नोबेल पुरस्कार विजेताओं की सूची

मुक्त ज्ञानकोश विकिपीडिया से
नोबेल पुरस्कार विजेताओं को (2012) के रूप में 8 मिलियन क्रोना (लगभग यूएस $ 1.2 मिलयन, 7.6 करोड़), डिप्लोमा और एक स्वर्ण पदक प्रदान किया जाता है।

नोबेल पुरस्कार हर वर्ष रॉयल स्वीडिश एकेडमी ऑफ साइंसेस, द स्वीडिश एकेडमी, द कारोलिंस्का इंस्टीट्यूट, एवं द नॉर्वेजियन नोबेल कमिटी द्वारा उन लोगों और संस्थाओं को प्रदान की जाती है जिन्होंने रसायनशास्त्र, भौतिकीशास्त्र, साहित्य, शांति, एवं औषधीविज्ञान के क्षेत्र में अद्वितीय योगदान दिया हो। नोबेल पुरस्कारों की स्थापना अल्फ्रेड नोबेल के वसीयतनामे के अनुसार १८९५ में हुई। वसीयतनामे के मुताबकि नोबेल पुरस्कारों का प्रशासकीय कार्य नोबेल फाउंडेशन देखेगा। अर्थशास्त्र के क्षेत्र में नोबेल पुरस्कारों की शुरुआत १९६८ में स्वीडन की केंद्रीय बैंक स्वेरिंज रिक्सबैंक द्वारा हुई। यह पुरस्कार अर्थशास्त्र के क्षेत्र में अद्वितीय कार्य करने वाले लोगों और संस्थाओं को हर वर्ष दिया जाता है।[1] प्रत्येक पुरस्कार एक अलग समिति द्वारा प्रदान किया जाता है। द रॉयल स्वीडिश एकेडमी ऑफ साइंसेस भौतिकी, अर्थशास्त्र और रसायनशास्त्र में, कारोलिंस्का इंस्टीट्यूट औषधी के क्षेत्र में, नॉर्वेजियन नोबेल समिति शांति के क्षेत्र में पुरस्कार प्रदान करती है।[2] प्रत्येक पुरस्कार विजेता को एक मेडल, एक डिप्लोमा, एक मोनेटरी एवार्ड प्रदान की जाती है।[1]

इतिहास[संपादित करें]

वर्ष १९०१ में, पहले नोबेल पुरस्कार विजेता को पुरस्कार के रूप में १५०,७८२ स्वीडिश क्रोन दिए गए, जो 2007 के मुताबिक 7,731,004 स्वीडिश क्रोन के बराबर है। वर्ष 2008 में, विजेताओं को पुरस्कार में १०,०००,००० स्वीडिश क्रोन की राशि पुरस्कार में दी गई[3] पुरस्कार स्टॉकहोम में 10 दिसम्बर को आयोजित एक समारोह में प्रदान किया जाता है। 10 दिसम्बर को ही अल्फ्रेड नोबेल का निधन हुआ था।[4] वर्ष 2008 तक 789 लोगों और 20 संस्थाओं को नोबेल पुरस्कार प्रदान किया जा चुका है, इसमें 62 अर्थशास्त्र में पुरस्कार पाने वाले भी शामिल हैं। चार नोबेल पुरस्कार विजेताओं को उनके सरकारों द्वारा पुरस्कार स्वीकार करने की अनुमति नहीं मिली। एडोल्फ हिटलर ने तीन जर्मनों, रिचर्ड कुहन (रसायनशास्त्र, 1938), अडोल्फ बुटेनंट (रसायनशास्त्र, 1939), एवं गरहार्ड डोमाग्क (औषधी, 1939) और सोवियत यूनियन की सरकार ने बोरिस पास्टेरनक (साहित्य, 1958) को पुरस्कार नहीं लेने के लिए दबाव डाला। दो नोबेल पुरस्कार विजेताओं ज्यां-पाल सार्त्र (साहित्य, 1964) और ली डक थो (शांति, 1973) ने पुरस्कार लेने से इनकार कर दिया। सार्त्र ने किसी भी आधिकारिक सम्मान को लेने से इनकार किया तो ली डक थो ने वियतनाम में खराब स्थिति के कारण पुरस्कार से इनकार कर दिया। छह विजेताओं ने एक से अधिक बार नोबेल पुरस्कार जीता। इनमें, द इंटरनेशनल कमिटी ऑफ द रेड क्रॉस सोसाइटी ने तीन बार नोबेल शांति पुरस्कार जीता, जो किसी अन्य से ज्यादा है।[5] 809 नोबेल विजताओं में 35 महिलाएं शामिल हैं। पहली महिला नोबेल पुरस्कार विजेता मेरी क्यूरी थी, जिन्होंने 1903 में भौतिकी के लिए नोबेल पुरस्कार प्रदान किया गया।.[6] वर्ष 1940 और 1942 में द्वितीय विश्वयुद्ध के कारण पुरस्कार नहीं दिए गए।[7]

नोबेल पुरस्कार विजेता[संपादित करें]

नोबेल पुरस्कार विजेता (1901-1950)[संपादित करें]

वर्ष भौतिकी में नोबेल विजेताओं की सूची रसायनशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची औषधी में नोबेल पुरस्कार विजेताओं की सूची साहित्य में नोबेल विजेताओं की सूची शांति में नोबेल विजेताओं की सूची अर्थशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची[a]
1901 रॉटजन, विलहम कॉनरैडविलहम कॉनरैड रॉटजन वांट हॉफ, जैकोबस हेनरीकसजैकोबस हेनरीकस वांट हॉफ वॉन बेहरिंग, इमिलइमिल वॉन बेहरिंग प्रुधोम, सुलीसुली प्रुधोम ड्यूनेन्ट, हेनरीहेनरी ड्यूनेन्ट
पासी, फ्रेडरिकफ्रेडरिक पासी
1902 लॉरेंज, हेनरिक एहेनरिक ए लॉरेंज
जीमान, पीटरपीटर जीमान
फिशर, हरमन एमिलहरमन एमिल फिशर रॉस, रोनाल्डरोनाल्ड रॉस मॉमसन मैथियस थियोडोर ड्यूकोमुन, एलीएली ड्यूकोमुन;
गोबैट, चार्ल्स अल्बर्टचार्ल्स अल्बर्ट गोबैट
1903 बेकरेल, हेनरीहेनरी बेकरेल
क्यूरी, पियरेपियरे क्यूरी;
क्यूरी, मेरीमेरी क्यूरी
अरहेनियस, स्वान्तेस्वान्ते अरहेनियस फिनसेन, नील्स रिबर्गनील्स रिबर्ग फिनसेन ब्यर्नख़्वेर्ने ब्यर्नसॉन क्रेमर, रेंडलरेंडल क्रेमर
1904 रेली, लार्ड लार्ड रेली रामसे, विलियमविलियम रामसे पावलोव, इवान पेट्रोविचइवान पेट्रोविच पावलोव फ्रेडेरिक मिस्ट्राल,
इकेगारे, जोसजोस इकेगारे
इंस्टिट्यूट ऑफ इंटरनेशनल लॉ
1905 लेनार्ड, फिलिपफिलिप लेनार्ड वॉन बेयर, अडॉल्फअडॉल्फ वॉन बेयर कोच, रॉबर्टरॉबर्ट कोच हेन्रिक सींकीविक्ज़ सटनर, बर्था वॉनबर्था वॉन सटनर
1906 थॉमसन, जे जेजे जे थॉमसन मोयसन, हेनरीहेनरी मोयसन गोल्गि, केमिलोकेमिलो गोल्गि
रॅमॉन कजल, सांटियागोसांटियागो रॅमॉन कजल
जिओसुए कार्डुच्ची रूज़वेल्ट, थियोडोरथियोडोर रूज़वेल्ट
1907 मिशेलसन, अल्बर्ट अब्राहमअल्बर्ट अब्राहम मिशेलसन बुकनेर, एडुअर्डएडुअर्ड बुकनेर लैवेरन, चार्ल्स लुई अल्फोंसचार्ल्स लुई अल्फोंस लैवेरन किपलिंग, रुडयार्डरुडयार्ड किपलिंग मोनेटा, अर्नेस्टो तियोदोरोअर्नेस्टो तियोदोरो मोनेटा
रेनॉ, लुईलुई रेनॉ
1908 लिपमन, गाब्रियलगाब्रियल लिपमन रदरफोर्ड, अर्नेस्टअर्नेस्ट रदरफोर्ड इल्या इलिच मेखनिकोव,
एह्र्लिक, पॉलपॉल एह्र्लिक
रूडोल्फ क्रिस्टोफ यूकेन अर्नोल्डसन, क्लास पोंटसक्लास पोंटस अर्नोल्डसन
बेजर, फ्रेड्रिकफ्रेड्रिक बेजर
1909 ब्रौन, कार्ल फर्डिनाण्डकार्ल फर्डिनाण्ड ब्रौन
मार्कोनी, गुल्येल्मोगुल्येल्मो मार्कोनी
विल्हेल्म ओस्वाल्ड एमिल थियोडोर कोचेर सेल्मा लागेर्लाफ अगस्टे बर्नार्ट,
पॉल एस्टोरनेल्स डी कॉन्स्टेंट
1910 वान डर वाल्स, योहानेस डिडरिकयोहानेस डिडरिक वान डर वाल्स ओटो वल्लाच अल्ब्रेक्ट कोसेल पाल हेज़े अंतरराष्ट्रीय शांति ब्यूरो
1911 वियेन, विल्हेल्मविल्हेल्म वियेन क्युरी, मेरीमेरी क्युरी अल्वर गुल्सट्रांड मोरीस मेटरलिंक टोबियास एसर
अल्फ्रेड हरमन फ्राइड
1912 डेलेन, गुस्टाफगुस्टाफ डेलेन विक्टर ग्रीगनार्ड,
पॉल सबटाएर
अलेक्सिस कर्रेल गेर्हार्ट हौप्टमान एलिहू रूट
1913 ऑन्स, हाइके कामरलिंघहाइके कामरलिंघ ऑन्स वर्नर, अल्फ्रेडअल्फ्रेड वर्नर रिचेट, चार्ल्सचार्ल्स रिचेट ठाकुर, रवीन्द्रनाथरवीन्द्रनाथ ठाकुर फोंटेन, हेनरी लाहेनरी ला फोंटेन
1914 वान लो, माक्समाक्स वान लो रिचर्ड्स, थियोडोर विलियमथियोडोर विलियम रिचर्ड्स बारानी, रॉबर्तरॉबर्त बारानी
1915 ब्रैग, विलियम हेनरीविलियम हेनरी ब्रैग
ब्राग, विलियम लारेन्सविलियम लारेन्स ब्राग
विलस्तैतर, रिचर्डरिचर्ड विलस्तैतर रोमां रोलां
1916 फर्नर फान हैडेन्स्टाम
1917 बार्क्ला, चार्ल्स ग्लोवरचार्ल्स ग्लोवर बार्क्ला जेलेरप, कार्ल एडाल्फकार्ल एडाल्फ जेलेरप;
पोंटोपिदां, हेनरिकहेनरिक पोंटोपिदां
रेड क्रॉस की अंतर्राष्ट्रीय समिति
1918 प्लांक, मैक्समैक्स प्लांक हाबेर, फ़्रिट्ज़फ़्रिट्ज़ हाबेर 
1919 स्टार्क, जोहन्नेसजोहन्नेस स्टार्क बोर्डेट, जूल्सजूल्स बोर्डेट कार्ल स्पिटेलेर वुडरो विल्सन
1920 गुइल्लौमे, चार्ल्स एडुआर्डचार्ल्स एडुआर्ड गुइल्लौमे नेर्नस्ट, वाल्थरवाल्थर नेर्नस्ट क्रॉघ, ऑगस्टऑगस्ट क्रॉघ क्नूट हामसन बुर्जुवा, लियोनलियोन बुर्जुवा
1921 आइन्सटाइन, अल्बर्टअल्बर्ट आइन्सटाइन सोडी, फ्रेडरिकफ्रेडरिक सोडी अनातोले फ्रांस ब्रैंटिंग, हजलमारहजलमार ब्रैंटिंग;
लैंग, क्रिश्चियन लाउसक्रिश्चियन लाउस लैंग
1922 बोर, नील्सनील्स बोर एस्टन, फ्रांसिस विलियमफ्रांसिस विलियम एस्टन हिल, आर्चीबाल्डआर्चीबाल्ड हिल;
मायेरहॉफ़, ओत्तोओत्तो मायेरहॉफ़
हसिण्टो बेनावेण्टे नानसेन, फ्रिडचॉफफ्रिडचॉफ नानसेन
1923 रोबर्ट ए मिल्लिकन प्रिगल, फ़्रिट्ज़फ़्रिट्ज़ प्रिगल बैंटिंग, फ्रेडरिकफ्रेडरिक बैंटिंग;
मैकलियोड, जॉनजॉन मैकलियोड
विलियम बटलर येट्स
1924 सीगबान, मानेमाने सीगबान आइंठोवेन, विलेमविलेम आइंठोवेन व्लाडिस्लाव रेमांट
1925 जेम्स फ्रान्क,
गुस्टाफ हर्ज़
ज़िग्मोंडी, रिचर्ड एडॉल्फरिचर्ड एडॉल्फ ज़िग्मोंडी जार्ज बर्नार्ड शा चेम्बरलेन, ऑस्टेनऑस्टेन चेम्बरलेन;
डावेस, चार्ल्स गेट्सचार्ल्स गेट्स डावेस
1926 पेरिन, जां बाप्टिस्टेजां बाप्टिस्टे पेरिन स्वेडबर्ग, थियोडोरथियोडोर स्वेडबर्ग फ़िबिगर, जोहान्सजोहान्स फ़िबिगर ग्रात्सिआ डेलेड्डा ब्रियंड, एरिस्टीडएरिस्टीड ब्रियंड;
स्ट्रेसेमैन, गुस्तावगुस्ताव स्ट्रेसेमैन
1927 आर्थर एच काम्पटन,
विल्सन, सी टी आरसी टी आर विल्सन
वीलाण्ड, हेयनरिक ओटोहेयनरिक ओटो वीलाण्ड वैगनर-जौरेग, जूलियसजूलियस वैगनर-जौरेग आन्रि बर्गसां बुइसन, फर्डिनेंडफर्डिनेंड बुइसन;
क्विडे, लुडविगलुडविग क्विडे
1928 रिचार्डसन, ओवेन विलेन्स्ओवेन विलेन्स् रिचार्डसन विंडौस, एडॉल्फएडॉल्फ विंडौस निकोले, चार्ल्सचार्ल्स निकोले सिग्रिड उंडसेट
1929 द ब्रॉई, लुईलुई द ब्रॉई हार्डन, आर्थरआर्थर हार्डन;
वॉन यूलर-चेल्पिन, हांसहांस वॉन यूलर-चेल्पिन
आइकमन, क्रिस्टियानक्रिस्टियान आइकमन;
हॉपकिंस, फ्रेडरिक गौलैंडफ्रेडरिक गौलैंड हॉपकिंस
थामस मान केलॉग, फ्रैंक बिलिंग्सफ्रैंक बिलिंग्स केलॉग
1930 वेंकट रामन्, चन्द्रशेखरचन्द्रशेखर वेंकट रामन् फिशर, हांसहांस फिशर लैंडस्टीनर, कार्लकार्ल लैंडस्टीनर सिंकलेर लुइस सोदरब्लोम, नाथननाथन सोदरब्लोम
1931 Bosch, CarlCarl Bosch;
Bergius, FriedrichFriedrich Bergius
ओटो वारबर्ग एरिक एक्सेल कार्लफेल्ट एडम्स, जेनजेन एडम्स;
बटलर, निकोलस मरेनिकोलस मरे बटलर
1932 हाइजनबर्ग, वर्नरवर्नर हाइजनबर्ग Langmuir, IrvingIrving Langmuir Sherrington, Charles ScottCharles Scott Sherrington;
Adrian, Edgar DouglasEdgar Douglas Adrian
जाह्न गाल्सवर्दी
1933 श्रोडिन्गर, अर्विनअर्विन श्रोडिन्गर;
पॉल डिरॅक
Morgan, Thomas HuntThomas Hunt Morgan इवान अलेक्सेविच बुनिन एंजेल, नॉर्मननॉर्मन एंजेल
1934 Urey, Harold ClaytonHarold Clayton Urey Whipple, GeorgeGeorge Whipple;
Minot, GeorgeGeorge Minot;
Murphy, William P.William P. Murphy
लुइगि पिरण्डेलो हेंडरसन, आर्थरआर्थर हेंडरसन
1935 चैडविक, जेम्सजेम्स चैडविक Joliot-Curie, FrédéricFrédéric Joliot-Curie;
Joliot-Curie, IreneIrene Joliot-Curie
Spemann, HansHans Spemann ओस्सिएत्ज़की, कार्ल वॉनकार्ल वॉन ओस्सिएत्ज़की
1936 हेस, विक्टर फ्रांसिसविक्टर फ्रांसिस हेस;
ऐंडरसन, कार्ल डेविडकार्ल डेविड ऐंडरसन
Debye, PeterPeter Debye Dale, Henry HallettHenry Hallett Dale;
Loewi, OttoOtto Loewi
यूजीन ओ'नील लामास, कार्लोस सावेद्राकार्लोस सावेद्रा लामास
1937 डविसन, क्लिन्टनक्लिन्टन डविसन;
थॉमसन, जॉर्ज पेजेटजॉर्ज पेजेट थॉमसन
Haworth, WalterWalter Haworth;
Karrer, PaulPaul Karrer
Szent-Györgyi, AlbertAlbert Szent-Györgyi रोजे मार्टिन दु गार सेसिल, लॉर्ड रॉबर्टलॉर्ड रॉबर्ट सेसिल
1938 फर्मी, एन्रीकोएन्रीको फर्मी कुह्न, रिचर्डरिचर्ड कुह्न[b] Heymans, CorneilleCorneille Heymans पर्ल एस बक शरणार्थियों के लिए नानसेन अंतर्राष्ट्रीय कार्यालय
1939 लारेन्स, अर्नेस्टअर्नेस्ट लारेन्स ब्यूटेनंड्ट, एडॉल्फएडॉल्फ ब्यूटेनंड्ट[b];[A]
Ružička, LavoslavLavoslav Ružička
डोमैग्क, गेरहार्डगेरहार्ड डोमैग्क[b] फ्रांस ईमिल सिल्लनपा
1940 द्वितीय विश्वयुद्ध के कारण निरस्त
1941
1942
1943 स्टर्न, आटोआटो स्टर्न de Hevesy, GeorgeGeorge de Hevesy Dam, HenrikHenrik Dam;
Doisy, Edward AdelbertEdward Adelbert Doisy
1944 रबि, इसिडोर ऐज़कइसिडोर ऐज़क रबि ओटो हैन Erlanger, JosephJoseph Erlanger;
Gasser, Herbert SpencerHerbert Spencer Gasser
योहानेस विल्हेल्म जेन्सेन रेड क्रॉस की अंतर्राष्ट्रीय समिति
1945 पौली, वुल्फगांगवुल्फगांग पौली Virtanen, Artturi IlmariArtturi Ilmari Virtanen अलेक्ज़ांडर फ्लेमिङ,
Chain, Ernst BorisErnst Boris Chain;
Florey, Howard WalterHoward Walter Florey
गब्रिएला मिस्ट्राल हल, कोरडेलकोरडेल हल
1946 पर्सी ब्रिजमन Sumner, James B.James B. Sumner;
Northrop, John HowardJohn Howard Northrop;
Stanley, Wendell MeredithWendell Meredith Stanley
Muller, Hermann JosephHermann Joseph Muller हरमन हेस बाल्च, एमिली ग्रीनेएमिली ग्रीने बाल्च;
मॉट, जॉनजॉन मॉट
1947 एप्पलटन, एडवर्ड विक्टरएडवर्ड विक्टर एप्पलटन Robinson, RobertRobert Robinson Cori, Carl FerdinandCarl Ferdinand Cori;
Cori, Gerty TheresaGerty Theresa Cori;
Houssay, BernardoBernardo Houssay
आन्द्रे जिदे फ्रेंड्स सर्विस काउंसिल;
अमेरिकन फ्रेंड्स सर्विस कमेटी
1948 पेट्रिक एम एस ब्लाकेट Tiselius, ArneArne Tiselius Müller, Paul HermannPaul Hermann Müller टी एस एलियट
1949 युकावा, हिदेकीहिदेकी युकावा Giauque, WilliamWilliam Giauque Hess, Walter RudolfWalter Rudolf Hess;
Moniz, António EgasAntónio Egas Moniz
विलियम फाकनर ओर, सर जॉन बॉयडसर जॉन बॉयड ओर
1950 सेसिल पावेल Diels, OttoOtto Diels;
Alder, KurtKurt Alder
Hench, Philip ShowalterPhilip Showalter Hench;
Kendall, Edward CalvinEdward Calvin Kendall;
Reichstein, TadeusTadeus Reichstein
बर्टराण्ड रसेल बंच, राल्फराल्फ बंच

नोबेल पुरस्कार विजेता (1951-2000)[संपादित करें]

वर्ष भौतिकी में नोबेल विजेताओं की सूची रसायनशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची औषधी में नोबेल पुरस्कार विजेताओं की सूची साहित्य में नोबेल विजेताओं की सूची शांति में नोबेल विजेताओं की सूची अर्थशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची
1951 कॉक्रॉफ़्ट, जॉनजॉन कॉक्रॉफ़्ट;
वाल्टन, अर्नेस्ट टी एसअर्नेस्ट टी एस वाल्टन
McMillan, EdwinEdwin McMillan;
Seaborg, Glenn T.Glenn T. Seaborg
थाइलर, मैक्समैक्स थाइलर पार लागेरक्विस्ट जौहॉक्स, लियोनलियोन जौहॉक्स
1952 ब्लाख, फीलिक्सफीलिक्स ब्लाख;
परसेल, एडवर्ड मिल्सएडवर्ड मिल्स परसेल
Martin, Archer John PorterArcher John Porter Martin;
Synge, Richard Laurence MillingtonRichard Laurence Millington Synge
Waksman, SelmanSelman Waksman फ्रांसवा मौरिआक श्वित्ज़र, अल्बर्टअल्बर्ट श्वित्ज़र
1953 ज़ेरनीके, फ़्रिट्सफ़्रिट्स ज़ेरनीके हर्मन स्टॉडिंगर Krebs, Hans AdolfHans Adolf Krebs;
Lipmann, Fritz AlbertFritz Albert Lipmann
विन्सटन चर्चिल मार्शल, जॉर्जजॉर्ज मार्शल
1954 बोर्न, माक्समाक्स बोर्न;
बोटे, वाल्थरवाल्थर बोटे
Pauling, LinusLinus Pauling Enders, John FranklinJohn Franklin Enders;
Robbins, Frederick ChapmanFrederick Chapman Robbins;
Weller, Thomas HuckleThomas Huckle Weller
हेमिंग्वे, अर्नेस्टअर्नेस्ट हेमिंग्वे शरणार्थियों के लिए संयुक्त राष्ट्र के उच्चायुक्त
1955 लाम्ब, विलिस इविलिस इ लाम्ब;
कुश, पोलिकार्पपोलिकार्प कुश
du Vigneaud, VincentVincent du Vigneaud Theorell, HugoHugo Theorell हालडोर लाक्सनेस
1956 बर्दीन, जॉनजॉन बर्दीन,
वॉल्टर ब्रैट्टैन,
विलियम शोक्ली
Hinshelwood, Cyril NormanCyril Norman Hinshelwood;
Semenov, Nikolay NikolaevichNikolay Nikolaevich Semenov
Cournand, André FrédéricAndré Frédéric Cournand;
Forssmann, WernerWerner Forssmann;
Richards, Dickinson W.Dickinson W. Richards
हुआन रामोन हिमेनेज़
1957 चेन निंग यांग,
ली, त्सांग-डावत्सांग-डाव ली
Todd, Lord (Alexander R.)Lord (Alexander R.) Todd Bovet, DanielDaniel Bovet आल्बेर कामु पियर्सन, लेस्टर बाउल्सलेस्टर बाउल्स पियर्सन
1958 चेरेन्कोव, पावेल एलेक्सेविचपावेल एलेक्सेविच चेरेन्कोव;
फ्रैंक, इल्याइल्या फ्रैंक;
टाम, इगोर वाइइगोर वाइ टाम
Sanger, FrederickFrederick Sanger Beadle, George WellsGeorge Wells Beadle;
Tatum, Edward LawrieEdward Lawrie Tatum;
Lederberg, JoshuaJoshua Lederberg
बोरिस पास्टेरनक [B] पीरे, डोमिनिकडोमिनिक पीरे
1959 एमिलियो जीनो सेगर,
ओवेन चेम्बेर्लैन
Heyrovský, JaroslavJaroslav Heyrovský Kornberg, ArthurArthur Kornberg;
Ochoa, SeveroSevero Ochoa
साल्वाटोरी क्वासिमोडो नोयल-बेकर, फिलिपफिलिप नोयल-बेकर
1960 डोनाल्ड ए ग्लेसर Libby, WillardWillard Libby Burnet, Frank MacfarlaneFrank Macfarlane Burnet;
Medawar, PeterPeter Medawar
सां-जाह्न पेर्से लूथुली, अल्बर्टअल्बर्ट लूथुली
1961 होफ्सटैडटर, रॉबर्टरॉबर्ट होफ्सटैडटर;
मोसबेउर, रुडोल्फरुडोल्फ मोसबेउर
Calvin, MelvinMelvin Calvin von Békésy, GeorgGeorg von Békésy ईवो आण्ड्रिच डैग हैमरस्क्जोंल्ड
1962 लेव लाण्डौ Perutz, MaxMax Perutz;
Kendrew, JohnJohn Kendrew
Crick, FrancisFrancis Crick;
वाटसन, जेम्स डी.जेम्स डी. वाटसन;
Wilkins, MauriceMaurice Wilkins
जाह्न स्टैनबेक पॉलिंग, लायनसलायनस पॉलिंग
1963 यूजीन विग्नर,
मारिया गोपर्ट-मेयर,
जेन्सेन, जे हान्स डीजे हान्स डी जेन्सेन
Ziegler, KarlKarl Ziegler;
Natta, GiulioGiulio Natta
Eccles, John CarewJohn Carew Eccles;
Hodgkin, Alan LloydAlan Lloyd Hodgkin;
Huxley, AndrewAndrew Huxley
ज्योर्जोस सेफेरिस रेड क्रॉस की अंतर्राष्ट्रीय समिति;
लीग ऑफ़ रेड क्रॉस सोसाइटी
1964 चार्ल्स् एच् टाउन्स्,
निकोले बासोव,
अलेक्सान्द्र एम प्रोखोरोफ
Hodgkin, Dorothy CrowfootDorothy Crowfoot Hodgkin Bloch, Konrad EmilKonrad Emil Bloch;
Lynen, Feodor Felix KonradFeodor Felix Konrad Lynen
ज्याँ पॉल सार्त्र [C] मार्टिन लूथर किंग
1965 तोमोनागा, सिन-इतिरोसिन-इतिरो तोमोनागा
श्विंगर, जुलियनजुलियन श्विंगर
फाइनमेन, रिचर्ड फिलिप्सरिचर्ड फिलिप्स फाइनमेन
Woodward, Robert BurnsRobert Burns Woodward Jacob, FrançoisFrançois Jacob;
Lwoff, André MichelAndré Michel Lwoff;
Monod, JacquesJacques Monod
मिखैल शोलोखोव यूनिसेफ
1966 कस्त्लेर, अल्फ्रेडअल्फ्रेड कस्त्लेर Mulliken, Robert S.Robert S. Mulliken Rous, Francis PeytonFrancis Peyton Rous;
Huggins, Charles BrentonCharles Brenton Huggins
नेली साक्स,
श्मुएल योसेफ अग्नोन
1967 बेटू, हांस अल्ब्रेक्तहांस अल्ब्रेक्त बेटू Eigen, ManfredManfred Eigen;
Norrish, Ronald George WreyfordRonald George Wreyford Norrish;
Porter, GeorgeGeorge Porter
Granit, RagnarRagnar Granit;
Hartline, Haldan KefferHaldan Keffer Hartline;
Wald, GeorgeGeorge Wald
मिग्वेल आंगेल अस्टूरियस
1968 लुइस अल्वारेज़ Onsager, LarsLars Onsager Holley, Robert W.Robert W. Holley;
हरगोविन्द खुराना;
निरेनबर्ग, मार्शल वॉरेनमार्शल वॉरेन निरेनबर्ग
यासुनारी कावाबाता कैसिन, रेनेरेने कैसिन
1969 गेलमन, मरेमरे गेलमन Barton, DerekDerek Barton;
Hassel, OddOdd Hassel
Delbrück, MaxMax Delbrück;
Hershey, AlfredAlfred Hershey;
Luria, SalvadorSalvador Luria
बेकेट, सेम्युलसेम्युल बेकेट अंतरराष्ट्रीय श्रम संघ फ्रिश, रैगनररैगनर फ्रिश;
Tinbergen, JanJan Tinbergen
1970 आल्फवेन, हान्नेसहान्नेस आल्फवेन;
नील, लुइलुइ नील
Leloir, Luis F.Luis F. Leloir Axelrod, JuliusJulius Axelrod;
von Euler, UlfUlf von Euler;
Katz, BernardBernard Katz
अलेक्सान्द्र सोल्शेनीत्सिन बोरलॉग, प्रोफेसर नारमनप्रोफेसर नारमन बोरलॉग सेमुएल्सन, पाल एन्थनीपाल एन्थनी सेमुएल्सन
1971 गैबर, डैनिसडैनिस गैबर Herzberg, GerhardGerhard Herzberg Sutherland, Jr., Earl WilburEarl Wilbur Sutherland, Jr. पाब्लो नेरूदा ब्रांट, विलीविली ब्रांट कुज़्नेत्स, साइमनसाइमन कुज़्नेत्स
1972 बर्दीन, जॉनजॉन बर्दीन;
लीयों नील कूपर,
श्रीफर, जॉन रॉबर्टजॉन रॉबर्ट श्रीफर
Anfinsen, Christian B.Christian B. Anfinsen;
Moore, StanfordStanford Moore;
Stein, William HowardWilliam Howard Stein
Edelman, GeraldGerald Edelman;
Porter, Rodney RobertRodney Robert Porter
हैन्रिक बोल हिक्स, जॉनजॉन हिक्स;
Arrow, KennethKenneth Arrow
1973 एसाकी, लीयोलीयो एसाकी;
जियवेर, इवरइवर जियवेर;
ब्रायन जोसेफसन
Fischer, Ernst OttoErnst Otto Fischer;
Wilkinson, GeoffreyGeoffrey Wilkinson
von Frisch, KarlKarl von Frisch;
Lorenz, KonradKonrad Lorenz;
Tinbergen, NikolaasNikolaas Tinbergen
पैट्रिक व्हाइट किसिंजर, हेनरीहेनरी किसिंजर;
थो, ली डकली डक थो[c]
Leontief, WassilyWassily Leontief
1974 राइल, मार्टिनमार्टिन राइल;
हविश, एंटनीएंटनी हविश
Flory, PaulPaul Flory Claude, AlbertAlbert Claude;
de Duve, ChristianChristian de Duve;
Palade, George EmilGeorge Emil Palade
ऐविण्ड जाह्नसन,
हैरी मार्टिन्सन
मैकब्राइड, जॉनजॉन मैकब्राइड;
सातु, ऐसाकुऐसाकु सातु
म्यर्दल, गुन्नारगुन्नार म्यर्दल;
हायक, फ़्रीड्रिकफ़्रीड्रिक हायक
1975 आगे बोह्र
मोटलसन, बेन रॉयबेन रॉय मोटलसन;
रेनवाटर, जेम्सजेम्स रेनवाटर
Cornforth, JohnJohn Cornforth;
Prelog, VladimirVladimir Prelog
Baltimore, DavidDavid Baltimore;
Dulbecco, RenatoRenato Dulbecco;
Temin, Howard MartinHoward Martin Temin
यूजेनियो मोंटाले सखारोव, आंद्रेईआंद्रेई सखारोव Kantorovich, LeonidLeonid Kantorovich;
Koopmans, TjallingTjalling Koopmans
1976 रिक्टर, बर्टनबर्टन रिक्टर;
टिंग, शमूएल चाओ चुंगशमूएल चाओ चुंग टिंग
Lipscomb, WilliamWilliam Lipscomb Blumberg, Baruch SamuelBaruch Samuel Blumberg;
Gajdusek, Daniel CarletonDaniel Carleton Gajdusek
बेल्लो, सौलसौल बेल्लो विलियमस, बेट्टीबेट्टी विलियमस;
मगुइरे, मैरेडमैरेड मगुइरे
फ्रीडमैन, मिल्टनमिल्टन फ्रीडमैन
1977 फिलिप वारेन एन्डरसन,
माॅट्, नेविल फ़्रांसिसनेविल फ़्रांसिस माॅट्;
वान वलेक, जॉन हसबरौकजॉन हसबरौक वान वलेक
Prigogine, IlyaIlya Prigogine Guillemin, RogerRoger Guillemin;
Schally, AndrewAndrew Schally;
Yalow, Rosalyn SussmanRosalyn Sussman Yalow
विसेण्टि अलेक्ज़ान्द्रे एमनेस्टी इण्टरनेशनल Ohlin, BertilBertil Ohlin;
Meade, JamesJames Meade
1978 कपिज़ा, पीटरपीटर कपिज़ा;
आर्नो पेन्जियस,
विल्सन, रोबर्ट वूड्रोरोबर्ट वूड्रो विल्सन
Mitchell, Peter D.Peter D. Mitchell Arber, WernerWerner Arber;
Nathans, DanielDaniel Nathans;
हैमिल्टन स्मिथ
इसाक बेशविस सिंगर अल-सदात, अनवरअनवर अल-सदात;
बेगिन, मेनाकेममेनाकेम बेगिन
साइमन, हर्बर्टहर्बर्ट साइमन
1979 शेल्डन ग्लास्हौ,
सलाम, अब्दुसअब्दुस सलाम;
वैनबर्ग, स्टीवनस्टीवन वैनबर्ग
Brown, Herbert C.Herbert C. Brown;
Wittig, GeorgGeorg Wittig
Cormack, Allan McLeodAllan McLeod Cormack;
Hounsfield, GodfreyGodfrey Hounsfield
ओडोसियस एलैटिस टेरेसा, मदरमदर टेरेसा Schultz, TheodoreTheodore Schultz;
Lewis, ArthurArthur Lewis
1980 क्रोनिन, जेम्सजेम्स क्रोनिन;
फिच, वैल लॉग्सडनवैल लॉग्सडन फिच
Berg, PaulPaul Berg;
Gilbert, WalterWalter Gilbert;
Sanger, FrederickFrederick Sanger
Benacerraf, BarujBaruj Benacerraf;
Dausset, JeanJean Dausset;
Snell, George DavisGeorge Davis Snell
चेस्वाव मीलोश एस्क्विवेल, एडॉल्फो पेरेज़एडॉल्फो पेरेज़ एस्क्विवेल Klein, LawrenceLawrence Klein
1981 ब्लोमबेर्गेन, निकोलासनिकोलास ब्लोमबेर्गेन;
स्कॉलोव, आर्थर लियोनार्डआर्थर लियोनार्ड स्कॉलोव;
सीगबान, काईकाई सीगबान
Fukui, KenichiKenichi Fukui;
Hoffmann, RoaldRoald Hoffmann
Sperry, Roger W.Roger W. Sperry;
Hubel, David H.David H. Hubel;
Wiesel, Torsten N.Torsten N. Wiesel
एलायस कनेटी शरणार्थियों के लिए संयुक्त राष्ट्र के उच्चायुक्त Tobin, JamesJames Tobin
1982 विल्सन, केनेथ जीकेनेथ जी विल्सन क्लूज, आरोनआरोन क्लूज Bergström, SuneSune Bergström;
Samuelsson, Bengt I.Bengt I. Samuelsson;
Vane, John RobertJohn Robert Vane
गेब्रियल गार्सिया मार्ख़ेस अल्वा म्यर्दल,
रोबल्स, अल्फोंसो गार्सियाअल्फोंसो गार्सिया रोबल्स
Stigler, GeorgeGeorge Stigler
1983 चन्द्रशेखर, सुब्रह्मण्यन्सुब्रह्मण्यन् चन्द्रशेखर;
विलियम ए फोलर
Taube, HenryHenry Taube McClintock, BarbaraBarbara McClintock विलियम गोल्डिंग लेक वालेसा Debreu, GérardGérard Debreu
1984 रुबिया, कार्लोकार्लो रुबिया;
मीर, सिमोन वान डरसिमोन वान डर मीर
Merrifield, Robert BruceRobert Bruce Merrifield Jerne, Niels KajNiels Kaj Jerne;
Köhler, Georges J. F.Georges J. F. Köhler;
Milstein, CésarCésar Milstein
यारोस्लाव सैफर्ट टूटू, डेसमंडडेसमंड टूटू Stone, RichardRichard Stone
1985 वॉन क्लिटज़िंग, क्लाउसक्लाउस वॉन क्लिटज़िंग Hauptman, Herbert A.Herbert A. Hauptman;
Karle, JeromeJerome Karle
Brown, Michael StuartMichael Stuart Brown;
Goldstein, Joseph L.Joseph L. Goldstein
क्लाड सैमन परमाणु युद्ध की रोकथाम के लिए अंतर्राष्ट्रीय चिकित्सक Modigliani, FrancoFranco Modigliani
1986 रुस्का, अर्न्स्टअर्न्स्ट रुस्का;
बिन्निग, गर्डगर्ड बिन्निग;
रोह्रेर, हैन्रिकहैन्रिक रोह्रेर
Herschbach, Dudley R.Dudley R. Herschbach;
Lee, Yuan T.Yuan T. Lee;
Polanyi, John C.John C. Polanyi
स्टैनली कोहेन,
Levi-Montalcini, RitaRita Levi-Montalcini
वोले शोयिंका विसेल, एलीएली विसेल Buchanan, James M.James M. Buchanan
1987 ग्यार्ग जे बेडनोर्ज़,
मुलर, कार्ल अलेक्जेंडरकार्ल अलेक्जेंडर मुलर
Cram, Donald J.Donald J. Cram;
लैह्न, जा़न-मारीजा़न-मारी लैह्न;
Pedersen, Charles J.Charles J. Pedersen
Tonegawa, SusumuSusumu Tonegawa जोसेफ ब्रोड्स्की आरिअस, ओस्करओस्कर आरिअस Solow, RobertRobert Solow
1988 लीयोन एम लीडरमन,
मेल्विन श्वार्ट्ज,
स्टीनबर्गर, जैकजैक स्टीनबर्गर
Deisenhofer, JohannJohann Deisenhofer;
Huber, RobertRobert Huber;
Michel, HartmutHartmut Michel
Black, James W.James W. Black;
Elion, Gertrude B.Gertrude B. Elion;
Hitchings, George H.George H. Hitchings
नजीब महफूज़ संयुक्त राष्ट्र शांतिस्थापन बल Allais, MauriceMaurice Allais
1989 नॉर्मन रैमसे;
डेहमेल्ट, हांस जॉर्जहांस जॉर्ज डेहमेल्ट;
वुल्फगांग पौली
Altman, SidneySidney Altman;
Cech, ThomasThomas Cech
Bishop, J. MichaelJ. Michael Bishop;
Varmus, Harold E.Harold E. Varmus
कमीलो होज़े चेला ग्यात्सो, तेनजिनतेनजिन ग्यात्सो, 14वें दलाई लामा Haavelmo, TrygveTrygve Haavelmo
1990 फ्राइडमैन, जेरोम आइज़कजेरोम आइज़क फ्राइडमैन;
केंडल, हेनरी वेहेनरी वे केंडल;
टेलर, रिचार्ड इरिचार्ड इ टेलर
Corey, Elias JamesElias James Corey Murray, JosephJoseph Murray;
Thomas, E. DonnallE. Donnall Thomas
ओक्टावियो पाज़ गोर्बाचेव, मिखाइलमिखाइल गोर्बाचेव Markowitz, HarryHarry Markowitz;
Miller, MertonMerton Miller;
Sharpe, William ForsythWilliam Forsyth Sharpe
1991 गेनेस, पी॰जी॰डी॰पी॰जी॰डी॰ गेनेस अर्नस्ट, रिचर्ड आर॰रिचर्ड आर॰ अर्नस्ट Neher, ErwinErwin Neher;
Sakmann, BertBert Sakmann
नादीन गोर्दीमेर आंग सान सू की Coase, RonaldRonald Coase
1992 चर्पाक, ज्योर्जेसज्योर्जेस चर्पाक Marcus, Rudolph A.Rudolph A. Marcus Fischer, Edmond H.Edmond H. Fischer;
Krebs, Edwin G.Edwin G. Krebs
डेरेक वालकाट्ट मेनचु, रिगोबर्टारिगोबर्टा मेनचु बेकर, गैरीगैरी बेकर
1993 रसेल ए हल्से,
जुनियर, जोसेफ एच टेलरजोसेफ एच टेलर जुनियर
Mullis, KaryKary Mullis;
Smith, MichaelMichael Smith
Roberts, Richard J.Richard J. Roberts;
Sharp, Phillip AllenPhillip Allen Sharp
टोनी मारिसन नेल्सन मंडेला,
डी क्लार्क, फ़्रेडरिक विलेमफ़्रेडरिक विलेम डी क्लार्क
Fogel, RobertRobert Fogel;
North, DouglassDouglass North
1994 ब्रोकहौस, बर्टरामबर्टराम ब्रोकहौस;
शूल, क्लिफर्डक्लिफर्ड शूल
Olah, George AndrewGeorge Andrew Olah गिलमैन, अल्फ्रेड जी॰अल्फ्रेड जी॰ गिलमैन;
Rodbell, MartinMartin Rodbell
केन्ज़ाबुरो ओए अराफ़ात, यासिरयासिर अराफ़ात;
पेरेज़, शिमोनशिमोन पेरेज़;
राबिन, यित्झाकयित्झाक राबिन
Harsanyi, JohnJohn Harsanyi;
नैश जूनियर, जॉन फोर्ब्सजॉन फोर्ब्स नैश जूनियर;
Selten, ReinhardReinhard Selten
1995 पर्ल, मार्टिन लुईमार्टिन लुई पर्ल;
फ्रेडेरिक रेन्स
Crutzen, Paul J.Paul J. Crutzen;
Molina, Mario J.Mario J. Molina;
Rowland, Frank SherwoodFrank Sherwood Rowland
Lewis, Edward B.Edward B. Lewis;
Nüsslein-Volhard, ChristianeChristiane Nüsslein-Volhard;
Wieschaus, Eric F.Eric F. Wieschaus
सेमस हेनी रोटब्लाट, जोसेफजोसेफ रोटब्लाट;
विज्ञान तथा वैश्विक मामलों पर पगवाश सम्मेलन
Lucas, Jr., RobertRobert Lucas, Jr.
1996 डेविड ली;
ओशेरॉफ़, डगलस डीडगलस डी ओशेरॉफ़;
रोबर्ट कोलमन रिचार्डसन
Curl Jr., Robert F.Robert F. Curl Jr.;
Kroto, HaroldHarold Kroto;
Smalley, RichardRichard Smalley
Doherty, Peter C.Peter C. Doherty;
Zinkernagel, Rolf M.Rolf M. Zinkernagel
विस्लावा सिम्बोर्स्का बेलो, कार्लोसकार्लोस बेलो;
ख़ोसे रामोस होर्ता
Mirrlees, JamesJames Mirrlees;
Vickrey, WilliamWilliam Vickrey
1997 चू, स्टीवनस्टीवन चू;
कोहेन-तनुजी, क्लाउडक्लाउड कोहेन-तनुजी;
विलियम डी फिलिप्स
Boyer, Paul D.Paul D. Boyer;
Walker, John E.John E. Walker;
Skou, Jens ChristianJens Christian Skou
Prusiner, Stanley B.Stanley B. Prusiner डेरियो फो बारूदी सुरंगों प्रतिबंध अंतरराष्ट्रीय अभियान;
विलियम्स, जोडीजोडी विलियम्स
Merton, Robert C.Robert C. Merton;
Scholes, MyronMyron Scholes
1998 लाफलिन, रोबेर्ट बीरोबेर्ट बी लाफलिन;
स्टोर्मर, हर्स्ट एलहर्स्ट एल स्टोर्मर;
सुई, डेनियल सीडेनियल सी सुई
Kohn, WalterWalter Kohn;
Pople, JohnJohn Pople
Furchgott, Robert F.Robert F. Furchgott;
Ignarro, Louis J.Louis J. Ignarro;
Murad, FeridFerid Murad
होज़े सरमागो ह्यूम, जॉनजॉन ह्यूम;
ट्रिम्बल, डेविडडेविड ट्रिम्बल
सेन, अमर्त्यअमर्त्य सेन
1999 हूफ्ट, गेरार्डस 'टीगेरार्डस 'टी हूफ्ट;
वेल्टमैन, मार्टिनस जे जीमार्टिनस जे जी वेल्टमैन
Zewail, AhmedAhmed Zewail Blobel, GünterGünter Blobel गुण्टर ग्रास मेड्सें सां फ्रंटियेर Mundell, RobertRobert Mundell
2000 अल्फेरोव, ज़ोरेसज़ोरेस अल्फेरोव;
क्रोएमेर, हर्बर्टहर्बर्ट क्रोएमेर;
किल्बी, जैकजैक किल्बी
Heeger, Alan J.Alan J. Heeger;
MacDiarmid, AlanAlan MacDiarmid;
Shirakawa, HidekiHideki Shirakawa
Carlsson, ArvidArvid Carlsson;
Greengard, PaulPaul Greengard;
Kandel, EricEric Kandel
गौ चिंजयान डे-जुंग, किमकिम डे-जुंग Heckman, JamesJames Heckman;
McFadden, DanielDaniel McFadden

नोबेल पुरस्कार विजेता (2000-अभी तक)[संपादित करें]

वर्ष भौतिकी में नोबेल विजेताओं की सूची रसायनशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची औषधी में नोबेल पुरस्कार विजेताओं की सूची साहित्य में नोबेल विजेताओं की सूची शांति में नोबेल विजेताओं की सूची अर्थशास्त्र में नोबेल विजेताओं की सूची
2001 कॉर्नेल, एरिक ए॰एरिक ए॰ कॉर्नेल;
केट्टेर्ले, वुल्फगांगवुल्फगांग केट्टेर्ले;
वीमन, कार्ल ई॰कार्ल ई॰ वीमन
नोल्स, विलियम एस॰विलियम एस॰ नोल्स;
नोयोरी, रयोजीरयोजी नोयोरी;
शरप्लेस, कार्ल बैरीकार्ल बैरी शरप्लेस
हार्टवेल, लेलैंड एच॰लेलैंड एच॰ हार्टवेल;
हंट, टिमटिम हंट;
नर्स, पॉलपॉल नर्स
वी एस नाइपॉल संयुक्त राष्ट्र,
कोफ़ी अन्नान
एकेर्लोफ, जॉर्जजॉर्ज एकेर्लोफ;
स्पेंस, माइकलमाइकल स्पेंस;
स्टिग्लित्ज़, जोसेफ ई॰जोसेफ ई॰ स्टिग्लित्ज़
2002 डेविस जुनियर, रेमन्डरेमन्ड डेविस जुनियर;
कोशिबा, मासातोशीमासातोशी कोशिबा;
गियाकोनी, रिक्कर्डोरिक्कर्डो गियाकोनी
जॉन बेनेट फेन,
कोइची तनक,
कर्ट वुदरिक
सिडनी ब्रेनर
हावर्ड रॉबर्ट होर्वित्ज़
जॉन सल्सटन
इम्रे कोर्टेश जिमी कार्टर कहनेमन, डैनियलडैनियल कहनेमन;
स्मिथ, वर्नन एल॰वर्नन एल॰ स्मिथ
2003 अब्रिकोसोव, अलेक्से एअलेक्से ए अब्रिकोसोव;
गिन्ज़बर्ग, वितलीवितली गिन्ज़बर्ग;
लेगेट, ए जेए जे लेगेट
पीटर एग्रे,
रॉड्रिक मैक्कीनन
पॉल लौटरबर
पीटर मैन्सफील्ड
जाह्न माक्सवेल कोएट्ज़ी शिरीन एबादी रॉबर्ट एफ एंगल
क्लाइव ग्रेंजर
2004 डेविड ग्रॉस
पुलित्ज़र, ह्यूग डेविडह्यूग डेविड पुलित्ज़र;
विल्चेक, फ्रैंकफ्रैंक विल्चेक
आरोन चियानोवीर,
एवरम हेर्शको,
इरविन रोज
रिचर्ड एक्सल
लिंडा बी बक
एल्फ्रीडे येलिनेक वंगारी मथाई फिन केडलांड,
एडवर्ड सी प्रेस्कॉट
2005 ग्लौबेर, रॉय जेरॉय जे ग्लौबेर;
हॉल, जॉन एलजॉन एल हॉल;
हैंश, थियोडोर डब्ल्यूथियोडोर डब्ल्यू हैंश
यवेस चौवीं,
रॉबर्ट हावर्ड ग्रुब्स,
रिचर्ड आर सरोक
बैरी मार्शल,
रॉबिन वारेन
हैरल्ड पिंटर अन्तर्राष्ट्रीय परमाणु ऊर्जा अभिकरण
मोहम्मद अलबारदेई
रॉबर्ट औमान्न,
थॉमस सेलिंग
2006 मैथर, जॉन सीजॉन सी मैथर;
स्मूट, जोर्ज एफजोर्ज एफ स्मूट
रोजर डी कोर्नबर्ग एंड्रयू फायर,
क्रेग मेलो
ओरहन पैमुक मोहम्मद युनुस,
ग्रामीण बैंक
एडमण्ड फेल्प्स
2007 फर्ट, अल्बर्टअल्बर्ट फर्ट;
ग्रूनबर्ग, पीटरपीटर ग्रूनबर्ग
गेरहार्ड एर्टेल कैपीची, मारियो रेनाटोमारियो रेनाटो कैपीची;
एवन्स, मार्टिन जॉनमार्टिन जॉन एवन्स;
स्मिथिस, ओलिवरओलिवर स्मिथिस
डोरिस लेसिंग जलवायु परिवर्तन पर अंतर-सरकारी पैनल;
अल्बर्ट गोर
लियोनिद हार्विच्ज़, लियोनिडलियोनिड लियोनिद हार्विच्ज़;
मास्किन, एरिकएरिक मास्किन;
मायर्सन, रोजररोजर मायर्सन
2008 नांबू, योहीरोयोहीरो नांबू;
कोबायाशी, मकोतोमकोतो कोबायाशी;
मोस्कवा, तोशीहादेतोशीहादे मोस्कवा
शिमोमुरा, ओसामूओसामू शिमोमुरा;
चाल्फी, मार्टिनमार्टिन चाल्फी;
त्सीन, रोजररोजर त्सीन
ज़ुर हौजेन, हराल्डहराल्ड ज़ुर हौजेन;
बेरे सिनुसी, फ्रांसेसफ्रांसेस बेरे सिनुसी;
मोंतानिय, ल्यूकल्यूक मोंतानिय
ज़्याँ मेरी गुस्ताव लेक्लेज़ियो आख़्तिसारी, मार्टीमार्टी आख़्तिसारी पॉल क्रूगमैन
2009 चार्ल्स के काव,
विलार्ड स्टर्लिंग बॉयल,
स्मिथ, जॉर्ज ईजॉर्ज ई स्मिथ
रामकृष्णन्, वेंकटरामन्वेंकटरामन् रामकृष्णन्;
स्टैट्ज, थॉमस एथॉमस ए स्टैट्ज;
योनाथ, अदा ईअदा ई योनाथ
ब्लैकबर्न, एलिजाबेथएलिजाबेथ ब्लैकबर्न;
ग्रीडर, कैरोलकैरोल ग्रीडर;
शॉस्तक, जैकजैक शॉस्तक
हर्ता म्यूलर ओबामा, बराकबराक ओबामा ऑस्ट्रॉम, इलिनॉरइलिनॉर ऑस्ट्रॉम,
ओलिवर विलियमसन
2010 एडवर्ड, रॉबर्टरॉबर्ट एडवर्ड(ब्रिटेन); गिएम, आंद्रेआंद्रे गिएम और नोवोसेलॉफ़ , काँस्टेंटीनकाँस्टेंटीन नोवोसेलॉफ़ हेक, रिच्हर्द फ रिच्हर्द फ हेक;
नेगिशि, इ-इच्हिइ-इच्हि नेगिशि;
सुजुकि, अकिरअकिर सुजुकि
लियोसा, मारियो वर्गासमारियो वर्गास लियोसा श्याबाओ, लूलू श्याबाओ डायमंड, पीटरपीटर डायमंड;
मॉर्टेंसन , डेलडेल मॉर्टेंसन ;
पिसारिदेस, क्रिस्टोफ़रक्रिस्टोफ़र पिसारिदेस
2011 पर्लमटर, सॉलसॉल पर्लमटर
श्मिट, ब्रायनब्रायन श्मिट
रीस, एडमएडम रीस
डेनियल शेचमैन ब्रूस ब्यूल्टर, जूल्स ए हाफमैन, राल्फ स्टीनमैन तोमास त्रांसत्रोमर एलेन जानसन सरलीफ,
लिमाह रोबेर्ता गबोवी,
तवाकुल करमान
क्रिस्टोफर ए॰ सिम्स,
थॉमस जे॰ सार्जेंट
2012 सर्गी हारोश, डेविड वाइनलैंड ब्रायन कोबिका,
रॉबर्ट लेफ्कोविट्ज़
यूरोपीय संघ
2013 फ्रांसोवा आंगलेया,
पीटर हिग्स
मार्टिन कारप्लस,
माइकल लेविट,
एरिह वॉरशेल
जेम्स रॉथमैन,
रैंडी शेकमैन,
थॉमस सुडॉफ
एलिस मुनरो रासायनिक हथियार निषेध संगठन यूजीन फ़ामा,
लार्स पीटर हान्सेन,
रॉबर्ट जे शिलर
2014 अकासाकी, इसामुइसामु अकासाकी
अमानो, हिरोशीहिरोशी अमानो
नाकामूरा, शुजीशुजी नाकामूरा
एरिक बेत्ज़िग, स्टीफ़न हेल, विलियम एस्को मोइरनर जॉन ओ कीफ, मे-ब्रिट मोजर, एडवर्ड मोजर पैत्रिक मोदियानो कैलाश सत्यार्थी,
मलाला युसुफ़ज़ई
ज्याँ तिरोल
2015 तकाकी काजिता,आर्थर बी॰ मैकडोनाल्ड टॉमस लिंडाल,पॉल एल॰ मोडरिच,अज़ीज़ सैंकर विलियम सी॰ कैम्पबेल,सातोशी ओमुरा,यूयू तु स्वेतलाना अलेक्सिएविच ट्यूनीशियाई राष्ट्रीय वार्ता चौरागा एंगस डीटॉन
2016 डेविड थूल्स, डंकन हाल्डेन, माइकल कोस्टरलिट्ज़ ज्यां-पियरे सोवेज, फ्रैसर स्टाडर्ट,बर्नार्ड फेरिंगा योशिनोरी ओसुमी बॉब डिलन जुआन मैनुअल सैंटोस ऑलिवर हार्ट,बेंग्ट होल्मस्ट्रॉम
2017 रैनर वाइस, बैरी बैरिश, किप थोर्न[8] जैक्स डुबोसेट, जॉसिम फ्रैंक, रिचर्ड हेंडरसन जेफ्री सी॰ हॉल, माइकल रॉसबैश, माइकल यंग[9] काज़ुओ इशिगुरो[10] नाभिकीय निरस्त्रीकरण हेतु अंतर्राष्ट्रीय अभियान रिचर्ड थेलर[11]
2018 अशकिन, आर्थरआर्थर अशकिन;
मोरौ, गेरार्डगेरार्ड मोरौ;
स्ट्रिकलैंड, डोनाडोना स्ट्रिकलैंड
अर्नोल्ड, फ्रांसीसफ्रांसीस अर्नोल्ड;
स्मिथ, जॉर्जजॉर्ज स्मिथ;
विंटर, ग्रेगरीग्रेगरी विंटर
एलीसन, जेम्स पैट्रिकजेम्स पैट्रिक एलीसन;
होंजो, तासुकुतासुकु होंजो
टोकारजुक, ओल्गाओल्गा टोकारजुक[d] मुकवेगे, डेनिसडेनिस मुकवेगे;
मुराद, नादियानादिया मुराद
नॉर्डहॉस, विलियमविलियम नॉर्डहॉस;
रोमर, पॉलपॉल रोमर
2019 पीबल्स, जिमजिम पीबल्स;
मेयर, मिशेलमिशेल मेयर;
क्वेलोज़, डिडिएरडिडिएर क्वेलोज़
गुडइनफ़, जॉन बीजॉन बी गुडइनफ़;
व्हिटिंगम, एम स्टेनलीएम स्टेनली व्हिटिंगम;
योशिनो, अकीराअकीरा योशिनो
केलिन जूनियर, विलियमविलियम केलिन जूनियर;
रैटक्लिफ़, पीटर जॉनपीटर जॉन रैटक्लिफ़;
सेमेंज़ा, ग्रेग लियोनार्डग्रेग लियोनार्ड सेमेंज़ा
हैंडके, पीटरपीटर हैंडके अहमद, अबीअबी अहमद बनर्जी, अभिजीतअभिजीत बनर्जी;
डुफ्लो, एस्थरएस्थर डुफ्लो;
क्रेमर, माइकलमाइकल क्रेमर
2020 पेनरोस, रोजररोजर पेनरोस;
गेंजेल, रेनहार्डरेनहार्ड गेंजेल;
घेज़, एंड्रिया एम॰एंड्रिया एम॰ घेज़
शॉपोंतिये, इमानुएलइमानुएल शॉपोंतिये;
डूडना, जेनिफरजेनिफर डूडना
ऑल्टर, हार्वे जेम्सहार्वे जेम्स ऑल्टर;
हाउटन, माइकलमाइकल हाउटन;
राइस, चार्ल्स एम॰चार्ल्स एम॰ राइस
ग्लूक, लुईसलुईस ग्लूक विश्व खाद्य कार्यक्रम मिलग्रोम, पॉलपॉल मिलग्रोम;
विल्सन, रॉबर्ट बटलररॉबर्ट बटलर विल्सन
2021 पारिसी, जॉर्जियोजॉर्जियो पारिसी;
हैसलमैन, क्लॉसक्लॉस हैसलमैन;
मनाबे, स्युकुरोस्युकुरो मनाबे
लिस्त, बेंजामिनबेंजामिन लिस्त;
मैकमिलन, डेविडडेविड मैकमिलन
जूलियस, डेविडडेविड जूलियस;
पटापाउशियन, आर्डेमआर्डेम पटापाउशियन
गुरनाह, अब्दुलरज्जाकअब्दुलरज्जाक गुरनाह रेस्सा, मारियामारिया रेस्सा;
मुरातोव, दिमित्रीदिमित्री मुरातोव
कार्ड, डेविडडेविड कार्ड;
एंग्रिस्त, जोशुआजोशुआ एंग्रिस्त;
इम्बेन्स, गुइडोगुइडो इम्बेन्स
2022 एस्पेक्ट, एलेनएलेन एस्पेक्ट;
क्लॉसर, जॉनजॉन क्लॉसर;
ज़िलिंगर, एंटोनएंटोन ज़िलिंगर
बर्टोज़ज़ी, कैरोलिनकैरोलिन बर्टोज़ज़ी;
मेल्डल, मोर्टन पीटरमोर्टन पीटर मेल्डल;
शार्पलेस, कार्ल बैरीकार्ल बैरी शार्पलेस
पाबो, स्वंतेस्वंते पाबो अर्नौक्स, एनीएनी अर्नौक्स बिआलियात्स्की, एलेसएलेस बिआलियात्स्की;
मेमोरियल;
सेंटर फ़ॉर सिविल लिबर्टीज़
बर्नान्के, बेनबेन बर्नान्के;
डायमंड, डगलसडगलस डायमंड;
डायबविग, फिलिप हैलेनफिलिप हैलेन डायबविग
2023 एगोस्तिनी, पियरेपियरे एगोस्तिनी;
क्राउज़, फ़ेरेन्कफ़ेरेन्क क्राउज़;
लहुइलियर, ऐनीऐनी लहुइलियर
बावेंडी, मौंगीमौंगी बावेंडी;
ब्रूस, लुई यूजीनलुई यूजीन ब्रूस;
एकिमोव, एलेक्सीएलेक्सी एकिमोव
कारिको, कैटालिनकैटालिन कारिको;
वाइसमैन, ड्रियूड्रियू वाइसमैन
फॉसे, जॉनजॉन फॉसे मोहम्मदी, नरगिसनरगिस मोहम्मदी गोल्डिन, क्लाउडियाक्लाउडिया गोल्डिन
वर्ष भौतिकी रसायनशास्त्र चिकित्सा
अथावा औषधि
साहित्य शांति अर्थशास्त्र

टिप्पणी[संपादित करें]

  1. इसकी शुरूआत वर्ष 1968 में हुई।
  2. वर्ष 1938 और 1939 में जर्मनी ने वहाँ के तीन जर्मन नामांकनों को नोबेल पुरस्कार प्राप्त करने के लिए स्वीकृति नहीं दी। इसमें रिचर्ड कुह्न और एडॉल्फ ब्यूटेनंड्ट को रसायनशात्र में एवं गेरहार्ड डोमैग्क को औषधि/चिकित्सा में नामांकित किया गया था। बाद में उन्हें नोबेल पुरस्कार डिप्लोमा और मेडल दिया गया लेकिन धन नहीं दिया गया।
  3. वर्ष 1973 में ली दक थो ने नोबल शान्ति पुरस्कार को अस्वीकार कर दिया। उनके अनुसार उन्होंने पेरिस शांति समझौते (वियतनाम युद्ध में युद्ध विराम) में बातचीत करने में सहायता की, लेकिन इससे वास्तव में किसी तरह का कोई शान्ति समझौता नहीं हुआ अतः वो इसके योग्य नहीं हैं।
  4. वर्ष 2018 का साहित्य का नोबेल पुरस्कार वर्ष 2019 में दिया गया। इसका कारण स्वीडिश अकादमी में हुये यौन उत्पीड़न के मामले थे।[12]

सन्दर्भ[संपादित करें]

  1. "The Nobel Prize". Nobel Foundation. मूल से 15 अक्तूबर 2008 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2008-11-27.
  2. "The Nobel Prize Awarders". Nobel Foundation. मूल से 15 अक्तूबर 2008 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2008-11-27.
  3. "The Nobel Prize Amounts". Nobel Foundation. मूल से 31 जुलाई 2008 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2008-11-27.
  4. "The Nobel Prize Award Ceremonies". Nobel Foundation. मूल से 11 अक्तूबर 2007 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2008-11-27.
  5. "Nobel Laureates Facts". Nobel Foundation. मूल से 2 फ़रवरी 2007 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2008-11-27.
  6. "Women Nobel Laureates". Nobel Foundation. मूल से 28 सितंबर 2008 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2008-11-27.
  7. Lundestad, Geir (2001-03-15). "The Nobel Peace Prize 1901-2000". Nobel Foundation. मूल से 7 जुलाई 2013 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2008-11-30.
  8. "संग्रहीत प्रति". मूल से 22 जून 2018 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 15 जून 2020.
  9. "संग्रहीत प्रति". मूल से 4 अक्तूबर 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 4 अक्तूबर 2017.
  10. "संग्रहीत प्रति". मूल से 11 अक्तूबर 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 11 अक्तूबर 2017.
  11. "संग्रहीत प्रति". मूल से 11 अक्तूबर 2017 को पुरालेखित. अभिगमन तिथि 11 अक्तूबर 2017.
  12. हेनली, जॉन (10 अक्टूबर 2019). "Two Nobel literature prizes to be awarded after sexual assault scandal". द गार्डियन. अभिगमन तिथि 13 दिसम्बर 2023.

बाहरी कड़ियाँ[संपादित करें]