"सदस्य:फ़िलप्रो/भारतीय राज्यों की भाषाएँ": अवतरणों में अंतर
Content deleted Content added
→चण्डीगढ़: पंजाबी |
भाषाएँ से मातृभाषाएँ |
||
पंक्ति 1: | पंक्ति 1: | ||
{| class="wikitable floatright" |
{| class="wikitable floatright" |
||
|+ |
|+भारत की मातृभाषाएँ<ref name="2011जनगणना">{{cite web |url=http://www.censusindia.gov.in/2011Census/C-16_25062018_NEW.pdf |title=Paper 1 of 2018 Language |publisher=भारत की जनगणना |format=PDF |accessdate=5 जून 2018}}</ref> |
||
!|भाषाएँ |
!|भाषाएँ |
||
!|2011 |
!|2011 |
||
पंक्ति 78: | पंक्ति 78: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना">{{cite web |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport-Hindi.pdf |title=भारत के भाषाजात अल्रपंखवयकों के आयुक्त का पचासवाँ प्रतिवेदन (जुलाई 2012 से जून 2013) |publisher=भाषाजात अल्रपंखवयकों के आयुक्त, अल्पसंख्यक कार्य मंत्रालय, भारत सरकार |format=PDF |accessdate=5 सितम्बर 2017}}</ref> |
!|2001<ref name="2001जनगणना">{{cite web |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport-Hindi.pdf |title=भारत के भाषाजात अल्रपंखवयकों के आयुक्त का पचासवाँ प्रतिवेदन (जुलाई 2012 से जून 2013) |publisher=भाषाजात अल्रपंखवयकों के आयुक्त, अल्पसंख्यक कार्य मंत्रालय, भारत सरकार |format=PDF |accessdate=5 सितम्बर 2017}}</ref> |
||
पंक्ति 144: | पंक्ति 144: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 193: | पंक्ति 193: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|1971<ref name="Kapoor1994"/> |
!|1971<ref name="Kapoor1994"/> |
||
|- |
|- |
||
पंक्ति 228: | पंक्ति 228: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 281: | पंक्ति 281: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 330: | पंक्ति 330: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|1991<ref name="1991जनगणना"/> |
!|1991<ref name="1991जनगणना"/> |
||
!|1981<ref name="Mehrotra1990"/> |
!|1981<ref name="Mehrotra1990"/> |
||
पंक्ति 366: | पंक्ति 366: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 410: | पंक्ति 410: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 455: | पंक्ति 455: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 514: | पंक्ति 514: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 573: | पंक्ति 573: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 632: | पंक्ति 632: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 688: | पंक्ति 688: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|1981<ref name="Mehrotra1990"/><ref name="Pattanayak1990">{{cite book|author=Debi Prasanna Pattanayak|title=Multilingualism in India|url=https://books.google.com/books?id=aQYICqUZJ8UC|year=1990|publisher=Multilingual Matters|isbn=978-1-85359-072-6|page=6}}</ref> |
!|1981<ref name="Mehrotra1990"/><ref name="Pattanayak1990">{{cite book|author=Debi Prasanna Pattanayak|title=Multilingualism in India|url=https://books.google.com/books?id=aQYICqUZJ8UC|year=1990|publisher=Multilingual Matters|isbn=978-1-85359-072-6|page=6}}</ref> |
||
|- |
|- |
||
पंक्ति 717: | पंक्ति 717: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 769: | पंक्ति 769: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 834: | पंक्ति 834: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 879: | पंक्ति 879: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 944: | पंक्ति 944: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 989: | पंक्ति 989: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,048: | पंक्ति 1,048: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,107: | पंक्ति 1,107: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,159: | पंक्ति 1,159: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,218: | पंक्ति 1,218: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,277: | पंक्ति 1,277: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,343: | पंक्ति 1,343: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,409: | पंक्ति 1,409: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,458: | पंक्ति 1,458: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|1991<ref name="1991जनगणना"/> |
!|1991<ref name="1991जनगणना"/> |
||
!|1981<ref name="Mehrotra1990"/> |
!|1981<ref name="Mehrotra1990"/> |
||
पंक्ति 1,504: | पंक्ति 1,504: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,549: | पंक्ति 1,549: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,598: | पंक्ति 1,598: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|1991<ref name="1991जनगणना"/> |
!|1991<ref name="1991जनगणना"/> |
||
!|1981<ref name="Mehrotra1990"/> |
!|1981<ref name="Mehrotra1990"/> |
||
पंक्ति 1,649: | पंक्ति 1,649: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,694: | पंक्ति 1,694: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,760: | पंक्ति 1,760: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,819: | पंक्ति 1,819: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,877: | पंक्ति 1,877: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,935: | पंक्ति 1,935: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 1,994: | पंक्ति 1,994: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 2,047: | पंक्ति 2,047: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 2,105: | पंक्ति 2,105: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
||
पंक्ति 2,170: | पंक्ति 2,170: | ||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
!|मातृभाषाएँ |
|||
!|भाषाएँ |
|||
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
!|2011<ref name="2011जनगणना"/> |
||
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
!|2001<ref name="2001जनगणना"/> |
05:35, 15 जनवरी 2019 का अवतरण
भाषाएँ | 2011 | 2001 | 1991 | 1981 | 1971 |
---|---|---|---|---|---|
हिन्दी[a] | 43.63% | 41.03% | 39.29% | 38.74% | 36.99% |
बंगाली | 8.03% | 8.11% | 8.30% | 7.71% | 8.17% |
मराठी | 6.86% | 6.99% | 7.45% | 7.43% | 7.62% |
तेलुगु | 6.70% | 7.19% | 7.87% | 7.61% | 8.16% |
तमिल | 5.70% | 5.91% | 6.32% | — | 6.88% |
अन्य भाषाएँ[b] | 29.08% | 30.77% | 30.77% | 38.51% | 32.18% |
अण्डमान और निकोबार द्वीप समूह
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|---|---|
बंगाली | 28.49% | 25.71% | 23.05%[c] | 24.68% | — |
हिन्दी | 19.29% | 18.23% | 17.62% | — | 16.07% |
तमिल | 15.20% | 17.68% | 19.07% | — | — |
तेलुगु | 13.24% | 12.81% | 11.75% | — | — |
निकोबारी | 7.60% | — | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 16.17% | 25.57% | 28.51% | 75.32% | 83.93% |
अरुणाचल प्रदेश
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
निशी | 28.60% | 18.97% | 19.91% | 23.59% |
आदि | 17.35% | 17.61% | 17.94% | — |
बंगाली | 7.27% | 8.85% | 8.19% | — |
हिन्दी | 7.10% | 7.39% | 7.31%[c] | — |
नेपाली | 6.89% | 8.64% | 9.39% | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 32.79% | 38.53% | 37.26% | 76.41% |
असम
असम (अरुणाचल प्रदेश, मिजोरम, मेघालय सहित) (1971)
मातृभाषाएँ | 1971[8] |
---|---|
असमिया | — |
बंगाली | — |
बोड़ो | — |
हिन्दी | 5.34%[c] |
अन्य भाषाएँ[b] | 94.662% |
असम (1981–2011)
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981 |
---|---|---|---|---|
असमिया | 48.38% | 48.81% | 57.81% | — |
बंगाली | 28.92% | 27.55% | 21.67% | — |
हिन्दी | 6.73% | 5.89% | 4.62%[c] | — |
बोड़ो | 4.54% | 4.86% | 5.28% | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 11.43% | 12.89% | 10.62% | — |
आन्ध्र प्रदेश (तेलंगाना सहित)
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|---|---|
तेलुगु | 83.55% | 83.85% | 84.77% | 85.13% | — |
उर्दू | 8.87% | 8.63% | 8.36% | — | — |
हिन्दी | 3.69% | 3.23% | 2.77%[c] | — | 2.28% |
तमिल | 0.84% | 1.01% | 1.13% | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 3.05% | 3.28% | 2.97% | 14.87% | 97.72% |
उत्तर प्रदेश
उत्तर प्रदेश (उत्तराखण्ड सहित) (1971–1991)
मातृभाषाएँ | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|
हिन्दी | 90.11%[c] | 89.68% | 88.54% |
उर्दू | 8.98% | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 0.91% | 10.32% | 11.46% |
उत्तर प्रदेश (2001–2011)
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] |
---|---|---|
हिन्दी | 94.08% | 91.32% |
उर्दू | 5.42% | 7.99% |
पंजाबी | 0.25% | 0.31% |
बंगाली | 0.12% | 0.11% |
सिन्धी | 0.01% | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 0.12% | 0.11% |
उत्तराखण्ड
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] |
---|---|---|
हिन्दी | 89.15% | 87.95% |
उर्दू | 4.22% | 5.86% |
पंजाबी | 2.61% | 2.91% |
बंगाली | 1.50% | 1.45% |
नेपाली | 1.05% | 1.07% |
अन्य भाषाएँ[b] | 1.47% | 0.76% |
ओडिशा
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
ओड़िआ | 82.70% | 83.04% | 82.75%[c] | 82.83% |
हिन्दी | 2.95% | 2.83% | 2.40% | — |
कुई | 2.24% | 2.49% | 2.01% | — |
संथाली | 2.06% | 1.90% | 2.09% | — |
उर्दू | 1.60% | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 8.45% | 7.80% | 8.65% | 17.17% |
कर्नाटक
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
कन्नड़ | 66.54% | 65.92% | 66.22% | 65.69% |
उर्दू | 10.83% | 10.48% | 9.96% | — |
तेलुगु | 5.84% | 7.00% | 7.39% | — |
तमिल | 3.45% | 3.55% | 3.84% | — |
मराठी | 3.38% | 3.58% | 3.65% | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 9.96% | 9.47% | 8.94% | 34.31% |
केरल
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
मलयालम | 97.03% | 96.74% | 96.56% | 95.99% |
तमिल | 1.50% | 1.87% | 2.12% | — |
कन्नड़ | 0.26% | 0.26% | — | — |
कोंकणी | 0.21% | 0.19% | — | — |
हिन्दी | 0.16% | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 0.84 | 0.94% | 1.32% | 4.01% |
गुजरात
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|---|---|
गुजराती | 85.97% | 84.40% | 91.49% | 90.73% | — |
हिन्दी | 7.06% | 4.71% | 2.94%[c] | — | 5.01% |
सिन्धी | 1.96% | 1.89% | 1.70% | — | — |
मराठी | 1.52% | 1.51% | 1.37% | — | — |
भीली | 1.37% | 4.75% | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 2.12% | 2.73% | 2.50% | 9.27% | 94.99% |
गोवा
गोवा, दमन और दीव (1981)
मातृभाषाएँ | 1981[7][9] |
---|---|
कोंकणी | 54.65% |
मराठी | 25.18% |
अन्य भाषाएँ[b] | 20.17% |
गोवा (1991–2011)
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] |
---|---|---|---|
कोंकणी | 66.11% | 57.13% | 51.52% |
मराठी | 10.89% | 22.57% | 33.36% |
हिन्दी | 10.29% | 5.70% | 3.17%[c] |
कन्नड़ | 4.66% | 5.54% | 4.64% |
उर्दू | 2.83% | 4.02% | 3.41% |
अन्य भाषाएँ[b] | 5.22% | 5.05% | 3.90% |
चण्डीगढ़
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|---|---|
हिन्दी | 73.60% | 67.53% | 61.07%[c] | 55.11% | 55.96% |
पंजाबी | 22.03% | 27.89% | 34.72% | — | — |
उर्दू | 1.00% | 0.81% | — | — | — |
नेपाली | 0.62% | — | — | — | — |
बंगाली | 0.59% | — | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 2.16% | 3.77% | 4.21% | 44.89% | 44.04% |
छत्तीसगढ़
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] |
---|---|---|
हिन्दी | 83.62% | 82.61% |
गोंडी | 4.19% | 4.29% |
ओड़िआ | 3.58% | 3.93% |
हल्बी | 2.76% | 2.62% |
कुड़ुख़ | 2.02% | 2.13% |
अन्य भाषाएँ[b] | 3.83% | 4.42% |
जम्मू और कश्मीर
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|---|---|
कश्मीरी | 53.27% | 53.49% | 52.29% | 52.73% | — |
हिन्दी | 20.83% | 18.44% | 17.32%[c] | — | 15.07% |
डोगरी | 20.04% | 21.74% | 24.39% | — | — |
पंजाबी | 1.75% | 1.88% | 2.84% | — | — |
भोटिया | 0.86% | — | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 3.25% | 3.45% | 1.95% | 47.27% | 84.93% |
झारखण्ड
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] |
---|---|---|
हिन्दी | 61.95% | 57.56% |
संथाली | 9.91% | 10.69% |
बंगाली | 9.74% | 9.68% |
उर्दू | 5.96% | 8.63% |
हो | 3.01% | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 9.43% | 13.44% |
तमिलनाडु
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
तमिल | 88.37% | 89.41% | 86.71% | 85.35% |
तेलुगु | 5.87% | 5.65% | 7.12% | — |
कन्नड़ | 1.78% | 1.67% | 2.16% | — |
उर्दू | 1.75% | 1.51% | 1.86% | — |
मलयालम | 1.01% | 0.89% | 1.18% | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 1.22% | 0.86% | 0.97% | 14.65% |
त्रिपुरा
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
बंगाली | 65.73% | 67.14% | 68.88% | 69.59% |
त्रिपुरी (ककबरक) | 25.88% | 25.46% | 23.50% | — |
हिन्दी | 2.11% | 1.68% | 1.66%[c] | — |
मोघ | 0.97% | 0.90% | 1.01% | — |
ओड़िआ | 0.71% | 0.75% | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 4.60% | 4.08% | 4.95% | 30.41% |
दमन और दीव
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] |
---|---|---|---|
गुजराती | 50.83% | 67.69% | 91.13% |
हिन्दी | 36.31% | 19.44% | 3.59%[c] |
मराठी | 4.53% | 4.27% | 1.24% |
बंगाली | 2.15% | — | — |
ओड़िआ | 1.82% | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 4.36% | 8.59% | 4.04% |
दादरा और नगर हवेली
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
भीली | 37.26% | 40.42% | 55.03% | 68.69% |
हिन्दी | 26.16% | 15.07% | 5.05%[c] | — |
गुजराती | 21.48% | 23.62% | 21.91% | — |
मराठी | 7.01% | — | 3.56% | — |
कोंकणी | 2.26% | — | 12.32% | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 5.83% | 20.88% | 2.13% | 31.31% |
नागालैण्ड
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
कोन्याक | 12.34% | 12.46% | 11.37% | — |
आओ | 11.68% | 12.94% | 14.04% | 13.94% |
लोथा | 8.97% | 8.46% | 6.98% | — |
अंगामी | 7.68% | 6.62% | 8.06% | — |
बंगाली | 3.78% | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 55.55% | 53.37% | 54.15% | 86.06% |
पंजाब
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|---|---|
पंजाबी | 89.82% | 91.69% | 92.22% | 84.88% | — |
हिन्दी | 9.35% | 7.60% | 7.29%[c] | — | 20.10% |
उर्दू | 0.10% | 0.11% | — | — | — |
बंगाली | 0.10% | 0.08% | — | — | — |
नेपाली | 0.08% | 0.08% | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 0.55% | 0.43% | 0.49% | 15.12% | 79.9% |
पश्चिम बंगाल
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|---|---|
बंगाली | 86.22% | 85.27% | 85.99% | 86.34% | — |
हिन्दी | 6.96% | 7.17% | 6.58%[c] | — | 6.13% |
संथाली | 2.66% | 2.80% | 2.73% | — | — |
उर्दू | 1.82% | 2.06% | 2.14% | — | — |
नेपाली | 1.27% | 1.28% | 1.26% | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 1.07% | 1.42% | 1.30% | 13.66% | 93.87% |
पुदुच्चेरी
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
तमिल | 88.22% | 88.42% | 89.19% | 89.18% |
तेलुगु | 5.96% | 5.22% | 4.31% | — |
मलयालम | 3.84% | 4.39% | 4.75% | — |
उर्दू | 0.69% | — | — | — |
हिन्दी | 0.51% | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 0.78% | 1.97% | 1.75% | 10.82% |
बिहार
बिहार (झारखण्ड सहित) (1971–1991)
मातृभाषाएँ | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|
हिन्दी (मैथिली सहित) |
80.86%[c] | 80.17% | 79.77% |
उर्दू | 9.89% | — | — |
संथाली | 2.95% | — | — |
बंगाली | 2.92% | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 3.38% | 19.83% | 20.23% |
बिहार (2001–2011)
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] |
---|---|---|
हिन्दी | 77.52% | 73.06% |
मैथिली | 12.55% | 14.25% |
उर्दू | 8.42% | 11.39% |
बंगाली | 0.78% | 0.53% |
संथाली | 0.44% | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 0.29% | 0.76% |
मणिपुर
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
मणिपुरी (मैतै) | 53.30% | 58.43% | 60.43% | 62.36% |
थाडो | 7.84% | 8.25% | 5.64% | — |
तांगखुल | 6.41% | 6.46% | 5.45% | — |
कबुई | 3.84% | 4.06% | 3.50% | — |
नेपाली | 2.23% | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 26.38% | 22.80% | 24.98% | 37.64% |
मध्य प्रदेश
मध्य प्रदेश (छत्तीसगढ़ सहित) (1971–1991)
मातृभाषाएँ | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|
हिन्दी | 85.55%[c] | 84.37% | 83.30% |
भीली | 3.35% | — | — |
गोंडी | 2.24% | — | — |
मराठी | 1.94% | — | — |
उर्दू | 1.86% | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 5.06% | 15.63% | 16.7% |
मध्य प्रदेश (2001–2011)
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] |
---|---|---|
हिन्दी | 88.57% | 87.26% |
भीली | 4.94% | 4.93% |
मराठी | 1.70% | 2.10% |
गोंडी | 1.60% | 1.53% |
उर्दू | 1.26% | 1.97% |
अन्य भाषाएँ[b] | 1.93% | 2.22% |
महाराष्ट्र
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[10][8] |
---|---|---|---|---|---|
मराठी | 68.93% | 68.79% | 73.34% | 73.62% | 76.61% |
हिन्दी | 12.89% | 11.03% | 7.81%[c] | — | 5.02% |
उर्दू | 6.71% | 7.12% | 7.26% | — | — |
गुजराती | 2.11% | 2.39% | 2.55% | — | — |
तेलुगु | 1.18% | — | 1.42% | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 8.18% | 10.68% | 7.62% | 26.38% | 18.37% |
मिजोरम
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
मिज़ो | 73.16% | 73.21% | 75.11% | 77.59% |
बंगाली | 9.83% | 9.05% | 8.57% | — |
लाखेर | 3.82% | 3.91% | 3.83% | — |
त्रिपुरी (ककबरक) | 2.97% | 1.98% | 3.83% | — |
पावी | 2.61% | 2.80% | 2.22% | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 7.61% | 9.04% | 6.44% | 22.41% |
मेघालय
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
खासी | 46.59% | 47.05% | 49.54% | 47.46% |
गारो | 31.56% | 31.41% | 30.86% | — |
बंगाली | 7.84% | 8.01% | 8.13% | — |
हिन्दी | 2.12% | 2.16% | 2.19%[c] | — |
नेपाली | 1.84% | 2.25% | 2.77% | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 10.05% | 9.12% | 6.51% | 52.34% |
राजस्थान
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|---|---|
हिन्दी | 89.39% | 90.97% | 89.56%[c] | 89.89% | 91.73% |
भीली | 5.24% | 4.60% | 5.13% | — | — |
पंजाबी | 3.32% | 2.01% | 1.90% | — | — |
उर्दू | 0.97% | 1.17% | 2.17% | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 1.08% | 1.23% | 1.24% | 10.11% | 8.27% |
राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्र दिल्ली
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[11] |
---|---|---|---|---|---|
हिन्दी | 84.92% | 80.94% | 81.64%[c] | 76.29% | 75.97% |
पंजाबी | 5.20% | 7.14% | 7.94% | — | 13.40% |
उर्दू | 5.17% | 6.31% | 5.45% | — | 5.68% |
बंगाली | 1.29% | 1.50% | 1.29% | — | 1.01% |
अन्य भाषाएँ[b] | 3.42% | 4.10% | 3.68% | 23.71% | 3.94% |
लक्षद्वीप
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
मलयालम | 84.17% | 83.80% | 84.47% | 84.51% |
तमिल | 0.56% | — | — | — |
हिन्दी | 0.25% | — | — | — |
बंगाली | 0.22% | — | — | — |
मह्ल और अन्य भाषाएँ[b] | 14.80% | 16.20% | 15.53% | 15.49% |
सिक्किम
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] |
---|---|---|---|---|
नेपाली | 62.60% | 62.61% | 63.09% | 62.57% |
हिन्दी | 7.96% | 6.67% | 4.89%[c] | — |
भूटिया (सिक्किमी) | 6.86% | 7.73% | 8.02% | — |
लिंबू | 6.34% | 6.34% | 6.64% | — |
लेपचा | 6.27% | 6.61% | 7.34% | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 9.97% | 10.04% | 10.02% | 37.43% |
हरियाणा
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|---|---|
हिन्दी | 88.05% | 87.31% | 91.00%[c] | 88.77% | 89.42% |
पंजाबी | 9.47% | 10.57% | 7.11% | — | — |
उर्दू | 1.48% | 1.23% | 1.59% | — | — |
बंगाली | 0.28% | 0.19% | — | — | — |
मैथिली | 0.10% | — | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 0.62% | 0.70% | 0.30% | 11.23% | 10.58% |
हिमाचल प्रदेश
मातृभाषाएँ | 2011[1] | 2001[5] | 1991[6] | 1981[7] | 1971[8] |
---|---|---|---|---|---|
हिन्दी | 85.88% | 89.01% | 88.87%[c] | 88.95% | 86.87% |
पंजाबी | 8.96% | 5.99% | 6.28% | — | — |
नेपाली | 1.30% | 1.16% | — | — | — |
किन्नौरी | 1.20% | 1.06% | 1.19% | — | — |
कश्मीरी | 0.83% | — | — | — | — |
अन्य भाषाएँ[b] | 1.83% | 2.79% | 3.66% | 11.05% | 13.13% |
नोट
सन्दर्भ
- ↑ अ आ इ ई उ ऊ ए ऐ ओ औ क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ ट ठ ड ढ ण त थ द ध न प फ ब भ म य "Paper 1 of 2018 Language" (PDF). भारत की जनगणना. अभिगमन तिथि 5 जून 2018.
- ↑ "C-17 POPULATION BY BILINGUALISM AND TRILINGUALISM" (PDF). महारजिस्ट्रार एवं जनगणना आयुक्त का कार्यालय, भारत. मूल (PDF) से 2018-11-15 को पुरालेखित. नामालूम प्राचल
|deadurl=
की उपेक्षा की गयी (मदद) - ↑ "C-17 POPULATION BY BILINGUALISM AND TRILINGUALISM". महारजिस्ट्रार एवं जनगणना आयुक्त का कार्यालय, भारत. मूल से 2016-12-27 को पुरालेखित. नामालूम प्राचल
|deadurl=
की उपेक्षा की गयी (मदद) - ↑ अ आ इ ई उ ऊ ए ऐ ओ औ क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ ट ठ ड ढ ण त थ द ध न प फ ब भ म य "C-17 POPULATION BY BILINGUALISM AND TRILINGUALISM". महारजिस्ट्रार एवं जनगणना आयुक्त का कार्यालय, भारत. मूल से 2018-11-13 को पुरालेखित. नामालूम प्राचल
|deadurl=
की उपेक्षा की गयी (मदद) - ↑ अ आ इ ई उ ऊ ए ऐ ओ औ क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ ट ठ ड ढ ण त थ द ध न प फ ब भ म "भारत के भाषाजात अल्रपंखवयकों के आयुक्त का पचासवाँ प्रतिवेदन (जुलाई 2012 से जून 2013)" (PDF). भाषाजात अल्रपंखवयकों के आयुक्त, अल्पसंख्यक कार्य मंत्रालय, भारत सरकार. अभिगमन तिथि 5 सितम्बर 2017.
- ↑ अ आ इ ई उ ऊ ए ऐ ओ औ क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ ट ठ ड ढ ण त थ द ध न प फ "Thirty-eight Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India (For the period July, 1999 to June, 2000)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. अभिगमन तिथि 5 सितम्बर 2017.
- ↑ अ आ इ ई उ ऊ ए ऐ ओ औ क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ ट ठ ड ढ ण त थ द ध न Raja R. Mehrotra (1 January 1990). Nehru: Man Among Men. Mittal Publications. आई॰ऍस॰बी॰ऍन॰ 978-81-7099-196-0.
- ↑ अ आ इ ई उ ऊ ए ऐ ओ औ क ख ग घ ङ Kapil Kapoor (1994). Language, Linguistics, and Literature, the Indian Perspective. Academic Foundation. आई॰ऍस॰बी॰ऍन॰ 8171880649.
- ↑ Debi Prasanna Pattanayak (1990). Multilingualism in India. Multilingual Matters. पृ॰ 6. आई॰ऍस॰बी॰ऍन॰ 978-1-85359-072-6.
- ↑ B. P. Mahapatra (1989). Constitutional languages. Presses Université Laval. आई॰ऍस॰बी॰ऍन॰ 2763771866.
- ↑ Prem Kumar Jayaswal (1990). Librarianship and Bureaucratic Organisation: A Study in the Sociology of Library Profession in India, Volume 1. Concept Publishing Company. आई॰ऍस॰बी॰ऍन॰ 8170223210.