- घृणा - प्रेम
- सजीव - निर्जीव
- सुगंध - दुर्गन्ध
- मौखिक - लिखित
- संक्षेप - विस्तार
- घात - प्रतिघात
- निंदा - स्तुति
- मितव्यय - अपव्यय
- सरस - नीरस
- सौभाग्य - दुर्भाग्य
- मोक्ष - बंध
- कृतज्ञ - कृतघ्न
- क्रय - विक्रय
- दुर्लभ - सुलभ
- निरक्षर - साक्षर
- नूतन - पुरातन
- बंधन - मुक्ति
- ठोस - तरल
- यश - अपयश
- सगुण - निर्गुण
- मूक - वाचाल
- रुग्ण - स्वस्थ
- रक्षक - भक्षक
- वरदान - अभिशाप
- शुष्क - आर्द्र
- हर्ष - शोक
- क्षणिक - शाश्वत
- विधि - निषेध
- विधवा - सधवा
- शयन - जागरण
- शीत - उष्ण
- सक्रिय - निष्क्रय
- सफल - असफल
- सज्जन - दुर्जन
- शुभ - अशुभ
- संतोष - असंतोष
- समझदार - नासमझ
- अल्पभाषी - बहोत बोलने वाला
- दुत्कार - स्वागत
- दायां - बायां
- दिन - रात
बाहरी कड़ियाँ[संपादित करें]
- ↑ "विलोम शब्द". wikiHindi. अभिगमन तिथि 2022-10-21.