सामग्री पर जाएँ

न्यूरेम्बर्ग

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
नूर्नबर्ग 
city in the German state of Bavaria
   
स्थान Middle Franconia, बायर्न, जर्मनी
Street address
जनसंख्या
  • 5,26,091 (2023)
क्षेत्र
  • 186.45 km² (2016, 2017)
इससे अलग
  • Norymberga
Original publication
आधिकारिक वेबसाइट
<mapframe> परेशानी:
  • Attribute "latitude" has an invalid value
  • Attribute "longitude" has an invalid value
49°27′14″N 11°04′39″E / 49.4539°N 11.0775°E / 49.4539; 11.0775निर्देशांक: 49°27′14″N 11°04′39″E / 49.4539°N 11.0775°E / 49.4539; 11.0775
Núremberg (es); Nürnberg (szl); Nürnberg (is); Nuremberg (ms); Нюрнберг (os); Nuremberg (en-gb); Nürnberg (tr); نورنبرگ (ur); Norimberg (sk); Нюрнберг (uk); Нюрнбэрг (mdf); Nürnberg (gsw); Nürnberg (uz); Нюрнберг (kk); Norimberk (cs); Niamberg (bar); Nuremberg (ext); Nuremberg (fr); Nürnberg (hr); न्युर्नबर्ग (mr); Nürnberg (frp); Нирнберг (sr); Nürnberg (zu); Nürnberg (lb); Nürnberg (nb); Nürnberq (az); Nürnberg (crh); نورنبرغ (ar); Nürnberg (br); 紐倫堡 (yue); Нюрнберг (ky); Nürnberg (hak); Nürnberg (ast); Nürnbarg (nds); Nürnberg (de-ch); Nürnberg (cy); Norimbèrga (lmo); Nyrëmberg (sq); نورنبرگ (fa); Nürnberg (crh-latn); Nürnberg (da); ნიურნბერგი (ka); ニュルンベルク (ja); Nürnberg (ia); Nuremberg (ha); نورنبرج (arz); Nuremberg (na); නුරෙම්බර්ග් (si); Norimberga (la); नूर्नबर्ग (hi); 纽伦堡 (wuu); Nürnberg (fi); Նիւրնպերկ (hyw); Nuremberg (en-ca); நியூரம்பெர்க் (ta); Nürnberg (vls); Нюрнбэрг (be-tarask); Nürnberg (vep); เนือร์นแบร์ค (th); Nürnberg (sh); Nürnberg (lij); Nürnberg (stq); Nürnberg (vec); Nürnberg (co); Nürnberg (nah); Нюрнберг (bg); Nürnberg (pcd); Nürnberg (ro); Nürnberg (kg); Nürnberg (mg); Nürnberg (sv); Нюрнберг (tg); Nürnberg (io); Nyurnbérg (ug); Nurenbergo (eo); Nuremberg (lld); নুরেমবার্গ (bn); Нӳрнберг (cv); 纽伦堡 (zh-my); Нюрнберг (be); נירנבערג (yi); Νυρεμβέργη (el); Nürnberg (hsb); Nürnberg (vi); Nürnberg (diq); Nirnberga (lv); Neurenberg (af); 纽伦堡 (zh); Nuremberg (war); ኑረምበርግ (am); Nuremberg (pt-br); 纽伦堡 (zh-sg); Нюрнберг хот (mn); Nürnberg (nn); Neurenberch (fy); Nürnberg (ga); Nürnberg (min); Nürnberg (ban); ನ್ಯೂರೆಂಬರ್ಗ್ (kn); نۆریمبێرگ (ckb); Nuremberg (en); Neurenberg (nl); Nürnberg (gd); Norymberga (pl); Nürnberg (id); Նյուրնբերգ (hy); Nürnberg (hu); ન્યુરેમ્બર્ગ (gu); Norimberga (pms); Nurenberg (eu); نورنبرق (azb); Nürnberg (de-at); Нюрнберг (ru); Nürnberg (qu); Nürnberg (de); Нуьрнберг (ce); Nuremberg (pam); Niurnbergas (lt); Nürnberg (nds-nl); Nürnberg (ku); Nyurnberg (kaa); Nürnberg (ceb); Nürnberg (rm); Nürnberg (nrm); Nürnberg (vo); Nürnberg (ie); נירנברג (he); Nürnberg (tt); Nuremberga (pt); Nürnberg (gv); నురేమ్బెర్గ్ (te); Nürnberg (bs); Нюрнберг (tg-cyrl); Нирнберг (mk); 뉘른베르크 (ko); Norimberga (sc); Norimberga (it); Nürnberg (tw); Nürnberg (et); Nurembèrg (oc); 紐倫堡 (zh-mo); Nuremberg (an); نیورمبرگ (pnb); Nuremberg (ca); Nürnberg (nan); Nürnberg (nap); Nürnberg (frr); Nürnberg (sr-el); Nuremberg (mt); Nürnberg (li); Nürnberg (scn); Nürnberg (wo); Nürnberg (sl); Nuremberg (tl); 紐倫堡 (zh-hant); 纽伦堡 (zh-cn); Nürnberg (fur); Nürnberg (sw); ന്യൂറംബർഗ് (ml); 紐倫堡 (zh-tw); Nürnberg (dsb); Nuremberg (sco); نورمبرگ (sd); 紐倫堡 (zh-hk); Núremberg (gl); Nürnberg (wa); 纽伦堡 (zh-hans); Nuremberg (tum) ciudad de Baviera, Alemania (es); város Németországban, Bajorországban (hu); ciudá del estáu alemán de Baviera (ast); город в Германии (ru); Großstadt in Bayern, Deutschland (de); city in the German state of Bavaria (en-gb); شهری در آلمان (fa); 德国城市 (zh); by i Bayern (da); जर्मन राज्य बाभारियाको सहर (ne); ドイツの都市 (ja); stad i Bayern (sv); Un cité in Germania (ie); עיר בגרמניה (he); urbs Bavariæ, Germaniæ (la); 德國的城市 (zh-hant); city in the German state of Bavaria (en); kaupunki Baijerin osavaltiossa, Saksassa (fi); Шаҳр дар Олмон (tg-cyrl); komunumo en Bavario, Germanio (eo); град во Баварија, Германија (mk); città tedesca (it); ville d'Allemagne (fr); kêr alaman (br); места ў Баварыі (Нямеччына) (be-tarask); qytet në Gjermani (sq); місто в Німеччині (uk); Almanya'nın Bavyera eyaletinde şehir (tr); ciutat bavaresa (ca); lungsod (ceb); město w Bayerskej (hsb); cidade no estado alemão da Baviera (pt); belt fl-istat Ġermaniż tal-Bavarja (mt); sídlo ve spolkové zemi Bavorsko v Německu (cs); шаҳр дар Олмон (tg); 독일 바이에른주의 도시 (ko); mesto na Bavarskem (Nemčija) (sl); dinas yn yr Almaen (cy); cidade no estado alemão da Baviera (pt-br); Groussstad a Bayern, Däitschland (lb); kota di Jerman (id); miasto w Niemczech, w Bawarii (pl); by i Bayern i Tyskland (nb); stad in de Duitse deelstaat Beieren (nl); zità de la Germania (lld); Bajarekî Almanyayê (ku); นครในรัฐไบเอิร์น ประเทศเยอรมนี (th); Stääd in dät düütske Buundeslound Bayern (stq); city in the German state of Bavaria (en); مدينة في ولاية بافاريا الألمانية (ar); πόλη της Γερμανίας, στην Βαυαρία (el); city in the German state of Bavaria (en-ca) Nuremberg (es); Nürnberg (fr); Ниренберг (ru); Nürnberg, St, Noris (de); Nuremberg (vi); Nürnberg, Nüremberg (en-gb); Kreisfreie Stadt Nürnberg, Nürnberg, St (tr); Nürnberg (pt-br); Kreisfreie Stadt Nürnberg (ceb); Nürnberg, Nurnberg (nl); Nürnberg (eo); Nuremberg (cy); نورنبيرغ (ar); Ниренберг (tg-cyrl); Nürnberg, Nüremberg (en-ca); นูเร็มเบิร์ก (th); Nürnberg, Kreisfreie Stadt Nürnberg, Nüremberg (en)

न्यूरेम्बर्ग यह जर्मन राज्य बायर्न का एक शहर है। यह शहर फ्रेंकोनिया क्षेत्र में है और म्यूनिख से 170 किलोमीटर (110 मील) उत्तर में, पेग्निट्झ नदी के तट पर स्थित है।

न्यूरेम्बर्ग का पहला दस्तावेजी उल्लेख, इस १०५० में होता हैं, जहां न्यूरेम्बर्ग को एक शाही महल के स्थान के रूप में उल्लेखित करता है। १०५० से १५७२ तक शहर का विस्तार हुआ और प्रमुख व्यापार-मार्गों पर स्थित होने के कारण इसका महत्व बढ़ गया। राजा कॉनराड तृतीय, जिन्होंने ११३७ से ११५२ तक जर्मनी के राजा के रूप में शासन किया, ने न्यूरेम्बर्ग की बस्ती को राजधानी के रूप में स्थापित किया।[1]

शहर में १२९८ से यहूदियों के खिलाफ नरसंहार दर्ज किया गया है[2] और सत्तारूढ़ नाज़ी पार्टी द्वारा द्वितीय विश्वयुद्ध के समय तक यह जारी रहा। युद्ध खतम होते वक्त न्यूरेम्बर्ग में यहूदि नहीं रहे और सैन्य के लिए एक महत्वपूर्ण स्थल बन गया। २ जनवरी १९४५ को रॉयल एयर फोर्स (यूनाइटेड किंगडम) और संयुक्त राज्य वायुसेना (अमेरिका) ने मिलकर न्यूरेम्बर्ग पर हमला किया। फ़रवरी में फिरसे हमले हुएं और कुल ६,००० लोग मारे गए।[3]

आबादी और अर्थव्यवस्था

[संपादित करें]

२०२३ में, शहर की जनसंख्या ५,४४,४१४ थी; जिससे यह जर्मनी का १४ वां सबसे बड़ा शहर हैं।[4] न्यूरेम्बर्ग आप्रवासियों के लिए एक मुख्य गंतव्य रहा है। २०२२ में ५०.१% निवासी अप्रवासी थे; और सबसे अधिक आबादी तुर्की, रोमानिया, ग्रीस (यूनान) और इटली से आती है।[5][6]

न्यूरेम्बर्ग आज भी कई लोगों के लिए अपने पारंपरिक जिंजरब्रेड, सॉसेज और हाथ से बने खिलौनों के लिए जाना जाता है।[7] पॉकेट घड़ियाँ, जिन्हें "न्यूरेम्बर्ग अंडे" कहा जाता था, १६वीं शताब्दी में यहाँ बनाई जाती थीं।[8] न्यूरेम्बर्ग के आस-पास के क्षेत्र की आर्थिक संरचना धातु और कांच के निर्माण पर हावी थी और लगभग ५०% आबादी हस्तशिल्प और श्रमिकों की थी।[9] १९वीं शताब्दी में न्यूरेम्बर्ग बायर्न का "औद्योगिक हृदय" बन गया, जहाँ सीमेंस और मान जैसी कंपनियों ने शहर में एक मजबूत आधार स्थापित किया। न्यूरेम्बर्ग अभी भी एक महत्वपूर्ण औद्योगिक केंद्र है, जिसके मध्य और पूर्वी यूरोप के बाजारों में मजबूत संबंध है। इस क्षेत्र में निर्मित वस्तुओं में विद्युत उपकरण, यांत्रिक और ऑप्टिकल उत्पाद, मोटर वाहन, लेखन और चित्राकारी की सामग्री, स्टेशनरी उत्पाद, इत्यादी शामिल हैं।

न्यूरेम्बर्ग में समुद्री मौसम है और इसकी अंतर्देशीय स्थिति और उच्च ऊंचाई से प्रभावित होती है। सर्दियाँ परिवर्तनशील होती हैं, या तो हल्का या ठंडा मौसम होता है: औसत तापमान लगभग −3 °से. (27 °फ़ै) से 4 °से. (39 °फ़ै) तक होता है, जबकि गर्मियाँ आम तौर पर गर्म होती हैं, जो रात में ज़्यादातर 13 °से. (55 °फ़ै) से दोपहर में 25 °से. (77 °फ़ै) तक होती हैं। वर्षा पूरे वर्ष समान रूप से होती है, हालाँकि फ़रवरी और अप्रैल थोड़े सूखे होते हैं जबकि जुलाई में ज़्यादा वर्षा होती है।[10]

न्यूरेम्बर्ग (१९९१-२०२० सामान्य, १९५५ से चरम) के जलवायु आँकड़ें
माह जनवरी फरवरी मार्च अप्रैल मई जून जुलाई अगस्त सितम्बर अक्टूबर नवम्बर दिसम्बर वर्ष
उच्चतम अंकित तापमान °C (°F) 15.0
(59)
19.3
(66.7)
24.4
(75.9)
31.0
(87.8)
32.7
(90.9)
36.2
(97.2)
38.6
(101.5)
37.6
(99.7)
32.3
(90.1)
29.6
(85.3)
20.4
(68.7)
16.5
(61.7)
38.6
(101.5)
माध्य उच्चतम तापमान °C (°F) 11.0
(51.8)
13.2
(55.8)
18.9
(66)
24.3
(75.7)
28.5
(83.3)
32.1
(89.8)
33.3
(91.9)
32.8
(91)
27.6
(81.7)
22.7
(72.9)
16.2
(61.2)
11.5
(52.7)
34.7
(94.5)
औसत उच्च तापमान °C (°F) 3.5
(38.3)
5.3
(41.5)
10.0
(50)
15.4
(59.7)
19.7
(67.5)
23.2
(73.8)
25.1
(77.2)
24.9
(76.8)
19.9
(67.8)
14.1
(57.4)
7.8
(46)
4.1
(39.4)
14.4
(57.9)
दैनिक माध्य तापमान °C (°F) 0.7
(33.3)
1.5
(34.7)
5.1
(41.2)
9.7
(49.5)
14.1
(57.4)
17.5
(63.5)
19.4
(66.9)
18.9
(66)
14.2
(57.6)
9.4
(48.9)
4.7
(40.5)
1.5
(34.7)
9.7
(49.5)
औसत निम्न तापमान °C (°F) −2.5
(27.5)
−2.3
(27.9)
0.4
(32.7)
3.5
(38.3)
7.8
(46)
11.4
(52.5)
13.3
(55.9)
12.8
(55)
8.8
(47.8)
5.1
(41.2)
1.5
(34.7)
−1.3
(29.7)
4.9
(40.8)
माध्य निम्न तापमान °C (°F) −11.6
(11.1)
−10.2
(13.6)
−6.3
(20.7)
−3.3
(26.1)
0.8
(33.4)
5.3
(41.5)
7.0
(44.6)
6.7
(44.1)
2.6
(36.7)
−1.6
(29.1)
−5.8
(21.6)
−10.2
(13.6)
−14.5
(5.9)
निम्नतम अंकित तापमान °C (°F) −25.4
(−13.7)
−30.2
(−22.4)
−18.3
(−0.9)
−9.2
(15.4)
−4.3
(24.3)
0.0
(32)
3.1
(37.6)
0.6
(33.1)
−2.7
(27.1)
−7.3
(18.9)
−12.7
(9.1)
−23.0
(−9.4)
−30.2
(−22.4)
औसत वर्षा मिमी (इंच) 40.0
(1.575)
32.8
(1.291)
39.1
(1.539)
32.9
(1.295)
61.3
(2.413)
64.0
(2.52)
76.7
(3.02)
59.5
(2.343)
48.9
(1.925)
49.4
(1.945)
47.1
(1.854)
48.8
(1.921)
600.5
(23.642)
औसत वर्षण दिवस (≥ 1.0 mm) 15.0 13.4 13.6 12.2 13.6 13.2 14.7 12.4 11.7 13.8 14.4 17.1 165.2
औसत हिमापाती दिवस (≥ 1.0 cm) 4.6 2.7 0.7 0 0 0 0 0 0 0 0.2 2.4 10.6
औसत सापेक्ष आर्द्रता (%) 83.9 79.8 74.0 66.7 67.4 67.4 66.9 69.3 76.3 82.8 86.3 86.6 75.62
माध्य मासिक धूप के घण्टे 58.6 85.4 129.7 186.7 218.6 228.6 239.2 225.5 165.2 113.7 57.9 44.0 1,753.1
स्रोत #1: World Meteorological Organization[11]
स्रोत #2: DWD[12] Météo Climat[13] Infoclimat[14]

चित्रदिर्घा

[संपादित करें]

सन्दर्भ

[संपादित करें]
  1. Compare: (German में) Nürnberg, Reichsstadt: Politische und soziale Entwicklung Archived 18 नवम्बर 2015 at the वेबैक मशीन
  2. "Image Gallery of the Coins of Nürnberg". www.medievalcoinage.com. मूल से 8 March 2021 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2020-05-20.
  3. Keeffe, Christine O. "Concentration Camps List". Tartanplace.com. मूल से 19 September 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 12 January 2015.
  4. "Daten und Fakten - Stadtportal Nürnberg". www.nuernberg.de. मूल से 23 July 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2024-07-25.
  5. "Stadt Nürnberg: Daten und Fakten". nuernberg.de. मूल से 23 July 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2023-09-06.
  6. "Bevölkerungsstand". Stadtforschung und Statistik für Nürnberg und Fürth. मूल से 22 September 2022 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2 September 2020.
  7. "10 Reasons for visiting". Spielwarenmesse Nürnberg (अंग्रेज़ी में). 2019-02-06. मूल से 25 March 2019 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2019-03-25.
  8. Dohrn-van Rossum, Gerhard; Dunlap, Thomas (1996). History of the Hour: Clocks and Modern Temporal Orders. US: Univ. of Chicago Press. पृ॰ 122. आई॰ऍस॰बी॰ऍन॰ 0-226-15510-2.
  9. Baten, Joerg (2000). "Economic development and the distribution of nutritional resources in Bavaria, 1797–1839: An anthropometric study". Journal of Income Distribution. 9: 89–106. डीओआइ:10.1016/S0926-6437(99)00014-1.
  10. "Nuremberg, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase)". Weatherbase. मूल से 4 February 2019 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2019-02-03.
  11. "World Meteorological Organization Climate Normals for 1991–2020". World Meteorological Organization Climatological Standard Normals (1991–2020). National Oceanic and Atmospheric Administration. मूल से 12 October 2023 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 12 October 2023.
  12. "Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte". Dwd.de. मूल से 12 June 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 12 January 2015.
  13. "German climate normals 1981–2010" (फ़्रेंच में). Météo Climat. मूल से 16 April 2014 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 16 January 2019.
  14. "Climatologie de l'année à Nuernberg" (फ़्रेंच में). Infoclimat. मूल से 29 October 2023 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 14 October 2023.