सामग्री पर जाएँ

कन्नड के महाकाव्य

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से

यहाँ कन्नड़ भाषा में उपलब्ध महाकाव्यों की एक सूची दी गयी है। अपने शोध के आधार पर कन्नड विद्वान एलएस शेषगिरी राव का दावा है कि पम्पा (939 ई) द्वारा सबसे पहले रचित आदिपुराण नामक महाकाव्य से लेकर वर्तमान समय तक कन्नड लेखकों ने एक समृद्ध और सक्रिय महाकाव्य परम्परा का निर्माण किया है। एसएस भूषणुरमाथा का भव्यमानव (1983) उस परम्परा में नवीनतम है। [1]

मध्ययुगीन कन्नड़ साहित्यिक स्रोतों के आधार पर, भारतविद् एंथनी वार्डर का दावा है कि 941 ई से पहले रामायण और महाभारत के कन्नड़ संस्करण और काव्य (या महाकाव्य) जैसे द्वारा असगा द्वारा रचित कर्नाटक कुमारसम्भव (850 ई) विद्यमान थे। [2] कन्नड़ विद्वान आर नरसिंहाचार्य के अनुसार, श्री विजय द्वारा रचित "चन्द्रप्रभापुराण" की रचना ९वीं शताब्दी के आरम्भ में हुई थी। वे अमामोघवर्ष प्रथम के दरबारी कवि थे।[3]

यह सूची किसी भी प्रकार से सम्पूर्ण नहीं है। यहां सूचीबद्ध महाकाव्यों के अलावा, कई महाकाव्य हैं जो "खंडकाव्य" या महाम्यकाव्य" कहलाते हैं।

कन्नड भाषा के प्रमुख महाकाव्य
पन्थ/दर्शन महाकाव्य रचयिता रचनावर्ष (ई) संरक्षक
जैन धर्म आदिपुराण आदिकवि पम्प 939 राष्ट्रकूट राजवंश
पन्थनिरपेक्ष विक्रमार्जुन विजय (पम्प भरत) आदिकवि पम्प 941 राष्ट्रकूट राजवंश
जैन धर्म् शान्तिपुराण श्री पोन्न 950 राष्ट्रकूट राजवंश
जैन धर्म त्रिषष्टिलक्षणमहापुराण चामुण्डराया 978 पश्चिम गंग वंश
जैन धर्म अजितपुराण रन्ना 993 प्रतीच्य चालुक्य
पन्थनिरपेक्ष साहसभीम विजय (गदायुद्ध) रन्ना 1000 पश्चिमी चालुक्य राजवंश
जैन धर्म वर्धमानपुराण नागवर्म द्वितीय 1042 पश्चिमी चालुक्य राजवंश
जैन धर्म मल्लिनाथपुराण नागचन्द्र 1105 होयसल राजवंश
जैन धर्म रामचन्द्रचरितपुराण नागचन्द्र 1105 होयसल राजवंश
शैव गिरिजाकल्याण हरिहर 1160 होयसल राजवंश
जैन धर्म नेमिनाथपुराण नेमिचन्द्र 1170 होयसल राजवंश
वैष्णव सम्प्रदाय जगन्नाथविजय रुद्रभट्ट 1180 होयसल राजवंश
जैन धर्म चन्द्रप्रभापुराण अग्गल 1189 होयसल राजवंश
जैन धर्म वर्धमानपुराण अचन्ना 1195 देवगिरि के यादव
जैन धर्म यशोधराचरिते जन्न 1209 होयसल राजवंश
पन्थनिरपेक्ष हरिश्चन्द्रकाव्य राघवांक 1220 होयसल राजवंश
शैव सिद्धरामपुराण राघवांक 1220 होयसल राजवंश
शैव सोमनाथचरिते राघवांक १३वीं शताब्दी होयसल राजवंश
शैव वीरेश्वरचरित राघवांक १३वीं शताब्दी होयसल राजवंश
जैन धर्म अनन्तनाथपुराण जन्न 1230 होयसल राजवंश
जैन धर्म पुष्पदन्तपुरण गुणवर्मा द्वितीय 1235 होयसल राजवंश
जैन धर्म शान्तीश्वरपुराण कमलाभाव 1235 देवगिरि के यादव
जैन धर्म नेमिनाथपुराण महाबालकवि 1254 होयसल राजवंश
जैन धर्म कुमुदेन्दु रामायण कुमुदेन्दु 1275 होयसल राजवंश
जैन धर्म पूर्वपुराण (आदिपुराण) हस्तिमल्ल १३वीं शताब्दी होयसल राजवंश
शैव बासवपुराण भीम कवि 1369 विजयनगर साम्राज्य
जैन धर्म धर्मनाथपुरण मधुर 1385 विजयनगर साम्राज्य
पन्थनिरपेक्ष पद्मराजपुराण पद्मानक 1385 विजयनगर साम्राज्य
वैष्णव गदुगिन भरत (कुमारव्यास भरत) कुमारव्यास, तिम्मन्ना कवि 1425, 1510 विजयनगर साम्राज्य
शैव प्रभुलिङ्गलीले चामरस 1425 विजयनगर साम्राज्य
शैव सिंगिरजापुराण (मल्ल-बासवराजचरित) सिंगिरज 1500 विजयनगर साम्राज्य
शैव सुन्दरपुरण बोम्मरस १५वीं शताब्दी विजयनगर साम्राज्य
शैव रेवनसिद्धेश्वर पुराण चतुर्मुख बोम्मरस 1500 विजयनगर साम्राज्य
शैव त्रिष्ष्टि पुरातनर चरिते (लिङ्गपुराण) सुरङ्गकवि 1500 विजयनगर साम्राज्य
वैष्णव तोरावे रामायण कुमार वाल्मीकि (नरहरि) 1500 विजयनगर साम्राज्य
जैन धर्म नेमि-जिनेश पुराण मञ्जरस तृतीय 1508 विजयनगर साम्राज्य
जैन धर्म शान्तिनाथपुराण शन्तिकीर्ति 1519 विजयनगर साम्राज्य
वैष्णव भागवत पुराण छटु विट्ठलनाथ 1520 विजयनगर साम्राज्य
पन्थनिरपेक्ष रामनाथ चरिते (कुमाररम चरिते) नञुद कवि 1525 विजयनगर साम्राज्य
शैव वीरशैवामृतपुराण गुब्बी के मल्लनार्य 1530 विजयनगर साम्राज्य
शैव महादेवी अक्कनपुराण चेन्नबसवांक १६वीं शताब्दी विजयनगर साम्राज्य
जैन धर्म शल्व भरत शल्व 1550 विजयनगर साम्राज्य
वैष्णव रामविजयचरित्र देवप्पा कवि 1550 विजयनगर साम्राज्य
जैन धर्म चन्द्रप्रभापुराण डोड्डय्या 1550 विजयनगर साम्राज्य
जैन धर्म भरतेश वैभव रत्नाकरवर्णी 1557 विजयनगर साम्राज्य
शैव सिद्धेश्वरपुराण विरक्त टोंटदार्य 1560 विजयनगर साम्राज्य
जैन धर्म चन्द्रप्रभापुराण डोड्डनांक 1578 विजयनगर साम्राज्य
शैव छन्नबासवपुराण विरुपक्ष पण्डित 1584 विजयनगर साम्राज्य
वैष्णव चामराजोक्ति विलास(रामायण) राजा चामराज वडियार पञ्चम 1617-1637 मैसूर राज्य
वैष्णव अद्वित रामायण निजगुणार्य 1650 मैसूर राज्य
वैष्णव भागवत्गीता पंढरपुर के नागरस 1650
वैष्णव मार्कण्डेय रामायण तिम्मरस 1650 मैसूर राज्य
पन्थनिरपेक्ष राजशेखर विलास सदाक्षरदेव 1655 मैसूर राज्य
शैव बासवरजविजय (वृषभेन्द्र विजय) सदाक्षरदेव 1671 मैसूर राज्य
शैव शबरशङ्कर विलास सदाक्षरदेव 1671 मैसूर राज्य
वैष्णव विष्णुपुराण चिक्कौपाध्याय 1672 मैसूर राज्य
जैन धर्म रामचन्द्र चरिते चन्द्रशेखर, पद्मनाभ 1700 मैसूर राज्य
वैष्णव जैमिनीभरत लक्ष्मीश 1700 मैसूर राज्य
वैष्णव रामाभ्युदय-कथाकुसुममञ्जरी तिम्मामात्य (तिम्मार्य) 1700 मैसूर राज्य
वैष्णव भरत लक्षमकवि 1728 मैसूर राज्य
शैव लिङ्गपुराण कलाले नंजराज 1732 मैसूर राज्य
वैष्णव रामायण" वेङ्कामात्य 1770 मैसूर राज्य
वैष्णव कौशिक रामायण बठलेश्वर 1770 मैसूर राज्य
वैष्णव शङ्कर रामायण तिम्मन्ना 18वीं शताब्दी मैसूर राज्य
वैष्णव आध्यात्म रामायण शङ्करनारायण 18वीं शताब्दी मैसूर राज्य
वैष्णव मूलबाबा रामायण हरिदास 18वीं शताब्दी मैसूर राज्य
जैन धर्म जिनरामायण चन्द्रसागरवर्णी 1810 मैसूर रियासत
जैन धर्म रामकथावतार देवचन्द्र ~1838 मैसूर रियासत
पन्थनिरपेक्ष संगोली रायन डांगे (लोक) John Faithfull Fleet 1874 बंबई प्रेसीडेंसी
वैष्णव अद्भुत रामायण (prose) मुड्डन्ना 1885 मैसूर रियासत
वैष्णव श्री रामश्वमेध(गद्य) मुड्डन्ना 1896 मैसूर रियासत
वैष्णव महाभारत (गद्य) अलसिंहराचर 1912 मैसूर रियासत
वैष्णव रामायण (गद्य) अलसिंहराचर 1912 मैसूर रियासत
वैष्णव महाभारत (गद्य) वी के गलगनत 1933 मैसूर रियासत
वैष्णव श्री रामायण दर्शनम् कुप्पाली वी गौड़ा पुटप्पा 1949 मैसूर रियासत
वैष्णव वचनभारत (गद्य) ए आर कृष्णशास्त्री 1950 मैसूर रियासत
वैष्णव रामायण (गद्य) वी सीताराम शास्त्री 1960 मैसूर रियासत
वैष्णव रामावतार (गद्य) एस कृष्ण शर्मा 1965 मैसूर राज्य
वैष्णव श्रीरामपट्टाभिषेक मास्ती वेंकटेश अयंगार 1972 मैसूर रियासत
पन्थनिरपेक्ष भारतसिन्धु रश्मि विनायक कृष्ण गोकाक 1982 मैसूर रियासत
पन्थनिरपेक्ष भव्यमानव एस एस भूषनुरेमत 1983 मैसूर रियासत
  1. Rao in Datta (1988), pp1180-1183, chapter-Epic(Kannada)
  2. Warder (1988), p240, pp247-248
  3. Narasimhacharya (1988), p18