"परिमेय फलनों के समाकल की सूची": अवतरणों में अंतर

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
छो Bot: अंगराग परिवर्तन
पंक्ति 1: पंक्ति 1:
नीचे प्रमुख परिमेय फलनों (rational functions) के '''समाकल''' (integrals) दिये गये हैं।
नीचे प्रमुख परिमेय फलनों (rational functions) के '''समाकल''' (integrals) दिये गये हैं।


:{|
:{|
पंक्ति 37: पंक्ति 37:
|-
|-
|<math>\int\frac{1}{x^2-a^2} dx = </math>||
|<math>\int\frac{1}{x^2-a^2} dx = </math>||
*<math> -\frac{1}{a}\,\mathrm{arctanh}\frac{x}{a} = \frac{1}{2a}\ln\frac{a-x}{a+x} \qquad\mbox{(for }|x| < |a|\mbox{)}\,\!</math>
* <math> -\frac{1}{a}\,\mathrm{arctanh}\frac{x}{a} = \frac{1}{2a}\ln\frac{a-x}{a+x} \qquad\mbox{(for }|x| < |a|\mbox{)}\,\!</math>
|-
|-
| ||
| ||
*<math> -\frac{1}{a}\,\mathrm{arccoth}\frac{x}{a} = \frac{1}{2a}\ln\frac{x-a}{x+a} \qquad\mbox{(for }|x| > |a|\mbox{)}\,\!</math>
* <math> -\frac{1}{a}\,\mathrm{arccoth}\frac{x}{a} = \frac{1}{2a}\ln\frac{x-a}{x+a} \qquad\mbox{(for }|x| > |a|\mbox{)}\,\!</math>
|}
|}


पंक्ति 46: पंक्ति 46:
:{|
:{|
|<math>\int\frac{1}{ax^2+bx+c} dx =</math>||
|<math>\int\frac{1}{ax^2+bx+c} dx =</math>||
*<math> \frac{2}{\sqrt{4ac-b^2}}\arctan\frac{2ax+b}{\sqrt{4ac-b^2}} \qquad\mbox{(for }4ac-b^2>0\mbox{)}</math>
* <math> \frac{2}{\sqrt{4ac-b^2}}\arctan\frac{2ax+b}{\sqrt{4ac-b^2}} \qquad\mbox{(for }4ac-b^2>0\mbox{)}</math>
|-
|-
| ||
| ||
*<math> -\frac{2}{\sqrt{b^2-4ac}}\,\mathrm{arctanh}\frac{2ax+b}{\sqrt{b^2-4ac}} = \frac{1}{\sqrt{b^2-4ac}}\ln\left|\frac{2ax+b-\sqrt{b^2-4ac}}{2ax+b+\sqrt{b^2-4ac}}\right| \qquad\mbox{(for }4ac-b^2<0\mbox{)}</math>
* <math> -\frac{2}{\sqrt{b^2-4ac}}\,\mathrm{arctanh}\frac{2ax+b}{\sqrt{b^2-4ac}} = \frac{1}{\sqrt{b^2-4ac}}\ln\left|\frac{2ax+b-\sqrt{b^2-4ac}}{2ax+b+\sqrt{b^2-4ac}}\right| \qquad\mbox{(for }4ac-b^2<0\mbox{)}</math>
|-
|-
| ||
| ||
*<math> -\frac{2}{2ax+b}\qquad\mbox{(for }4ac-b^2=0\mbox{)}</math>
* <math> -\frac{2}{2ax+b}\qquad\mbox{(for }4ac-b^2=0\mbox{)}</math>
|-
|-
|<math>\int\frac{x}{ax^2+bx+c} dx</math>||<math> = \frac{1}{2a}\ln\left|ax^2+bx+c\right|-\frac{b}{2a}\int\frac{dx}{ax^2+bx+c}</math>
|<math>\int\frac{x}{ax^2+bx+c} dx</math>||<math> = \frac{1}{2a}\ln\left|ax^2+bx+c\right|-\frac{b}{2a}\int\frac{dx}{ax^2+bx+c}</math>
पंक्ति 59: पंक्ति 59:
:{|
:{|
|<math>\int\frac{mx+n}{ax^2+bx+c} dx = </math> ||
|<math>\int\frac{mx+n}{ax^2+bx+c} dx = </math> ||
*<math>\frac{m}{2a}\ln\left|ax^2+bx+c\right|+\frac{2an-bm}{a\sqrt{4ac-b^2}}\arctan\frac{2ax+b}{\sqrt{4ac-b^2}} \qquad\mbox{(for }4ac-b^2>0\mbox{)}</math>
* <math>\frac{m}{2a}\ln\left|ax^2+bx+c\right|+\frac{2an-bm}{a\sqrt{4ac-b^2}}\arctan\frac{2ax+b}{\sqrt{4ac-b^2}} \qquad\mbox{(for }4ac-b^2>0\mbox{)}</math>
|-
|-
| ||
| ||
*<math>\frac{m}{2a}\ln\left|ax^2+bx+c\right|+\frac{2an-bm}{a\sqrt{b^2-4ac}}\,\mathrm{arctanh}\frac{2ax+b}{\sqrt{b^2-4ac}} \qquad\mbox{(for }4ac-b^2<0\mbox{)}</math>
* <math>\frac{m}{2a}\ln\left|ax^2+bx+c\right|+\frac{2an-bm}{a\sqrt{b^2-4ac}}\,\mathrm{arctanh}\frac{2ax+b}{\sqrt{b^2-4ac}} \qquad\mbox{(for }4ac-b^2<0\mbox{)}</math>
|-
|-
| ||
| ||
*<math> \frac{m}{2a}\ln\left|ax^2+bx+c\right|-\frac{2an-bm}{a(2ax+b)} \,\,\,\,\,\,\,\,\,\, \qquad\mbox{(for }4ac-b^2=0\mbox{)}</math>
* <math> \frac{m}{2a}\ln\left|ax^2+bx+c\right|-\frac{2an-bm}{a(2ax+b)} \,\,\,\,\,\,\,\,\,\, \qquad\mbox{(for }4ac-b^2=0\mbox{)}</math>
|}
|}


पंक्ति 72: पंक्ति 72:
: <math>\int\frac{1}{x(ax^2+bx+c)} dx= \frac{1}{2c}\ln\left|\frac{x^2}{ax^2+bx+c}\right|-\frac{b}{2c}\int\frac{1}{ax^2+bx+c} dx</math>
: <math>\int\frac{1}{x(ax^2+bx+c)} dx= \frac{1}{2c}\ln\left|\frac{x^2}{ax^2+bx+c}\right|-\frac{b}{2c}\int\frac{1}{ax^2+bx+c} dx</math>


उपरोक्त समीकरणों के साथ '''[[आंशिक भिन्न]] में बदलकर समाकलन''' की विधि का प्रयोग करके किसी भी परिमेय फलन का समाकल निकाला जा सकता है
उपरोक्त समीकरणों के साथ '''[[आंशिक भिन्न]] में बदलकर समाकलन''' की विधि का प्रयोग करके किसी भी परिमेय फलन का समाकल निकाला जा सकता है
: <math>\frac{ex + f}{\left(ax^2+bx+c\right)^n}</math>
: <math>\frac{ex + f}{\left(ax^2+bx+c\right)^n}</math>


==इन्हें भी देखें==
== इन्हें भी देखें ==


*[[समाकल सूची]] (List of Integrals)
* [[समाकल सूची]] (List of Integrals)


[[श्रेणी:कलन]]
[[श्रेणी:कलन]]

08:46, 15 फ़रवरी 2013 का अवतरण

नीचे प्रमुख परिमेय फलनों (rational functions) के समाकल (integrals) दिये गये हैं।

for

उपरोक्त समीकरणों के साथ आंशिक भिन्न में बदलकर समाकलन की विधि का प्रयोग करके किसी भी परिमेय फलन का समाकल निकाला जा सकता है

इन्हें भी देखें