आयतन के अनुसार झीलों की सूची

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से

यह लेख 100 किमी से अधिक जल आयतन वाले झीलों को सूचीबद्ध करता है। किसी झील के आयतन को मापना एक कठिन कार्य है। आम तौर पर, आयतन को एकीकरण द्वारा बाथमीट्रिक डेटा से अनुमान लगाया जाना चाहिए। झील की धाराएं समय के साथ और वर्ष के दौरान नाटकीय रूप से बदल सकती हैं, विशेष रूप से शुष्क जलवायु में नमक झीलों के लिए। इन कारणों से, और बदलते अनुसंधान के कारण, झील की मात्रा पर जानकारी स्रोत से स्रोत तक काफी भिन्न हो सकती है। इस लेख का आधार डेटा द वॉटर एनसाइक्लोपीडिया (1990) है।[1] जहाँ हाल के सर्वेक्षणों या अन्य आधिकारिक स्रोतों से आयतन डेटा का उपयोग किया गया है, यह प्रत्येक प्रविष्टि में संदर्भित है।

सूचि[संपादित करें]

नीचे की झीलों का आयतन मौसम के हिसाब से अलग-अलग होता है। इस सूची में जलाशय शामिल नहीं हैं; अगर ऐसा किया जाये तो, छह जलाशय सूची पर दिखेगी: कैरीबा झील 26वें स्थान पर, ब्राट्स्क जलाशय, वोल्टा झील, नासिर झील, मनिकौगन जलाशय, और गुरी झील।

महाद्वीप को सन्दर्भित रंग।
अफ्रीका एशिया यूरोप उत्तरी अमेरिका ओशिनिया दक्षिण अमेरिका अंटार्कटिका
ओशनिक झीलें

कभी-कभी पानी के दो निकाय, झीलों के रूप में माने जाने वाले हाइड्रोलॉजिकल रूप से महासागर (मारकाइबो) या भौगोलिक रूप से महासागर (कैस्पियन सागर) होते हैं।

नाम देश क्षेत्र सतह क्षेत्र जल आयतन खारापन
कैस्पियन सागर [2]  Azerbaijan

 Iran

 Kazakhstan

 Russia

 Turkmenistan

371,000 कि॰मी2 (143,000 वर्ग मील) 78,200 कि॰मी3 (18,800 घन मील) 1.2%
माराकैबो [3]  Venezuela ट्रूजिलो, जूलिया 13,210 कि॰मी2 (5,100 वर्ग मील) 280 कि॰मी3 (67 घन मील) 3.5% (अस्थिर)
महाद्वीपीय झीलें

भूगर्भीय और भौगोलिक झीलों के रूप में निम्नलिखित हैं।

नाम देश क्षेत्र सतह क्षेत्र जल आयतन खारापन
बयकाल झील[4]  Russia साइबेरिया 31,722 कि॰मी2 (12,248 वर्ग मील) 23,600 कि॰मी3 (5,700 घन मील) मीठा जल
तांगान्यीका झील  Tanzania,  DR Congo,  Burundi,  Zambia अफ्रीकी महान झीलें 32,900 कि॰मी2 (12,700 वर्ग मील) 18,900 कि॰मी3 (4,500 घन मील) मीठा जल
सुपीरियर झील

 Canada,  United States

उत्तर अमेरिकी महान झीलें 82,100 कि॰मी2 (31,700 वर्ग मील) 11,600 कि॰मी3 (2,800 घन मील) मीठा जल
मलावी झील  Malawi,  Mozambique,  Tanzania अफ्रीकी महान झीलें 29,600 कि॰मी2 (11,400 वर्ग मील) 7,725 कि॰मी3 (1,853 घन मील) मीठा जल
वोस्टोक झील  अंटार्कटिका पूर्व अंटार्कटिक बर्फ की चादर के नीचे 15,690 कि॰मी2 (6,060 वर्ग मील) 5,400±1,600 km³ (~1,300 cu mi) मीठा जल
मिशिगन झील[n 1]  United States उत्तर अमेरिकी महान झीलें 58,000 कि॰मी2 (22,000 वर्ग मील) 4,920 कि॰मी3 (1,180 घन मील) मीठा जल
ह्यूरॉन झील  Canada,

 United States

उत्तर अमेरिकी महान झीलें 59,600 कि॰मी2 (23,000 वर्ग मील) 3,540 कि॰मी3 (850 घन मील) मीठा जल
विक्टोरिया झील  Tanzania,  Uganda,  Kenya अफ्रीकी महान झीलें 68,800 कि॰मी2 (26,600 वर्ग मील) 2,700 कि॰मी3 (650 घन मील) मीठा जल
ग्रेट बियर झील[10]  Canada उत्तर पश्चिमी क्षेत्र 31,153 कि॰मी2 (12,028 वर्ग मील) 2,236 कि॰मी3 (536 घन मील) मीठा जल
इसिक कुल  Kyrgyzstan इसिक-कुल क्षेत्र 6,236 कि॰मी2 (2,408 वर्ग मील) 1,730 कि॰मी3 (420 घन मील) 0.6%
ओण्टारियो झील  Canada,  United States उत्तर अमेरिकी महान झीलें 18,960 कि॰मी2 (7,320 वर्ग मील) 1,710 कि॰मी3 (410 घन मील) मीठा जल
ग्रेट स्लाव झील[11]  Canada उत्तर पश्चिमी क्षेत्र 27,200 कि॰मी2 (10,500 वर्ग मील) 1,580 कि॰मी3 (380 घन मील) मीठा जल
लादोगा झील  Russia लेनिनग्राद ओब्लास्ट, कारेलिया गणराज्य 17,700 कि॰मी2 (6,800 वर्ग मील) 908 कि॰मी3 (218 घन मील) मीठा जल
टीटीकाका झील  Bolivia,  Peru ला पाज़ विभाग, पुनो क्षेत्र 8,372 कि॰मी2 (3,232 वर्ग मील) 893 कि॰मी3 (214 घन मील) मीठा जल
वेन झील[12]  Turkey दक्षिणपूर्व अनातोलिया 3,755 कि॰मी2 (1,450 वर्ग मील) 607 कि॰मी3 (146 घन मील) 2.3%
कीवू झील  Rwanda,  DR Congo अफ्रीकी महान झीलें 2,700 कि॰मी2 (1,000 वर्ग मील) 569 कि॰मी3 (137 घन मील) मीठा जल
ईरी झील  Canada,

 United States

उत्तर अमेरिकी महान झीलें 25,667 कि॰मी2 (9,910 वर्ग मील) 480 कि॰मी3 (120 घन मील) मीठा जल
ख़ोव्स्गोल झील  Mongolia ख़ोव्स्गोल प्रांत 2,760 कि॰मी2 (1,070 वर्ग मील) 480 कि॰मी3 (120 घन मील) मीठा जल
ओनेगा झील  Russia लेनिनग्राद ओब्लास्ट, कारेलिया गणराज्य, वोलोग्दा ओब्लास्ट 9,700 कि॰मी2 (3,700 वर्ग मील) 295 कि॰मी3 (71 घन मील) मीठा जल
विनिपेग झील  Canada मैनिटोबा 24,514 कि॰मी2 (9,465 वर्ग मील) 284 कि॰मी3 (68 घन मील) मीठा जल
निपिगन झील[13]  Canada ओंटारियो 4,848 कि॰मी2 (1,872 वर्ग मील) 248 कि॰मी3 (59 घन मील) मीठा जल
तोबा झील[14]  Indonesia सुमात्रा 1,130 कि॰मी2 (440 वर्ग मील) 240 कि॰मी3 (58 घन मील) मीठा जल
अर्जेंटीनो झील  Argentina सांता क्रूज़ प्रांत 1,466 कि॰मी2 (566 वर्ग मील) 219.9 कि॰मी3 (52.8 घन मील) मीठा जल
तुर्काना झील  Kenya अफ्रीकी महान झीलें 6,405 कि॰मी2 (2,473 वर्ग मील) 204 कि॰मी3 (49 घन मील) 0.24%
वेनर्न  Sweden वास्टरगोटलैंड, दाल्सलैंड, वेर्मलैंड 5,650 कि॰मी2 (2,180 वर्ग मील) 153 कि॰मी3 (37 घन मील) मीठा जल
टाहो झील  United States कैलिफोर्निया, नेवादा 496 कि॰मी2 (192 वर्ग मील) 151 कि॰मी3 (36 घन मील) मीठा जल
मृत सागर  Jordan,  Israel,  West Bank यहूदिया और सामरिया क्षेत्र, दक्षिणी जिला, वेस्ट बैंक, बाल्का गवर्नरेट, मडाबा गवर्नर, कराक गवर्नमेंट 810 कि॰मी2 (310 वर्ग मील) 147 कि॰मी3 (35 घन मील) 34%
ऐल्बर्ट झील  Uganda,  DR Congo अफ्रीकी महान झीलें 5,300 कि॰मी2 (2,000 वर्ग मील) 132 कि॰मी3 (32 घन मील) मीठा जल
इलियाम्ना झील  United States अलास्का 2,622 कि॰मी2 (1,012 वर्ग मील) 115 कि॰मी3 (28 घन मील) मीठा जल
नेचिलिंग झील  Canada नुनावुत (बाफिन द्वीप) 5,066 कि॰मी2 (1,956 वर्ग मील) 114 कि॰मी3 (27 घन मील) मीठा जल
बाल्काश झील  Kazakhstan करगांडा क्षेत्र, जामबील क्षेत्र, अल्माटी क्षेत्र 16,400 कि॰मी2 (6,300 वर्ग मील) 112 कि॰मी3 (27 घन मील) 0.3% (अस्थिर)
अथाबास्का झील  Canada अल्बर्टा, सस्केचेवान 7,850 कि॰मी2 (3,030 वर्ग मील) 110 कि॰मी3 (26 घन मील) मीठा जल
निकारागुआ झील  Nicaragua रिवास विभाग, ग्रेनेडा विभाग, रियो सैन जुआन विभाग 8,264 कि॰मी2 (3,191 वर्ग मील) 108 कि॰मी3 (26 घन मील) मीठा जल

1960 में, अरल सागर 1,100 कि॰मी3 (260 घन मील) पर दुनिया की बारहवीं सबसे बड़ी ज्ञात झील थी। हालाँकि, 2007 तक यह अपनी मूल मात्रा के 10% तक सिकुड़ गया था और तीन झीलों में विभाजित हो गया था, जिनमें से कोई भी इस सूची में दिखाई देने के लिए पर्याप्त नहीं है।[15]

महाद्वीप के अनुसार[संपादित करें]

यह भी देखें[संपादित करें]

  • गहराई के अनुसार झीलों की सूची
  • क्षेत्रानुसार झीलों की सूची
  • यूरोप की सबसे बड़े झीलों की सूची

टिप्पणी और संदर्भ[संपादित करें]

टिप्पणियाँ
सन्दर्भ
  1. van der Leeden; Troise; Todd (1990), The Water Encyclopedia (2nd संस्करण), Chelsea, MI: Lewis Publishers, पृ॰ 198–200
  2. The Caspian Sea is generally regarded by geographers, biologists and limnologists as a huge inland salt lake. It is endorheic (having no outlet), and can be compared to other large (but still much smaller) endorheic salt lakes, such as the Aral Sea, Great Salt Lake and Lake Van. However, the Caspian's large size means that for some purposes it is better modeled as a sea. Geologically, the Caspian, Black, and Mediterranean seas are remnants of the ancient Tethys Ocean. Politically, the distinction between a sea and a lake may affect how the Caspian is treated by international law.
  3. Lake Maracaibo is generally regarded as a lake, but is seen by geologists as an inlet of the Caribbean Sea. It lies approximately at sea level, is somewhat salty and is connected to the Caribbean via a channel at its northern end.
  4. बैकाल झील दुनिया की सबसे गहरी झील और मात्रा के हिसाब से सबसे बड़ी मीठा जल की झील है।
  5. "Which Lake is the World's Largest?". मूल से 10 जून 2015 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 21 अगस्त 2019.
  6. "Lakes Michigan and Huron are considered to be one lake hydraulically because of their connection through the deep Straits of Mackinac." Great Lakes Environmental Research Laboratory, part of the National Oceanic and Atmospheric Administration. "Great Lakes Sensitivity to Climatic Forcing: Hydrological Models Archived 2010-08-08 at the वेबैक मशीन." NOAA, 2006.
  7. "Lakes Michigan and Huron are considered to be one lake, as they rise and fall together due to their union at the Straits of Mackinac." U.S. Army Corps of Engineers, "Hydrological Components" Record Low Water Levels Expected on Lake Superior Archived 2008-10-15 at the वेबैक मशीन. August 2007. p.6
  8. "Great Lakes Map". Michigan Department of Environmental Quality. मूल से 4 मई 2015 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 20 September 2012.
  9. "Largest Lake in the World". geology.com. मूल से 10 जून 2015 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 28 September 2012.
  10. Hebert, Paul (2007), "Great Bear Lake, Northwest Territories", Encyclopedia of Earth, Washington, DC: Environmental Information Coalition, National Council for Science and the Environment, मूल से 23 मई 2013 को पुरालेखित, अभिगमन तिथि 2007-12-07
  11. "Search – The Encyclopedia of Earth". www.eoearth.org. मूल से 6 अप्रैल 2016 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 21 अगस्त 2019.
  12. Degens, E.T.; Wong, H.K.; Kempe, S.; Kurtman, F. (June 1984), "A geological study of Lake Van, eastern Turkey", International Journal of Earth Sciences, Springer, 73 (2), पृ॰ 701–734, डीओआइ:10.1007/BF01824978, बिबकोड:1984GeoRu..73..701D
  13. "Lake Nipigon". World Lake Database. International Lake Environment Committee Foundation (ILEC). मूल से 4 March 2016 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 22 December 2014.
  14. Although some parts of Indonesia are often regarded as belonging to Oceania, Sumatra and Lake Toba are generally placed in Asia.
  15. Philip Micklin; Nikolay V. Aladin (March 2008). "Reclaiming the Aral Sea". Scientific American. मूल से 11 दिसंबर 2019 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2008-05-17.


सन्दर्भ त्रुटि: "n" नामक सन्दर्भ-समूह के लिए <ref> टैग मौजूद हैं, परन्तु समूह के लिए कोई <references group="n"/> टैग नहीं मिला। यह भी संभव है कि कोई समाप्ति </ref> टैग गायब है।