"शम्सुर्रहमान फ़ारूक़ी": अवतरणों में अंतर

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
छो हैं → थे
सुधार किया गया
पंक्ति 1: पंक्ति 1:

{{Infobox writer
{{Infobox writer
| name = शम्सुर्रहमान फ़ारूक़ी<br /><small>{{Nastaliq|'''شمس الرحمٰن فاروقی'''}}</small>
| name = शम्सुर्रहमान फ़ारूक़ी<br /><small>{{Nastaliq|'''شمس الرحمٰن فاروقی'''}}</small>
पंक्ति 6: पंक्ति 5:
| caption =
| caption =
| birth_name = शम्सुर्रहमान फारुकी
| birth_name = शम्सुर्रहमान फारुकी
| birth_date = {{Birth date and age|1935|01|15}}
| birth_date = 30 सितंबर 1935
| birth_place = आज़मगढ़, उत्तर प्रदेश
| birth_place = आज़मगढ़, उत्तर प्रदेश
| death_date = {{Death date and age|df=y|2020|12|25|1935|09|30}}
| death_date = {{Death date and age|df=y|2020|12|25|1935|09|30}}
पंक्ति 14: पंक्ति 13:
| occupation = [[कवि]], [[आलोचना|आलोचक]]
| occupation = [[कवि]], [[आलोचना|आलोचक]]
}}
}}

'''शम्सुर्रहमान फारुकी''' [[सरस्वती सम्मान]] से सम्मानित [[साहित्यकार]] और उर्दू ज़बान व अदब के नामवर [[आलोचना|आलोचक]] थे। उनको उर्दू आलोचना के टी. एस. एलियट के रूप में माना जाता है और उन्होंने साहित्यिक समीक्षा के नए मॉडल तैयार किए हैं।<ref name="columbia">{{cite web|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00fwp/srf/txt_kazimi.html|title=Shamsur Rehman Faruqi - The master critic|publisher=Columbia.Edu (source=[[Dawn (newspaper)|Daily Dawn]]-11 July 2004)|accessdate=2012-08-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20150919025410/http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00fwp/srf/txt_kazimi.html|archive-date=19 सितंबर 2015|url-status=dead}}</ref> इनके द्वारा रचित एक [[आलोचना|समालोचना]] ''[[तनक़ीदी अफ़कार]]'' के लिये उन्हें सन् 1986 में [[साहित्य अकादमी पुरस्कार]] ([[साहित्य अकादमी पुरस्कार उर्दू|उर्दू]]) से सम्मानित किया गया।<ref name="sahitya">{{cite web | url=http://sahitya-akademi.gov.in/sahitya-akademi/awards/akademi%20samman_suchi_h.jsp | title=अकादमी पुरस्कार | publisher=साहित्य अकादमी | accessdate=11 सितंबर 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160915135020/http://sahitya-akademi.gov.in/sahitya-akademi/awards/akademi%20samman_suchi_h.jsp | archive-date=15 सितंबर 2016 | url-status=dead }}</ref>निधन 25 दिसंबर 2020।<ref>[https://www.bbc.com/hindi/india-55447769 शम्सुर्रहमान फ़ारूक़ी : अदब का चाँद अब आसमां का हो गया], राना सफ़वी, इतिहासकार, बीबीसी हिंदी के लिए, 26 दिसंबर 2020</ref>
'''शम्सुर्रहमान फारुकी''' [[सरस्वती सम्मान]] से सम्मानित [[साहित्यकार]] और उर्दू ज़बान व अदब के नामवर [[आलोचना|आलोचक]] थे। उनको उर्दू आलोचना के टी. एस. एलियट के रूप में माना जाता है और उन्होंने साहित्यिक समीक्षा के नए मॉडल तैयार किए हैं।<ref name="columbia">{{cite web|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00fwp/srf/txt_kazimi.html|title=Shamsur Rehman Faruqi - The master critic|publisher=Columbia.Edu (source=[[Dawn (newspaper)|Daily Dawn]]-11 July 2004)|accessdate=2012-08-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20150919025410/http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00fwp/srf/txt_kazimi.html|archive-date=19 सितंबर 2015|url-status=dead}}</ref> इनके द्वारा रचित एक [[आलोचना|समालोचना]] ''[[तनक़ीदी अफ़कार]]'' के लिये उन्हें सन् 1986 में [[साहित्य अकादमी पुरस्कार]] ([[साहित्य अकादमी पुरस्कार उर्दू|उर्दू]]) से सम्मानित किया गया।<ref name="sahitya">{{cite web | url=http://sahitya-akademi.gov.in/sahitya-akademi/awards/akademi%20samman_suchi_h.jsp | title=अकादमी पुरस्कार | publisher=साहित्य अकादमी | accessdate=11 सितंबर 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160915135020/http://sahitya-akademi.gov.in/sahitya-akademi/awards/akademi%20samman_suchi_h.jsp | archive-date=15 सितंबर 2016 | url-status=dead }}</ref>निधन 25 दिसंबर 2020।<ref>[https://www.bbc.com/hindi/india-55447769 शम्सुर्रहमान फ़ारूक़ी : अदब का चाँद अब आसमां का हो गया], राना सफ़वी, इतिहासकार, बीबीसी हिंदी के लिए, 26 दिसंबर 2020</ref>




== प्रारंभिक जीवन ==
== प्रारंभिक जीवन ==
शम्सुर्रहमान का जन्म 15 जनवरी 1935 को भारत में हुआ था। उन्होंने अंग्रेजी में (एमए) की डिग्री 1955 में [[इलाहाबाद विश्वविद्यालय]] से प्राप्त की। उनके माता-पिता अलग अलग पृष्ठभूमि के थे - पिता देवबंदी मुसलमान थे जबकि मां का घर काफी उदार था। उनकी परवरिश उदार वातावरण में हुई, वह मुहर्रम और शबे बारात के साथ होली भी मना लिया करता था।<ref>{{Cite web |url=http://www.bbc.co.uk/hindi/india/2015/03/150323_shamsur_rehman_farooki_interview_pm |title=संग्रहीत प्रति |access-date=27 मार्च 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150603075615/http://www.bbc.co.uk/hindi/india/2015/03/150323_shamsur_rehman_farooki_interview_pm |archive-date=3 जून 2015 |url-status=live }}</ref>
शम्सुर्रहमान का जन्म 30 सितंबर 1935 को भारत में हुआ था। उन्होंने अंग्रेजी में (एमए) की डिग्री 1955 में [[इलाहाबाद विश्वविद्यालय]] से प्राप्त की। उनके माता-पिता अलग अलग पृष्ठभूमि के थे - पिता देवबंदी मुसलमान थे जबकि मां का घर काफी उदार था। उनकी परवरिश उदार वातावरण में हुई, वह मुहर्रम और शबे बारात के साथ होली भी मना लिया करता था।<ref>{{Cite web |url=http://www.bbc.co.uk/hindi/india/2015/03/150323_shamsur_rehman_farooki_interview_pm |title=संग्रहीत प्रति |access-date=27 मार्च 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150603075615/http://www.bbc.co.uk/hindi/india/2015/03/150323_shamsur_rehman_farooki_interview_pm |archive-date=3 जून 2015 |url-status=live }}</ref>


== सन्दर्भ ==
== सन्दर्भ ==
{{टिप्पणीसूची}}
{{टिप्पणीसूची}}

{{सरस्वती सम्मान}}
{{सरस्वती सम्मान}}

[[श्रेणी:1935 में जन्मे लोग]]
[[श्रेणी:1935 में जन्मे लोग]]
[[श्रेणी:२०२० में निधन]]
[[श्रेणी:२०२० में निधन]]
[[श्रेणी:सरस्वती सम्मान से सम्मानित]]
[[श्रेणी:सरस्वती सम्मान से सम्मानित]]
[[श्रेणी:पद्मश्री प्राप्तकर्ता]]
[[श्रेणी:पद्मश्री प्राप्तकर्ता]]
{{जीवनचरित-आधार}}
[[श्रेणी:साहित्य अकादमी द्वारा पुरस्कृत उर्दू भाषा के साहित्यकार]]
[[श्रेणी:साहित्य अकादमी द्वारा पुरस्कृत उर्दू भाषा के साहित्यकार]]

{{जीवनचरित-आधार}}

03:25, 28 दिसम्बर 2020 का अवतरण

शम्सुर्रहमान फ़ारूक़ी
شمس الرحمٰن فاروقی
जन्मशम्सुर्रहमान फारुकी
30 सितंबर 1935
आज़मगढ़, उत्तर प्रदेश
मौत25 दिसम्बर 2020(2020-12-25) (उम्र 85)
इलाहाबाद
पेशाकवि, आलोचक
राष्ट्रीयताभारतीय

शम्सुर्रहमान फारुकी सरस्वती सम्मान से सम्मानित साहित्यकार और उर्दू ज़बान व अदब के नामवर आलोचक थे। उनको उर्दू आलोचना के टी. एस. एलियट के रूप में माना जाता है और उन्होंने साहित्यिक समीक्षा के नए मॉडल तैयार किए हैं।[1] इनके द्वारा रचित एक समालोचना तनक़ीदी अफ़कार के लिये उन्हें सन् 1986 में साहित्य अकादमी पुरस्कार (उर्दू) से सम्मानित किया गया।[2]निधन 25 दिसंबर 2020।[3]


प्रारंभिक जीवन

शम्सुर्रहमान का जन्म 30 सितंबर 1935 को भारत में हुआ था। उन्होंने अंग्रेजी में (एमए) की डिग्री 1955 में इलाहाबाद विश्वविद्यालय से प्राप्त की। उनके माता-पिता अलग अलग पृष्ठभूमि के थे - पिता देवबंदी मुसलमान थे जबकि मां का घर काफी उदार था। उनकी परवरिश उदार वातावरण में हुई, वह मुहर्रम और शबे बारात के साथ होली भी मना लिया करता था।[4]

सन्दर्भ

  1. "Shamsur Rehman Faruqi - The master critic". Columbia.Edu (source=Daily Dawn-11 July 2004). मूल से 19 सितंबर 2015 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2012-08-25.
  2. "अकादमी पुरस्कार". साहित्य अकादमी. मूल से 15 सितंबर 2016 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 11 सितंबर 2016.
  3. शम्सुर्रहमान फ़ारूक़ी : अदब का चाँद अब आसमां का हो गया, राना सफ़वी, इतिहासकार, बीबीसी हिंदी के लिए, 26 दिसंबर 2020
  4. "संग्रहीत प्रति". मूल से 3 जून 2015 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 27 मार्च 2015.