रासायनिक प्रतीक

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
(रासायनिक चिन्ह से अनुप्रेषित)

रासायनिक तत्वों के नामों के संक्षिप्त रूपों को रासायनिक प्रतीक कहते हैं। उदाहरण के लिए, नीचे एक रासायनिक अभिक्रिया को प्रतीकात्मक रूप में अभिव्यक्त किया गया है। इसमें (H) हाइड्रोजन के लिए एवं (O) आक्सीजन के लिए

तत्वों के विशिष्ट समस्थानिक दिखाने, उनके परमाणु भार दिखाने एवं उनके आयनन की अवस्था या आक्सीकरण अवस्था आदि दिखाने के लिए रासायनिक संकेतों के साथ 'उपलिपि' (सबस्क्रिप्ट) एवं 'अधिकलिपि' (सुपरस्क्रिप्ट) भी जोड़े जाते हैं।

रासायनिक तत्व[संपादित करें]

निम्नलिखित सूची में सभी रासायनिक तत्वों को उनके परमाणु संख्या के बढ़ते क्रम में रखा गया है-

ज्ञात रासायनिक तत्त्व
प॰सं. तत्व का हिंदी नाम प्रतीक अंग्रेजी नाम
1 हाइड्रोजन H Hydrogen
2 हिलियम He Helium
3 लिथियम Li Lithium
4 बेरिलियम Be Beryllium
5 बोरॉन् B Boron
6 कार्बन C Carbon
7 नाइट्रोजन N Nitrogen
8 ऑक्सीजन O Oxygen
9 फ्लोरीन F Fluorine
10 नियोन Ne Neon
11 सोडियम Na Sodium (लैटिन शब्द 'Natrium' से)
12 मैग्नेशियम Mg Magnesium
13 एल्युमिनियम Al Aluminium
14 सिलिकॉन Si Silicon
15 फास्फोरस P Phosphorus
16 गन्धक S Sulfur
17 क्लोरीन Cl Chlorine
18 आर्गन Ar Argon
19 पोटैशियम K Potassium (जर्मन भाषा के शब्द 'Kalium' से)
20 कैल्शियम Ca Calcium
21 स्काण्डियम Sc Scandium
22 टाइटानियम Ti Titanium
23 वनेडियम V Vanadium
24 क्रोमियम Cr Chromium
25 मैंगनीज Mn Manganese
26 लोहा Fe Iron (लैटिन शब्द 'Ferrum' से)
27 कोबाल्ट Co Cobalt
28 निकेल Ni Nickel
29 ताम्र Cu Copper (लैटिन शब्द 'Cuprum' से)
30 जस्ता Zn Zinc
31 गैलियम Ga Gallium
32 जर्मेनियम Ge Germanium
33 आर्सेनिक As Arsenic
34 सेलेनियम Se Selenium
35 ब्रोमिन Br Bromine
36 क्रिप्टन Kr Krypton
37 रुबिडियम Rb Rubidium
38 स्ट्रोन्सियम Sr Strontium
39 इत्रियम Y Yttrium
40 जर्कोनियम Zr Zirconium
41 नायोबियम Nb Niobium
42 मोलिब्डेनम Mo Molybdenum
43 टेक्निशियम Tc Technetium
44 रुथेनियम Ru Ruthenium
45 रोडियम Rh Rhodium
46 पलाडियम Pd Palladium
47 चाँदी Ag Silver (लैटिन शब्द 'Argentum' से)
48 काडमियम Cd Cadmium
49 इण्डियम In Indium
50 त्रपु Sn Tin (लैटिन शब्द 'Stannum' से)
51 एन्टिमोनी Sb Antimony (लैटिन शब्द ' Stibium' से)
52 टेलुरियम Te Tellurium
53 आयोडिन I Iodine
54 ज़ेनान Xe Xenon
55 सीज़ियम Cs Caesium
56 बेरियम Ba Barium
57 लांथनम La Lanthanum
58 सेरियम Ce Cerium
59 प्रासियोडाइमियम Pr Praseodymium
60 नियोडाइमियम Nd Neodymium
61 प्रोमेथियम Pm Promethium
62 सैमरियम Sm Samarium
63 युरोपियम Eu Europium
64 ग्याडोलिनियम Gd Gadolinium
65 टर्बियम Tb Terbium
66 डिस्प्रोसियम Dy Dysprosium
67 होल्मियम Ho Holmium
68 अर्बियम Er Erbium
69 थुलियम Tm Thulium
70 यिट्टरबियम Yb Ytterbium
71 लुटेटियम Lu Lutetium
72 हाफ्नियम Hf Hafnium
73 टाण्टलम Ta Tantalum
74 टंग्स्टन W Tungsten (जर्मन भाषा के शब्द 'Wolfram' से))
75 रेनियम Re Rhenium
76 अस्मियम Os Osmium
77 इरिडियम Ir Iridium
78 प्लाटिनम Pt Platinum
79 सोना Au Gold (लैटिन शब्द 'Aurum' से)
80 पारा Hg Mercury (लैटिन शब्द 'Hydragyrum' से)
81 थैलियम Tl Thallium
82 सीसा Pb Lead (लैटिन शब्द 'Plumbum' से)
83 बिस्मथ Bi Bismuth
84 पोलोनियम Po Polonium
85 एस्टाटिन At Astatine
86 रेडन Rn Radon
87 फ्रान्सियम Fr Francium
88 रेडियम Ra Radium
89 एक्टिनियम Ac Actinium
90 थोरियम Th Thorium
91 प्रोटैक्टीनियम Pa Protactinium
92 युरेनियम U Uranium
93 नेप्ट्यूनियम Np Neptunium
94 प्लूटोनियम Pu Plutonium
95 अमेरिशियम Am Americium
96 क्यूरियम Cm Curium
97 बर्केलियम Bk Berkelium
98 कैलीफोर्नियम Cf Californium
99 आइन्स्टाइनियम Es Einsteinium
100 फर्मियम Fm Fermium
101 मेण्डेलीवियम Md Mendelevium
102 नोबेलियम No Nobelium
103 लॉरेंशिfhnhs--यम Lr Lawrenc@6+=,ium
104 रुथरफोर्डियम Rf Rutherfordium
105 डब्नियम Db Dubnium
106 सीबोर्गियम Sg Seaborgium
107 बोरियम Bh Bohrium
108 हसियम Hs Hassium
109 मेइट्नेरियम Mt Meitnerium
110 डार्म्स्टेडशियम Ds Darmstadtium
111 रॉन्टजैनियम Rg Roentgenium
112 कोपरनिसियम Cn Copernicium
113 निहोनियम Nh Nihonium
114 फ्लेरोवियम Fl Flerovium
115 मोस्कोवियम Mc Moscovium
116 लिवरमोरियम Lv Livermorium
117 टेनेसीन Ts Tennessine
118 ओगनेसन Og Oganesson

इन्हें भी देखें[संपादित करें]