वसंत प्रभू

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से

वसंत प्रभू (१९२२ - १९६८) मराठी फ़िल्म के संगीतकार थे। लता मंगेशकरने गाए हुए उनके कई गीत प्रसिद्ध है। गीतकार पी सावळाराम के साथ उन्होंने विभिन्न फिल्मों में भागीदारी की।[1] प्रभूने संगीत दिए हुए कुछ प्रसिद्ध गीत है; "मानसीचा चित्रकार तो", "चाफा बोलेना", "आली हासत पहिली रात", "गंगा जमुना डोळ्यांत उभ्या" और "कळा ज्या लागल्या जिवा"। प्रभु एक नृत्य संयोजक भी थे।[2]

जीवन-यात्रा[संपादित करें]

प्रभू बचपन से कथक मे प्रशिक्षित थे और साथ ही संगीत और ताल की जानकारी रखते थे। प्रभू ने पुणे और कोल्हापूर स्थित मराठी फ़िल्म उद्योग में एक अभिनेता के रूप में प्रयास किया। मराठी फ़िल्म राम राम पाव्हणं में उन्होने संगीत दिया और नृत्य निर्देशित किया। आगे लता मंगेशकर के बॅनर "सुरेल चित्र" के अंतर्गत निर्मीत फ़िल्म वादळ मे उन्होने संगीत दिया। फ़िल्म की एक ठुमरी बहुत लोकप्रिय हो गई और नागपुर के एक फिल्म टॉकीज मे "एक बार और" के अनुरोध आने पर गीत वाला रील का हिस्सा दूसरे रील में कॉपी किया गया ताकी फिरसे दोहराना मुमकिन हो। दिनकर पाटील द्वारा निर्देशित फ़िल्म ताराका के लिए कोरियोग्राफ़ी अभिनेत्री सुलोचना लाटकर का नृत्य संयोजन भी उन्होने किया।[3]

प्रभु ने कई अन्य फ़िल्मों में मंगेशकर और गीतकार पी सावळाराम के साथ काम किया, जिसमे उल्लेखनीय थी फ़िल्म कन्यादान। फ़िल्म पुत्र व्हावा ऐसा के लिए, तलत महमूद ने पहली बार मराठी फ़िल्म के लिए दो गाने गाए। महमूद तब हिंदी सिनेमा के लोकप्रिय गज़ल गायक थे।[3]

प्रभु का जीवनीचरित्र "मानसीचा चित्रकार तो" लेखक मधु पोतदार द्वारा लिखा गया है और मंजुळ प्रकाशन द्वारा प्रकाशित किया गया है, जो उन्होंने संगीत दिया हुआ एक गीत भी है।[4] अक्टूबर २००८ में, सोहम प्रतिष्ठान और अनूबोध ने विले पार्ले, मुंबई में उनकी स्मृति में "स्वरप्रभु - वसंत प्रभु" कार्यक्रम का आयोजन किया था।[5]

गीत[संपादित करें]

गीत फ़िल्म गायक गीतकार टिपणी
"आई कुणा म्हणू मी" [6] पुत्र व्हावा ऐसा आशा भोसले पी सावळाराम
"आली दिवाळी आली दिवाळी" [7] बायकोचा भाऊ आशा भोसले पी सावळाराम
"आली हासत पहिली रात" [8] शिकलेली बायको लता मंगेशकर पी सावळाराम राग हन्सध्वनी
"अनाम वीरा जिथे जाहला"[9] लता मंगेशकर कुसुमाग्रज
"अपुरे माझे स्वप्न राहिले "[10] आशा भोसले पी सावळाराम
"असा मी काय गुन्हा केला"[11] आशा भोसले रमेश अणावकर राग पहाडी
"चाफा बोलेना"[12] लता मंगेशकर कवी बी राग यमन
"गा रे कोकिळा गा"[13] बायकोचा भाऊ आशा भोसले पी सावळाराम राग हमीर, राग केदार
"गळ्यात माझ्या तूच"[14] आशा भोसले पी सावळाराम
"गंगा जमुना डोळ्यांत उभ्या"[15] लता मंगेशकर पी सावळाराम
"घरात हसरे तारे असता"[16] लता मंगेशकर दत्ता केसकर
"घरोघरी वाढदिन"[17] लता मंगेशकर पी सावळाराम
"घट डोईवर घट कमरेवर"[18] लता मंगेशकर पी सावळाराम
"गोड तुझ्या त्या स्वप्नामधली"[19] ग्रुहदेवता लता मंगेशकर पी सावळाराम
"का चिंता करिसी"[20] शिकलेली बायको हृदयनाथ मंगेशकर पी सावळाराम
"काय करू मी बोला"[21] आशा भोसले पी सावळाराम
"कळा ज्या लागल्या जिवा "[22] लता मंगेशकर भा. रा. तांबे
"कलेकलेने चंद्र वाढतो "[23] मोहनतारा अजिन्क्य पी सावळाराम
"कल्पवृक्ष कन्येसाठी "[24] लता मंगेशकर पी सावळाराम राग पहाडी
"कोकिळ कुहुकुहु बोले"[25] कन्यादान लता मंगेशकर पी सावळाराम
"कृष्णा मिळाली कोयनेला"[26] लता मंगेशकर पी सावळाराम
"कुबेराचं धन माझ्या शेतात"[27] शिकलेली बायको उषा मंगेशकर, हृदयनाथ मंगेशकर पी सावळाराम
"ओळख पहिली गाली हसते "[28] आशा भोसले पी सावळाराम
"रिमझिम पाऊस पडे सारखा"[29] लता मंगेशकर पी सावळाराम
"उठा उठा सकल जन "[30] पारंपारिक गीत आशा भोसले
"उठि गोविंदा उठि गोपाला"[31] आशा भोसले पी सावळाराम राग भूप, राग देशकार

आगे पढे[संपादित करें]

  • "मानसीचा चित्रकार तो", मधू पोतदार, मंजुळ प्रकाशन ISBN 8189381156

सन्दर्भ[संपादित करें]

  1. Mujawar, Isak (१९६९). Maharashtra: birthplace of Indian film industry. Chief Information Officer, Maharashtra Information Centre. पपृ॰ १४७. मूल से 20 अक्तूबर 2018 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 4 June 2015.
  2. "Stalwarts of Marathi Cinema:". महाराष्ट्र नवनिर्माण सेना. मूल से 1 अप्रैल 2013 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 3 February 2014.
  3. "दिग्गज कलाकार - भाग (२)" (मराठी में). महाराष्ट्र नवनिर्माण सेना. मूल से 13 जुलाई 2011 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 4 June 2015.
  4. Kulkarni, Dhananjay (28 April 2013). "भारतीय सिनेमाचा मराठीतला 'अक्षर'वेध!" (मराठी में). Sakal. मूल से 22 सितंबर 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 8 June 2015. मधू पोतदार यांनी तीन "वसंतां'वर लिहून रसिकांना सुरीली भेट दिली. संगीतकार वसंत देसाई यांच्यावरचं "वसंतवीणा', संगीतकार वसंत प्रभू यांच्यावरचं "मानसीचा चित्रकार तो' आणि संगीतकार वसंत पवार यांच्यावरचं "वसंतलावण्य' या तीनही पुस्तकांतून या कलावंतांच्या सांगीतिक कारकीर्दीचा समग्र आढावा घेतला गेला. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  5. "संगीतकार वसंत प्रभूंना सांगीतिक आदरांजली" (मराठी में). Maharashtra Times. 7 October 2008. मूल से 13 फ़रवरी 2019 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 4 June 2015. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  6. "आई कुणा म्हणू मी" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 22 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 3 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  7. "आली दिवाळी आली दिवाळी" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 22 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 3 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  8. "आली हासत पहिली रात" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 22 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 3 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  9. "अनाम वीरा जिथे जाहला" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 22 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 3 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  10. "अपुरे माझे स्वप्न राहिले" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 22 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 3 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  11. "असा मी काय गुन्हा केला" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 22 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 3 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  12. "चाफा बोलेना" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  13. "गा रे कोकिळा गा" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  14. "गळ्यात माझ्या तूच" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  15. "गंगा जमुना डोळ्यांत उभ्या" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  16. "घरात हसरे तारे असता" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  17. "घरोघरी वाढदिन" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  18. "घट डोईवर घट कमरेवर" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  19. "गोड तुझ्या त्या स्वप्नामधली" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  20. "का चिंता करिसी" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 10 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  21. "काय करू मी बोला" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 10 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  22. "कळा ज्या लागल्या जिवा" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 10 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  23. "कलेकलेने चंद्र वाढतो" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 10 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  24. "कल्पवृक्ष कन्येसाठी" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 10 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  25. "कोकिळ कुहुकुहु बोले" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  26. "कृष्णा मिळाली कोयनेला" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 13 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  27. "कुबेराचं धन माझ्या शेतात" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 10 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  28. "ओळख पहिली गाली हसते" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 10 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  29. "रिमझिम श्रावण" (मराठी में). नवशक्ती. अभिगमन तिथि 8 June 2015.[मृत कड़ियाँ]
  30. "उठा उठा सकल जन" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 10 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)
  31. "उठि गोविंदा उठि गोपाला" (मराठी में). Aathavanitil-gani.com. मूल से 23 फ़रवरी 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 10 February 2014. Italic or bold markup not allowed in: |publisher= (मदद)